De beslissingen zijn genomen, de titel staat vast: Een vrije geestHet uitzonderlijke leven van Betje Wolff Het aantal woorden van de biografie staat nu op 124.748 (zo’n 350 pagina’s), het omslag is gereed, een bekwame fotograaf heeft mijn huidige staat vastgelegd, de redacteur van Balans heeft zijn goedkeurig gegeven, mijn lieve ondersteuners hebben meegelezen en … [Lees meer...] overOp weg naar de finale: het omslag en de portrettenmisère
Artikel
De mooiste, grappigste, griezeligste onbekendere verhalen in één boek
Een recensie van Halfhaantje en de Hardrijder: De mooiste, grappigste en griezeligste volksverhalen uit Nederland en Vlaanderen Alle sprookjes van de Lage Landen, Nederlandse overleveringen, Nederlandse volkssprookjes – menig boekenkast heeft zo’n volksverhalencollectie, ofwel overgeërfd van ouders of andere familie, ofwel ergens tweedehands aangeschaft. Veel van dit soort … [Lees meer...] overDe mooiste, grappigste, griezeligste onbekendere verhalen in één boek
Stop met het handhaven van een microscoop-beleid
Bij de jaarlijkse essaywedstrijd voor middelbare scholieren van de Radboud Universiteit werden dit jaar scholieren uitgenodigd om naar aanleiding van een aantal opgegeven artikelen hun gedachten te laten gaan over het telefoonverbod op scholen. De winnares van dit jaar, Daphne Vogelaar van het Theresialyceum in Tilburg, verplaatste zich voor de gelegenheid in de gedachtewereld … [Lees meer...] overStop met het handhaven van een microscoop-beleid
Voorkombaar
Twee schokjes, toen ik gisterenmiddag wat nieuws las op de website van de NOS. Eerst vanwege de inhoud van het bericht: weer een baby geheel onnodig overleden aan kinkhoest, al de vijfde dit jaar. Maar daarna toch ook een naschokje vanwege het woord dat de omroep gebruikte om die tragedie te omschrijven: voorkombaar. Dat is een woord dat je sowieso niet vaak leest, maar ik … [Lees meer...] overVoorkombaar
Elke dag een gedicht in de les
Vorig jaar op 14 augustus en 25 september riep Aleid Truijens docenten op om niet te vergeten elke dag een gedicht voor te lezen. Hoewel ik graag aandacht besteed aan poëzie en dat ook geregeld doe, had ik dát nog niet gedaan, maar omdat ik net Ik wou dat ik een vogel was – Een natuurgedicht voor elke dag van het jaar aangeschaft had, dacht ik: ik ga het gewoon doen! En ik … [Lees meer...] overElke dag een gedicht in de les
Verbondenheid alom
de kat van de muziekschool is de titel op de kaft van een cassette die zich een 'gedicht’ noemt. In de cassette bevinden zich zes katerntjes met op de bladzijden af en toe enkele woorden. In de hele cassette zijn we geen kat tegengekomen; wel lijken muzikale principes een rol te spelen bij de manier waarop de weinige woorden over de pagina's zijn verdeeld. Wat te denken van de … [Lees meer...] overVerbondenheid alom
Chatbots als kletskoekmachines
Als het over taal gaat, gaat het op zeker moment ook over waarheid. Woorden kunnen treffend zijn en zinnen kunnen elegant in elkaar zitten zoals teksten je kunnen aantrekken of opzwepen – maar altijd is er ook de vraag, is het waar of onwaar? Die vraag kun je dus ook stellen over de taalwonders van de roaring twenties, de chatbots. Hoe verhouden hun teksten zich tot de … [Lees meer...] overChatbots als kletskoekmachines
Vergeten of genegeerd?
Jeanne van Schaik-Willing (1895-1984) heeft geen eigen website of zelfs maar een Wikipediapagina. Dat doet me, nu ik de tweede druk (1937) van haar roman Uitstel van executie (1932) aan het lezen ben, vrezen voor de plaats die haar is toebedeeld in wat er in mijn boekenkast nog rest aan papieren handboeken Nederlandse literatuurgeschiedenis. Die vrees bleek … [Lees meer...] overVergeten of genegeerd?
