Door Marc van Oostendorp "Het is waarachtig geen toeval", schrijft Bob Jongschaap aan het begin van zijn boek Martinus Nijhoff N.V. 1853-2002, "dat zelfs van de bekendste Nijhoff-telg, de dichter Marinus Nijhoff, geen volwaardige biografie bestaat". Daarvoor is volgens Jongschaap het leven van de Nijhoffs op het persoonlijk vlak te weinig opwindend. De familie Nijhoff was … [Lees meer...] overJubileumboek van een bedrijf dat ten onder ging
Een taal leren is een nieuw netwerk binnenstappen
Door Marc van Oostendorp Nene is vijf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze is in Nederland komen wonen waar mensen geen Hongaars meer tegen haar spreken, maar overwegend Nederlands. Wat je goed kan zien als je haar van nabij volgt: hoe een taal je in een gemeenschap hangt. Een mens kan niet alleen zijn, zeker niet als ze vijf jaar oud is. Ze moet gebruik kunnen … [Lees meer...] overEen taal leren is een nieuw netwerk binnenstappen
Het Louise Kaiser Instituut
Door Marc van Oostendorp Romanschrijvers hebben later hun best gedaan van het Meertens Instituut een toonbeeld van saaiheid te maken, maar het begon met een persoonlijk drama. In een recent artikel in Nederlandse Taalkunde geeft de biograaf van P.J. Meertens, Theo van der Meer, nieuw inzicht in dat drama. De contouren ervan waren bekend. Het ging in de jaren twintig en … [Lees meer...] overHet Louise Kaiser Instituut
Weg met de wetenschappelijke tijdschriften
Door Marc van Oostendorp Ranglijsten van wetenschappelijke tijdschriften zijn zélf onwetenschappelijk en moeten worden afgeschaft. Dat beweert een groep Duitse en Britse onderzoekers in het wetenschappelijk tijdschrift Frontiers in Human Neuroscience. In het artikelen sommen ze allerlei problemen op die er bestaan met het bestaande systeem. Zo is helemaal niet … [Lees meer...] overWeg met de wetenschappelijke tijdschriften
Frits calls them pastilles, don’t ask me why
De Multatulileesursus (34) Door Marc van Oostendorp - Het is wel een vreemde ervaring, Multatuli in het Engels lezen. - Deze nieuwe vertaling lijkt mij uitstekend, al ben ik natuurlijk geen anglist. - Hij is uitmuntend, ik kan niet anders zeggen. En ik ben wél... - Ja, en toch, het is een vreemde ervaring: I am a coffee broker and live in a canal-side house at No 37 … [Lees meer...] overFrits calls them pastilles, don’t ask me why
De lengte van een proefvisitatie
Iemand heeft een nieuwe rol in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Dames en heren", zei Wouter Pieterse, de voormalig hoogleraar Financiële Letterkunde die inmiddels al weer lang geleden in een manager veranderd was en sindsdien promotie had gemaakt tot hoofd Human Resource Management van de universiteit maar soms nog iets … [Lees meer...] overDe lengte van een proefvisitatie
De verdachte moet wel thuis zijn geweest
Door Marc van Oostendorp Moeten kan van alles betekenen, bijvoorbeeld dat iemand een bepaalde verplichting heeft ('u moet betalen') of dat iets noodzakelijk is ('het balletje moet eerst door dat hekje voor de deur geopend kan worden'). Daarnaast heeft het werkwoord een betekenis die vooral lijkt te gaan over kennis. In dat geval wordt moeten soms vergezeld van wel. De lampen … [Lees meer...] overDe verdachte moet wel thuis zijn geweest
Wetenschap of communiceren?
Door Marc van Oostendorp "De meeste wetenschappers zijn geen ridders te paard", waarschuwde de jonge onderzoeker Ludo Schoenmakers een paar dagen geleden op Voxweb, de journalistieke website van mijn Radboud Universiteit. Schoenmakers, die een proefschrift schrijft over een onderwerp in de fysisch-organische chemie, was kennelijk om zich te vertreden naar een avondje … [Lees meer...] overWetenschap of communiceren?
