Omdat het 75 jaar geleden is dat het 1950 was, schreef Graa Boomsma een dik boek, Breken is bouwen. Het is een verzameling van zes uitvoerige studies over een aantal aspecten van de groep die we de Vijftigers noemen: hun relatie met de oorlog, met de historische (dat wil vooral zeggen: vooroorlogse) avantgarde, over vrouwelijke en over Vlaamse vijftigers, over de manier waarop … [Lees meer...] overOver de Vijftigers zijn we nooit compleet
Artikel
Groslijst: Rinus Spruit, Valavond van een nestblijver
In 1946 wordt Maarten Kostwinder geboren in een christelijk dorpje in Zeeland. Hij heeft vier oudere broers en een jongere zus, Greet. Vader Jan is rietdekker en werkt zes dagen per week, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Op zondag is er de kerk. In zijn jonge jaren kijkt Maarten op naar zijn iets oudere broer, de diepste band krijgt hij later met zijn zus ook al wordt … [Lees meer...] overGroslijst: Rinus Spruit, Valavond van een nestblijver
Een toevallige lijst van canonwerken
De nieuwe “dynamische canon” , die eerder deze maand door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) werd gepubliceerd, werd tot niemands verrassing ontvangen met een legio verontwaardigde blogposts, luid geklaag over cultureel verval, uitgebreide Burnier-bashing, en een overdaad aan het modewoordje “woke” – waarmee de boze boomerbrigade weer eens bewijst … [Lees meer...] overEen toevallige lijst van canonwerken
Een bezoek aan de Oranjeappel
Vier jaar ben je: te oud om niet te weten wat er voorvalt, te jong om te begrijpen wat er gebeurt. Aagje Deken was vier jaar toen haar ouders kort na elkaar overleden, eerst haar moeder, toen haar vader. Dat was eind 1745. Aagje was gedoopt op 10 december 1741 in de Nederlands Hervormde Kerk van Amstelveen. De grootmoeder nam het kind in huis en een broer van de vader werd … [Lees meer...] overEen bezoek aan de Oranjeappel
Er zijn belangrijker dingen dan dialecten
Een paar maanden geleden kreeg ik van iemand die kleiner ging wonen een stapeltje boeken van A.A. Weijnen (1909-2008) – tot aan zijn pensioen hoogleraar in Nijmegen en dus in zekere zin mijn voorganger. Daarnaast was hij een van de belangrijkste dialectonderzoekers die Nederland heeft gekend, en over zijn vakgebied gaat bijvoorbeeld het boekje Wezen en waarde van het dialect … [Lees meer...] overEr zijn belangrijker dingen dan dialecten
Groslijst: Carolien van ’t Hof, Hellemoer
‘De duivel fluistert in alle oren, totdat iedereen dezelfde dingen denkt.’ In Hellemoer vertelt Carolien van ’t Hof het verhaal van Tryn van Vierssen. Hoe zij, na lang de dans te zijn ontsprongen, er niet aan ontkomt ook beschuldigd te worden van de hekserij dat het Roermond van begin zeventiende eeuw in de greep heeft. Wat in eerste instantie een boek lijkt over de … [Lees meer...] overGroslijst: Carolien van ’t Hof, Hellemoer
Schoon met stoom: de stomerette
Achter het achtervoegsel 56 Voor talloze wetenschappelijke projecten is crowdsourcing onontbeerlijk. Een onderzoeker heeft simpelweg te weinig tijd en geld tot zijn beschikking om alles zelf te doen. Vooral voor het verzamelen van data zijn subsidieverstrekkers niet zo snel bereid de beurs te trekken. Vrijwilligers zijn in dat verband onmisbaar. De afleveringen die ik … [Lees meer...] overSchoon met stoom: de stomerette
Yn ’e hûs of yn it hûs?
Lidwurdlogika yn it Frysk Betsjutte de twa sinnen yn (1) itselde? (1) a. Der siet skimmel yn it hûs. b. Der siet skimmel yn ’e hûs. Om op dy fraach in antwurd jaan te kinnen, moatte wy earst mear witte oer it Fryske lidwurdsysteem. It Frysk hat twa grammatikale geslachten: manlik/froulik en ûnsidich. Manlike/froulike haadwurden kombinearje … [Lees meer...] overYn ’e hûs of yn it hûs?