Meegeven
Het laatste katern van de kat van de muziekschool lijkt iets van die harmonie te realiseren. Wat de vorm betreft is dit het meest regelmatige van alle ‘Velden'. Tekst staat alleen maar op de plaats waar je het zou verwachten: op de linker pagina, op een kwart van boven. Twee keer wordt minimaal gevarieerd op wat veel weg heeft van een muzikaal motief of thema en juist daardoor … [Lees meer...] overMeegeven
De Volkskrant en de pannenkoek
Na 18 jaar lijkt er een einde te komen aan een opmerkelijke acte in de operette die de Nederlandse spelling heet. Nadat de NOS vorig jaar al iets soortgelijks besloot, kondigde de hoofdredacteur van de Volkskrant, Pieter Klok, deze week aan dat zijn krant 'toch weer het Groene Boekje gaat volgen'. Het stukje waarin hij dat aankondigde getuigde van een diep gebrek aan inzicht in … [Lees meer...] overDe Volkskrant en de pannenkoek
Verdragen
Veld 7, het een na laatste katern in De kat van de muziekschool, lijkt in het teken te staan van scepsis en pessimisme. Wie de kat ook is, heel gelukkig lijkt hij of zij niet. Halverwege het katern vernemen we dat de zon terug is. We krijgen het te horen: de zin wordt afgesloten met een aanhalingsteken zoals dat gebeurt bij elke zin in dit Veld. Alleen tegen het slot zijn twee … [Lees meer...] overVerdragen
Een parallel leven voor de ‘tweeling’-broer
‘Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden…?’ –voilà de bekendste retorische vraag uit de Nederlandse literatuur. Ik hou niet zo van retorische vragen, ook niet van deze. Er wordt een dwingend appèl gedaan op je goedgelovigheid en daarop past maar één reactie: maak ik zelf wel uit. Don Quichot en Sancho Panza: dát was een huwelijk. Twee … [Lees meer...] overEen parallel leven voor de ‘tweeling’-broer
Etymologica: De wapenroep
Met kreten als wapen! en tiodute! werd vroeger van oudsher om hulp tegen aanvallen en misdaden geroepen, hulp waartoe hoorders in veel streken zelfs verplicht waren—met wapens als ze die dragen mochten. Een roep gold ook als bewijs van aanranding of erger. Een oude gewoonte Het toonbeeld van de wapenroep in rechtsverband prijkt in de Saksenspiegel, een invloedrijke, … [Lees meer...] overEtymologica: De wapenroep
Unne koe in de klas
Het proefschrift van Kristel Doreleijers is gebaseerd op het idee dat voor mij altijd de belangrijkste fascinatie is van de taalwetenschap: dat je een klein detail neemt van de taal en laat zien wat daar allemaal aan vastzit. Voor Doreleijers is dat detail het feit dat je in de Brabantse dialecten verschil maakt tussen mannelijke en vrouwelijke zelfstandig naamwoorden op … [Lees meer...] overUnne koe in de klas
Nacht, trottoir – als Willem Kloos
Willem Kloos, de vier hoog achter zolderkamertjes-poëet par excellence, onder een lekkend dak, met tering onder de leden. Zo leeft hij tenminste in mijn verbeelding, naar aanleiding van zijn ene regel Ik ben een God in ’t diepst van mijn gedachten, want waar anders kun je een God in het diepst van je gedachten zijn dan in de allerellendigste allermiserabelste omstandigheden? … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als Willem Kloos
Bij deze
De verre uittrap op de kaft van Veld 4 gaat over 23 lege bladzijden, een imaginair Veld 5 en komt dan neer in Veld 6. Niet op de plek waar je het zou verwachten: op de linker pagina, op een kwart van boven enz. Op de rechter pagina staat, ook niet op de plek waar je het zou verwachten: goedkomtgoed komt De bal komt goed neer? Alles zal goed komen? De plek van het … [Lees meer...] overBij deze
Het eerste kwart: Esther Gerritsen, Dorst
De boeken en de toneelstukken van Esther Gerritsen zijn psychologische petrischaaltjes: de schrijver legt er zorgvuldig wat specimena in die je als lezer met haar kunt bekijken. In Dorst is het schaaltje het huis van Elisabeth, een nogal contactgestoorde vrouw. Met haar dochter Coco heeft ze niet veel contact meer – wat er misschien mee te maken heeft dat ze die dochter in … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Esther Gerritsen, Dorst