Oproep: er moet een neerlandistische podcast komen
Door Marc van Oostendorp Het begon met een artikel over online cursussen, MOOCs, dat het afgelopen lange weekeinde in Trouw verscheen. Het beschreef het fenomeen en de hooggespannen verwachtingen die er ooit over waren, en hoe we inmiddels een realistischer beeld krijgen van wat MOOCs wel of niet kunnen. Het was aardig dat Miracles of Human Language werd genoemd, want daar … [Lees meer...] overOproep: er moet een neerlandistische podcast komen
Een nieuwe theorie over hoe zinnen zich ontvouwen in de tijd
Door Marc van Oostendorp Soms lees je een wetenschappelijk boek, waarvan je meteen denkt: dat wordt niks. Ik ben in mijn carrière overigens een paar keer in de gezegende omstandigheid geweest dat ik een paar jaar later met veel succes precies de in dat boek voorgetelde theorieën ging aanhangen: niets is bevredigender aan het wetenschappelijk bedrijf dan tot een geheel nieuw … [Lees meer...] overEen nieuwe theorie over hoe zinnen zich ontvouwen in de tijd
De Dapperstraat
Door Marc van Oostendorp Ik draag het gedicht De Dapperstraat van J.C. Bloem voor. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overDe Dapperstraat
Ik was ’n kind en had ’n woord opgevangen dat ik niet verstond: kaarsmooi
De Multatulileescursus (33) Door Marc van Oostendorp - Het is bij de correspondentie van publieke personen altijd interessant om de discrepantie te zien tussen wat ze privé schreven en wat ze in de openbaarheid brachten. - Is Multatuli nu niet bij uitstek één van de schrijvers bij wie die zaken in elkaar overlopen? - Dat lijkt me een misverstand. In de brieven in deel … [Lees meer...] overIk was ’n kind en had ’n woord opgevangen dat ik niet verstond: kaarsmooi
Waarom praten volwassenen niet kinderachtig tegen elkaar?
Door Marc van Oostendorp We wisten al lang dat mensen over de hele wereld geneigd zijn anders te praten als ze tegen kleinere kinderen praten. Ze doen dat zelfs allemaal op dezelfde manier: iedereen die zich over een wieg buigt praat vanzelf met een hogere stem en tegelijkertijd meer stembuigingen, en wat langzamer dan wanneer ze tegen volwassenen praten. Infant-directed speech … [Lees meer...] overWaarom praten volwassenen niet kinderachtig tegen elkaar?
Toegankelijk postmoderne polemiek
Door Marc van Oostendorp De literaire polemiek is een vreemd genre: ze veronderstelt dat een schrijver zich grondig verdiept in boeken waarvan hij een afkeer zegt te hebben. Nu zijn er zoals bekend heel veel slechte boeken, en de vraag doet zich dan voor: waarom zoveel drukte over iets zo onbelangrijks? Een belangrijke taak van de polemicus is dus om duidelijk maken dat er … [Lees meer...] overToegankelijk postmoderne polemiek
Seksistisch over woordgeslacht in 1919?
Taalkunde van 1919 In een onregelmatig verschijnende reeks zal ik af en toe taalkundige publicaties van 100 jaar geleden bespreken. Door Marc van Oostendorp Er wordt niet veel meer verwezen naar het fascinerende artikel 'Woordgeslacht als eenheidsgraad' over woordgeslacht dat Ph.J. Simons 100 jaar geleden publiceerde in De Nieuwe Taalgids. De ANS noemt het wel als … [Lees meer...] overSeksistisch over woordgeslacht in 1919?
Haagse romans
Door Marc van Oostendorp Den Haag is de fascinerendste stad van Nederland, de enige grote stad aan de zee, de enige stad met een duidelijk gevoeld standsverschil tussen de bewoners. En in de periode vanaf ongeveer 1860 tot aan de Eerste Wereldoorlog was Den Haag een stad die een enorme bevolkingsexplosie doormaakte. Den Haag is in die zin misschien ook wel de … [Lees meer...] overHaagse romans
Wegens omstandigheden
Door Marc van Oostendorp Een vrolijk moment, onlangs bij de Amerikaanse collega's van Language Log: blogger Victor Mair vond de volgende aankondiging ergens in San Francisco: In het Chinees lijkt er te staan dat de winkel dicht is om een specifieke reden; het is daarbij kennelijk niet nodig om te vermelden wat die reden dan eigenlijk is. In het commentaar meldde zich al … [Lees meer...] overWegens omstandigheden
Nederlands en Afrikaans in Zuid-Afrika
Door Marc van Oostendorp Professor Wannie Carstens was deze week in Nederland en Vlaanderen om het tweede en laatste deel van zijn imposante geschiedenis van het Afrikaans te presenteren. Hij kwam ook even langs op het Meertens Instituut! (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overNederlands en Afrikaans in Zuid-Afrika
Wie ’t betwyfelt, wordt veroordeeld tot het opzetten van ’n zwemschool voor jonge eenden
De Multatulileescursus (32) [dubbeldikke aflevering] Door Marc van Oostendorp - Nu we deze derde bundel Ideën uit hebben, wil ik zeggen: dit is Multatuli op zijn best. Als iemand mij vraagt, wat mijn lievelingsboek van deze schrijver is, zeg ik: de derde bundel Ideën. - Dat klinkt een beetje excentriek. Het is toch maar een stukje van een groter geheel. - Dat is achteraf het … [Lees meer...] overWie ’t betwyfelt, wordt veroordeeld tot het opzetten van ’n zwemschool voor jonge eenden
voordat de vangboot van helder weer uitvaart
Over het werk van b. zwaal Door Marc van Oostendorp "Beschouw jij jezelf als een oeuvrebouwer?" vroeg Arnoud van Adrichem van het literaire tijdschrift Parmentier in 2006 aan de dichter b. zwaal. "Ik bouw graag," antwoordde zwaar, "en voeg voortdurend dezelfde stenen toe, niet aan een kathedraal maar aan een dijk van een waterkering. Handgevormde stenen, omwille van hun … [Lees meer...] overvoordat de vangboot van helder weer uitvaart
Waarom zou je op de universiteit werken?
Door Marc van Oostendorp Voor de Franse filosoof Albert Camus was de belangrijkste vraag die de mens zich moest stellen waarom hij eigenlijk geen zelfmoord pleegt. Als het leven toch absurd is, waarom er dan geen einde aan gemaakt? Zo is de belangrijkste vraag in de carrière van de hedendaagse medewerker van een universiteit: waarom neem ik geen ontslag? Die vraag is … [Lees meer...] overWaarom zou je op de universiteit werken?
Ironie en samen naar een concert gaan
Door Marc van Oostendorp Een van de fascinerendste verschijnselen in de communicatie is ongetwijfeld de ironie. Het is typisch menselijk: ik geloof niet dat er diersoorten zijn die elkaar ironisch bejegenen, en kunstmatige intelligentie is er bij mijn weten ook nog niet aan toe. Het is alleen de vraag hoe je het gebruik van ironie precies moet begrijpen. De klassieke … [Lees meer...] overIronie en samen naar een concert gaan
In memoriam Wil Sterenborg (1923-2019)
Door Marc van Oostendorp Deze week overleed op 95-jarige leeftijd een ridder van het correcte Nederlands, de leeuw van het Tilburgs: Wil Sterenborg. Zijn naam zal niet heel veel mensen buiten Tilburg wat zeggen. Maar wie het nooit met hem aan de stok heeft gehad, heeft de afgelopen decennia waarschijnlijk nooit iets in het openbaar gezegd over taal. Sterenborg was volgens … [Lees meer...] overIn memoriam Wil Sterenborg (1923-2019)
Vegatariër, stadsdokter, patriot
Door Marc van Oostendorp De titel van het nieuwe boek van de Bossche patriottenkenner Jacques Baartmans is sober: Pieter van Schelle (1749-1792). Veelzijdig en verlicht. Hij dekt wel precies de inhoud, en wat voor inhoud! Er zijn mensen wiens leven je ook 250 jaar na dato nog inspireren. Pieter van Schelle was zo iemand: een man die zo'n beetje alle dingen die zijn tijd … [Lees meer...] overVegatariër, stadsdokter, patriot
Eersame lieve soen: een gemiste kans
Door Marc van Oostendorp Michiel Heusch was een Hamburgse jongeman uit een Antwerps geslacht. In 1664 en 1665 reisde hij net als iedereen uit zijn kringen naar Italië. Met zijn familie onderhield hij contact per brief; zijn eigen brieven zijn niet bewaard gebleven, maar enkele van de brieven die zijn familie aan de 'eersame, lieve soen' schreef, wel. Deze brief zijn nu … [Lees meer...] overEersame lieve soen: een gemiste kans