Hoe AI de wetenschap slechter maakt. Of beter
Betekent de komst van AI dat de problemen voor de wetenschap alleen maar erger worden? Ja, zeggen Sayash Kapoor en Aravind Narayanan, auteurs van het weblog (en boek) AI Snake Oil, in een kraakhelder betoog. Hét probleem van de moderne wetenschap in de afgelopen decennia is misschien wel dat het zo gericht is op kennis. Daardoor raakt het inzicht, het begrip, gaandeweg … [Lees meer...] overHoe AI de wetenschap slechter maakt. Of beter
Groslijst: Marcel Möring, Mordechai
Boodschappen doen we wel in de Albert Heijn Na het uitlezen van Mordechai van Marcel Möring, voelde ik me ontzettend intelligent. De roman volgt Mordechai Gompertz, de grootste schrijver van Nederland en een onuitstaanbaar elitaire vent. De perfecte hoofdpersoon voor een roman, naar mijn mening. Mordechai is op reis door zijn familiegeschiedenis. Tijdens zijn tocht ontmoet … [Lees meer...] overGroslijst: Marcel Möring, Mordechai
‘Oosterschelde windkracht 10’
Bijna een halve eeuw later Toen Jan Terlouw eerder dit jaar overleed, gingen mijn gedachten eigenlijk vooral naar zijn boeken. Als politicus had ik hem nooit zo interessant gevonden, als commissaris van de koningin in Gelderland was hij Vitesse-fan en voor het overige had ik hem ook niet zo bijgehouden. Maar die boeken! Als vroeg lezertje, heb ik ze allemaal verslonden, … [Lees meer...] over‘Oosterschelde windkracht 10’
Wie is wie in Onder professoren?
Waar het in diverse media eigenlijk vanaf de publicatie van Onder professoren over ging, was de vraag Wie is wie? Het royaal-feitelijke Grote Hermans-boek (Amsterdam 2010, redactie Baartse en Polak) bevat een fraaie verzameling van alle mogelijkheden, bijeengebracht door Huib Ludriks (p. 256-265). Het begint met de onuitsprekelijke scheikundige formule waarvoor Roef … [Lees meer...] overWie is wie in Onder professoren?
Een Gilles de la Tourette van de ogen
De novelle Letselschade (2022) gaat over thema's waar meer schrijvers over hebben geschreven: het belang van verhalen in ons leven, de manier waarop ons leven eigenlijk tot een verhaal gemaakt heeft. Vonne van der Meer weet er een draai aan te geven die heel reëel is, heel aards, maar tegelijkertijd heel origineel, nog maar weinig of misschien nog nooit op deze manier … [Lees meer...] overEen Gilles de la Tourette van de ogen
Groslijst: Uwe Porters, Alle golven in mij
Een boek vol levensvragen Vindt Alexander mij nog mooi? Wat ziet hij nu, als hij naar mij kijkt? Naar de moeder van zijn kinderen? Graaft en zoekt hij naar het meisje van voorheen? Doe ik wel genoeg? Doe ik het wel goed? Hoelang is het geleden dat hij me spontaan vastpakte, spontaan kust, spontaan zag? Zwart, rood of lila met gele bolletjes? Lieflijk met strikjes … [Lees meer...] overGroslijst: Uwe Porters, Alle golven in mij
Een (on)bekende brief van François HaverSchmidt
In het Familiearchief Telting in Tresoar in Leeuwarden bevindt zich een kleine verzameling documenten aangaande de letterkundige Eelco Verwijs (1830-1879). Ze werd in 1999 aan het Rijksarchief Friesland (voorganger van Tresoar) geschonken door S. Gratama te Baarn. De verzameling is vooral belangrijk vanwege een aantal brieven over het Oera Linda-boek, gewisseld tussen de … [Lees meer...] overEen (on)bekende brief van François HaverSchmidt
De neerlandicus en haar publiek
Een tijdje geleden schreef ik een kritisch stuk over een wetenschappelijk onderzoek, en in de discussie die daarop volgde opperden twee mensen dat het beter was geweest om de kritiek binnenskamers te houden, of althans eerst te publiceren in hetzelfde wetenschappelijke tijdschrift waarin het oorspronkelijke artikel verschenen was. Het zou beter zijn de verschillen van mening … [Lees meer...] overDe neerlandicus en haar publiek
Groslijst: A.H.J. Dautzenberg, Engelland
Een sprookje met een zwart randje In de romans van A.H.J. Dautzenberg gebeuren wonderlijke dingen. Ook in Engelland wordt het verhaal in gang gezet door een onwerkelijk gegeven: een oude man, weduwnaar, besluit in zeven dagen naar zijn geboortedorp te zwemmen. ‘Duwen, groeperen, steken en glij-den.’ Het absurdistische idee wordt nog versterkt door de rubberen boot die hij … [Lees meer...] overGroslijst: A.H.J. Dautzenberg, Engelland
In het donker en in het licht
De groslijst 2025 van de Librisprijs De Librisprijs is zonder twijfel de belangrijkste commerciële literatuurprijs van ons taalgebied. Het is een prijs die intussen al toegekend werd aan romans van de grote namen, zoals Arnon Grunberg, A.F.Th. van der Heijden, Connie Palmen, Tommy Wieringa en Ilja Leonard Pfeijffer. De laatste paar jaar lijkt de trend dat juist onbekendere … [Lees meer...] overIn het donker en in het licht
Etymologica: Waarom ’tand’ eigenlijk een werkwoord is
De bijtende of de etende? Lopend, horend, lezend, hebbend, tand. Het laatste woord lijkt niet in dit rijtje thuis te horen. De eerste vier zijn immers werkwoorden, onvoltooide deelwoorden om precies te zijn, terwijl tand een zelfstandig naamwoord is. Toch heeft tand hier etymologisch gezien wel degelijk iets te zoeken. Ons … [Lees meer...] overEtymologica: Waarom ’tand’ eigenlijk een werkwoord is
Vampieren zingen, vampiers bezingen
Een van de eigenaardigheden van het Nederlands is dat het verschillende manieren heeft om een woord in het meervoud te zetten. De twee belangrijkste zijn -s en -en: je zegt kantons, maar japonnen. Daarnaast zijn er nog wat echt uitzonderlijke vormen zoals -eren in kinderen, maar -s en -en worden allebei ook wel voor geheel nieuwe woorden gebruikt. Die achtervoegsels zijn … [Lees meer...] overVampieren zingen, vampiers bezingen
In memoriam Joke van der Wiel (1946-2025)
Enige herinneringen Bij voorbaat wil ik me verontschuldigen voor het dikwijls opvoeren van mijzelf in deze herinneringen aan mijn collega Joke van der Wiel. Het jarenlange hechte parallelle parcours van onze carrières moge deze positionering rechtvaardigen. Meer dan vijfenvijftig jaar geleden ontmoette ik Joke. Het zal in de tweede week van september 1969 zijn geweest, … [Lees meer...] overIn memoriam Joke van der Wiel (1946-2025)
Guitig was Johan Huizinga niet
Het was enigszins meesmuilend en zeker niet met onverdeeld genoegen jegens onze eigen tijd dat ik op 23 mei jongstleden in Tiel, de fruitstad aan de Waal, in De boekenlegger (al 20 jaar actief voor de opvang van straatkinderen) een – naar het zich liet aanzien en -voelen ongelezen – exemplaar op de toonbank legde van Huizinga’s opstel In de … [Lees meer...] overGuitig was Johan Huizinga niet
Gif voor de duiven in het park
Het liedje ‘Poisoning Pigeons in the Park’ van Tom Lehrer (eerder deze week overleden) wordt eventjes genoemd in een boek over vogels dat ik vertaalde van ‘de bestseller-auteur’ Stephen Moss, Ten Birds that Changed the World. Een best in- en aangrijpend boek overigens, al is het non-fictie. Wat mensen allemaal met vogels uitgespookt hebben, en nog steeds uitspoken, je wordt er … [Lees meer...] overGif voor de duiven in het park
Hoe ik Neel Doff ontdekte
Leeslogboek: juli Zomertijd is e-boektijd. Ik breng grote delen van de zomer door in een ander huis dan de rest van het jaar – in de bergen, bij mijn schoonmoeder. Daar heb ik inmiddels al een hele stapel boeken verzameld, maar dat zijn boeken die hier in de afgelopen 20 jaar zijn blijven hangen, een bibliotheek is dat niet. Bovendien herinner ik me nooit wat hier ook … [Lees meer...] overHoe ik Neel Doff ontdekte
Reduplicatie
ft. bóbr kurwa! Eén van mijn favoriete websites is The World Atlas of Language Structures. Je kunt er op een interactieve kaart allerlei verschillende taalfenomenen bestuderen. Hieronder de kaart voor het fenomeen ‘reduplicatie’, oftewel (gedeeltelijke) woordherhaling. Zo kom je erachter dat reduplicatie een wijdverbreid fenomeen is. Met een hoop verschillende … [Lees meer...] overReduplicatie