Het eindexamen Nederlands is nog steeds stom
Dit impromptu artikel is geschreven nadat ik las over het jubileum van Marc van Oostendorp: twaalfenhalf jaar hoofdredacteur, fantastisch! De afgelopen tien jaar heb ik regelmatig zijn bijdragen gelezen over het schoolvak. Tegenwoordig laat ik mijn leerlingen weleens een filmpje zien waarin hij taal in de hersenen uitlegt. Zo is Van Oostendorp, tevens lid van het … [Lees meer...] overHet eindexamen Nederlands is nog steeds stom
De man van wien ik dit verhaal vertel
keerde voor kort naar zijn geboorteland Altijd gedacht dat de bepaling ‘voor kort’ naar twee kanten uit kon worden gelegd. Enerzijds kan ze doelen op de beperktheid van de periode dat de man in zijn geboorteland terug wilde zijn of beoogde te zijn, dat hij er idealiter maar kort, eventjes zou zijn, en al weer snel de hort op wilde, op reis, op zoek. Niets in … [Lees meer...] overDe man van wien ik dit verhaal vertel
Extreem-slinks
De PVV extreemrechts noemen ging Kamervoorzitter Martin Bosma zes stappen te ver. In feite legde hij zelf een relatie met het nationaalsocialisme. Het was een bijzonder moment vorige week in de Tweede Kamer. In een debat over de Europese Unie zei Volt-leider Laurens Dassen, verwijzend naar de PVV: ‘Maar er is ook nog een andere dreiging en dat is de opkomst van … [Lees meer...] overExtreem-slinks
Nederlandse studenten zijn te dom voor het Engels
Een columnist hoeft geen coherent wereldbeeld te hebben: je schrijft een stukje en de volgende dag weer een, en niemand verlangt dat die stukjes logisch aan elkaar te knopen zijn. Vraag mij wat. Integendeel, de column is het genre bij uitstek om voortdurend van gedachte te veranderen. Als je mening maar scherp genoeg is, mag die best morgen scherp de andere richting op … [Lees meer...] overNederlandse studenten zijn te dom voor het Engels
Gedichtendag
’k Stond voor de klas en kauwde een gedicht,dat wat langdradig leek maar vloeibaar was.‘t Kwam uit mijn mond, liep over mijn gezicht.De meester zei dat ik wat witjes zag. Ik kende Gezelles woorden uit de kop.‘’t Eerste dat mij moeder vragen leerdein lang verleden dagen…’ Ik zei het open voelde ik hoe mijn tong de klanken keerde. De woorden bleken vleziger dan … [Lees meer...] overGedichtendag
Tot zijn beschikking heeft
Veld 1 in de kat van de muziekschool ontbreekt en Veld 2 begint met vier lege bladzijden. Op de negentien bladzijden die volgen, staat op één uitzondering na een korte tekst op de linker bladzijde op de plaats die we inmiddels kennen: op een kwart van de pagina en zonder marge. Zeven keer is het een eenregelige tekst, met één keer slechts één woord: duurt.’ De punt en het … [Lees meer...] overTot zijn beschikking heeft
Lees, maar raak!
Duinhoven en vers 3404 van Van den vos Reynaerde Op maandag 27 mei trok Frits van Oostrom van achter zijn computer de wijde wereld in. Voor een internationaal publiek van Neerlandici gaf hij toelichting bij zijn laatste boek De Reynaert. Leven met een meesterwerk. Van Oostrom was in topvorm, in een klein uur nam hij zijn kijkers mee in het Reynaertonderzoek. 14 … [Lees meer...] overLees, maar raak!
Kennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit
Een deel van het inburgeringsexamen om Nederlander te worden is nog altijd een onderdeel 'kennis van de Nederlandse maatschappij'. De vragen die er worden gesteld zijn moeilijk te achterhalen. Af en toe borrelt er iets naar de oppervlakte, en vaak levert dat dan tumult op, want er zitten altijd betrekkelijk absurde vragen bij, waarvan je afvraagt hoeveel mensen die al … [Lees meer...] overKennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit
