Over hoe de Franse uitdrukking mettre les points sur les i in de 19e eeuw aan de basis stond van de Nederlandse uitdrukking de puntjes op de i zetten ‘zeer nauwkeurig te werk gaan’, hoe als eerste Nederlandse variant de uitdrukking de stipjes op de i zetten in 1840 in druk verscheen en hoe de verdere ontwikkeling in het Nederlands verliep. De uitdrukking in het Frans Het … [Lees meer...] overEtymologica: de puntjes op de i zetten
Artikel
Meer over de spelling van ’t Woudt
Dit artikel is een reactie op een eerder artikel op Neerlandistiek van Alex Reuneker over de spelling van 't Woudt. Als het aan de Commissie Damsteegt had gelegen, die in 1973 het 'Rapport aardrijkskundige namen in Nederland' bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft ingeleverd, dan was 't Woudt nu onherroepelijk Het Woud zonder overbodige ballast. Een statige … [Lees meer...] overMeer over de spelling van ’t Woudt
Het eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Misschien komt het doordat ik weet dat Joke van Leeuwen óók een groot aantal kinderboeken heeft geschreven, maar ik geloof dat ze zich in haar boeken voor volwassenen iets permitteert dat weinig schrijvers nog durven: een mooi verhaal vertellen. Een verhaal dat zich helemaal niet per se hoeft af te spelen op een plaats die aanwijsbaar is op de kaart – ook al vinden veel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Dick Welsink: een leven gewijd aan de literatuur
Op 25 augustus 2024 overleed Dick Welsink. Hij stond in de literaire wereld bekend als conservator van het Literatuurmuseum, maar vooral als iemand die zich belangeloos inzette voor de erkenning van de waarde van de Nederlandse literatuur. Hij besefte dat auteurs uit het verleden afhankelijk zijn van literatuuronderzoekers, anders worden ze vergeten. Van zijn hand verschenen … [Lees meer...] overDick Welsink: een leven gewijd aan de literatuur
Nonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
Een van de leukste dingen aan taalwetenschapper zijn is dat je elke dag wel taaluitingen hoort of ziet waar je je over kunt verwonderen. Een beetje taalwetenschapper begint die ook meteen te ontleden. Waarom hoor ik wat ik hoor of zie ik wat ik zie? Doen meer sprekers dit? Vind ik het grammaticaal? Hoe komt het dat ik dit wel of niet grammaticaal vind? En zo verder. Dit proces … [Lees meer...] overNonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
Aars-refereyn
Een lofzang op de anus, waarom ook niet? Moet Anna Bijns ooit gedacht hebben. En inderdaad: waarom ook niet? Dus Anna Bijns aan de slag. Het resultaat is een van de merkwaardigste gedichten uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis, en daarom heb ik het vertaald. Ik bedank Jos Houtsma voor zijn hulp. De pdf vind je hier: … [Lees meer...] overAars-refereyn
Muurgedicht (hoe werkt mijn hoofd)
Vandaag was ik, in aanmerking genomen dat het maar een doordeweekse donderdag was, door omstandigheden ver van huis geraakt, namelijk in Haren (Groningen) en liep wat rond tot ik een terrasje met koffie vond en vlotte bediening (een aangename combinatie). Al dolende kwam ik erachter dat ik met een verborgen stukje van mijn bewustzijn, als ik op geheel of betrekkelijk onbekend … [Lees meer...] overMuurgedicht (hoe werkt mijn hoofd)
Het jongensuur: waarom je deze tekst wilt lezen in de bovenbouwklas
Dit schooljaar is Het jongensuur, een autobiografische novelle uit 1969 van Andreas Burnier, beschikbaar als klassenset in de Lijsterreeks. Je kunt dus zeer voordelig voor je hele klas een exemplaar aanschaffen en dit boek gezamenlijk lezen. In dit blog lees je waarom dit een uitstekend idee is, en hoe je zo’n leesproject aan kunt pakken. Ik ga zelf volgende week ook met mijn … [Lees meer...] overHet jongensuur: waarom je deze tekst wilt lezen in de bovenbouwklas
Nieuw leermiddel over Het Achterhuis (1947) van Anne Frank
Op 4 augustus 2024 was het precies 80 jaar geleden dat in Amsterdam Anne Frank en haar familie door de nazi’s werden opgepakt. In hun schuilplaats, het Achterhuis, hadden acht Joodse onderduikers méér dan twee jaar geleefd. Anne Frank overleefde de Holocaust niet, maar haar dagboek werd een van de meest gelezen en de meest vertaalde boeken ter wereld. Het is wellicht het … [Lees meer...] overNieuw leermiddel over Het Achterhuis (1947) van Anne Frank
Magnum, frisco of ijsco?
Een maand geleden ongeveer, op 8 juli 2024, publiceerde Nicoline van der Sijs op neerlandistiek.nl een stukje over de woorden ijsco, frisco en magnum. Ze had gemerkt dat het woord frisco nog heel gebruikelijk is in Vlaanderen – en onbekend in Nederland – terwijl het even oude ijsco in Nederland nog hooguit wat stuiptrekkingen … [Lees meer...] overMagnum, frisco of ijsco?
Is meten wel weten?
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 7.1 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit eerste stukje van Deel 7 richten ze hun pijlen op de onmogelijkheid van de vraag: hoe ‘erg’ … [Lees meer...] overIs meten wel weten?
Het eerste kwart: Maxim Februari, Klont
De ideeënroman is in de Nederlandse literatuur geen heel erg levendig genre, al kent het wel een paar klassiekers: Bint van Bordewijk, bijvoorbeeld, en Mystiek lichaam van Frans Kellendonk. Klont van Maxim Februari hoort er ook bij: een boek dat je eerder leest vanwege de indringende manier waarop ideeën met elkaar worden geconfronteerd dan omdat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maxim Februari, Klont
Dichters over Gorter: Hendrik Marsman
Het eerste nummer van De gids in 1931 bevatte dit gedicht: Twee meeuwen In memoriam Herman Gorter- Tegen den avond liep het, de schemeringhad de oneindigheid, tusschen de golvenen den hoogen hemel heel luchtig grijs getint;de zee was stil, bijna al ingeslapen;haar golfslag had, in ruischend ademhalende … [Lees meer...] overDichters over Gorter: Hendrik Marsman
Luchtkastelen in drie akkoorden – poëzie als punk van de literatuur
De poëzie sprankelt. Het wordt natuurlijk nauwelijks gelezen, maar gelukkig wordt het veel geschreven. Ik ken dat van mezelf. Ben je gek zeg, ik zal daar poëzie van anderen gaan zitten lezen? Veel te vermoeiend. Nee, dan liever zelf een gedicht schrijven. Het aantal deelnemers aan de grootste landelijke poëziewedstrijd, “prijs de poëzie” neemt dan ook elk jaar weer … [Lees meer...] overLuchtkastelen in drie akkoorden – poëzie als punk van de literatuur
Veilig fietsen en stallen
Achter het achtervoegsel 45 Het kost me iets meer dan een kwartier om vanaf ons huis met de trein op Den Haag CS te geraken. Ideaal dus met rotweer en harde wind. Maar als de weersomstandigheden gunstiger zijn, dan geef ik er toch de voorkeur aan die 11 kilometer te overbruggen met mijn e-bike. Hoewel deze fiets inmiddels een jaar of tien oud is, durf ik hem toch niet … [Lees meer...] overVeilig fietsen en stallen
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wegens naderend pensioen ben ik aan het opruimen geslagen. De kasten op mijn kamer aan Trans 10 zijn een opeenstapeling van opgedane kennis tijdens mijn loopbaan aan de Utrechtse universiteit. Tijdens het opruimen van de vele gekopieerde artikelen, teksten van lezingen en manuscripten die ik in de afgelopen decennia heb verzameld, kwam ik een aantal stukken tegen waar ik graag … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Bar laat
Vorige week begon op NPO1 de nieuwe talkshow van Sophie Hilbrand en Jeroen Pauw met de titel “Bar Laat”. Gek woordje, dat “bar”. Laat ik daar nou net mijn laatste column in Vaktaal over geschreven hebben… In de boekentoren met tweedehands boeken in het Amstelpark vond ik Patricia trouwt met een Turk van Hans de Groot-Canté, nummer 363 in de Witten Raven Reeks, uit 1975. … [Lees meer...] overBar laat
Etymologica: Reuring
Reuring, de meeste mensen zijn er dol op! Jaarlijks wordt in juni in Purmerend het Festival Reuring georganiseerd, en de gemeentes Heerlen en Hoensbroek kennen zowaar een reuringregeling, die ondernemers, individuen en stichtingen ondersteunt om meer levendigheid in de stad te brengen. Waar komt dat woord reuring eigenlijk vandaan? Camera Obscura Volgens het WNT is … [Lees meer...] overEtymologica: Reuring
Het eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
In Harnas van Hansaplast maakt de lezer kennis met een rusteloze geest, een vertelster die zich voortdurend door van alles en nog wat laat afleiden en dan onbekommerd zijwegen inslaat. Haar psychiater noemt haar daarom een HSP, een Hoog Sensitief Persoon, en dat wekt haar onvrede. Ze schrijft dan: Toegegeven, ik ben geboren met wijd open zenuwen zodat alles … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
Tekstportret: Marc van Oostendorp
Over het verlangen naar wetenschappelijke communicatie Jan Renkema schrijft al enkele jaren 'tekstportretten': hij ontvangt iemand thuis, en laat die enkele uren spreken. Het resultaat daarvan schrijft hij op in een tekstportret. De komende tijd wil Renkema op deze manier portretten maken van taalwetenschappers in het Nederlands. Een suggestie voor een portret? Laat het … [Lees meer...] overTekstportret: Marc van Oostendorp
Dienstmededeling
Aanstaande vrijdag is mijn laatste dag als hoofdredacteur van Neerlandistiek. De belangrijkste reden ervoor is dat ik me het werk niet meer kan permitteren. Ik heb het jarenlang met veel plezier gedaan, en ik heb er heel veel van geleerd, maar helaas is het me nooit gelukt om een goede inbedding te vinden voor het werk dat het me kost en ik kan het niet in mijn vrije tijd … [Lees meer...] overDienstmededeling
Redekundig ontleden, maar dan anders
Is het belangrijk om in de onderbouw van vmbo-tl, havo en vwo redekundig ontleden te onderwijzen? En zo ja: hoe doe je dat? Op die eerste vraag zullen veel docenten bevestigend antwoorden. Kennis van (een aantal) grammaticale begrippen wordt immers voorgeschreven in het Referentiekader taal en rekenen. Daarnaast zullen veel docenten het belangrijk vinden dat leerlingen … [Lees meer...] overRedekundig ontleden, maar dan anders
Gesandwicht
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 6.5 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Waar het vorige stuk zich op de pretieners richtte, kijken we hier naar de topverdachten in de zaak … [Lees meer...] overGesandwicht
Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Staanplaats
Het woord ‘staanplaats’ verdient mijns inziens al lang en met verve het epitheton ‘lelijkste’. Al zolang ik mij iets herinneren kan, is het een woord waarvan ik zelfs denk dat het fundamenteel fout is. Vreemd genoeg, wellicht, heb ik geen enkel probleem met ‘zitplaats’. In de lijnbussen van de NBM, de vervoersmaatschappij die in het voorlaatste kwart van de … [Lees meer...] overStaanplaats
