Sandra, de hoofdpersoon van Karin Amatmoekrims roman Het gym, leest graag de boeken die haar leraar Nederlands haar aanraadt. Ze komt daarmee tot een duidelijk idee over de Nederlandse literatuur van haar tijd – die aan het begin van de jaren negentig moet hebben gelegen: Het ging over jongemannen die opgroeiden. En dat het dan allemaal tegenviel, met het leven en de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Karin Amatmoekrim, Het gym
Artikel
Het is stil aan de overkant
Beginnen dus met het doel van de opticien. De vijf katernen die ik uit de cassette haal, blijken te zijn genummerd: 33, 38, 69, 83, 88 en 89. Dat zijn zes getallen. De eerste vier staan op de voorkant van het katerntje; de laatste twee op respectievelijk de eerste echte pagina na de voorkant van katern vijf en op de pagina meteen voorbij het midden, na het nietje. Wat zijn het … [Lees meer...] overHet is stil aan de overkant
“Europese Parlementsverkiezingen”: wat doet die buigings-e daar?
Peter-Arno Coppen heeft het in zijn column in de Trouw de afgelopen tijd meermaals gehad over de buigings-e in Europese Parlementsverkiezingen (zie hier en hier). Volgens hem analyseren sprekers die die -e gebruiken die klankreeks alsof ze betrekking heeft op "parlementsverkiezingen" die "Europees" zijn, niet als "verkiezingen voor het Europees Parlement". Dat lijkt me best … [Lees meer...] over“Europese Parlementsverkiezingen”: wat doet die buigings-e daar?
Deze stok is krom
Wat betekenen de zinnen 'de stok is recht' en 'de stok is krom'? Als je de betekenis van recht en krom logisch bekijkt, en daarbij rekening houdt met hoe onze wereld in elkaar zit, zou je moeten zeggen: 'de stok is recht' is nooit waar, want in iedere werkelijke stok zit wel ergens een buiging. En om dezelfde reden is 'iedere stok is krom' altijd waar en daarmee weinig … [Lees meer...] overDeze stok is krom
Het huwelijk, maar niet van Elsschot
Onlangs las ik een boek over de nogal hoogdravende maar zeker voor een van de betrokkenen zeer slecht eindigende, buitenechtelijke relatie van Charlotte von Stein en Johann Wolfgang (von) Goethe. Het heet Charlotte von Stein. Een episode en is geschreven door Top Naeff. Zij spreekt nergens een kwaad woord over die relatie. Ik las de derde druk die verscheen in 1949. Het is een … [Lees meer...] overHet huwelijk, maar niet van Elsschot
“Welkom in Europa!”: wat is de woordsoort van “welkom”?
Wat is de woordsoort van welkom in de zin "Welkom in Europa!" uit het songfestivalliedje Europapa? Die vraag stelde kortgeleden een stagelopende student in de Facebookgroep Leraar Nederlands. Dat leverde een aantal wrevelige reacties op van zittende leraren, die vonden dat de stagiair wel even had mogen googelen. Ze plaatsten screenshots van online-naslagwerken, maar zonder … [Lees meer...] over“Welkom in Europa!”: wat is de woordsoort van “welkom”?
In actie!
Voor degene die vindt dat ik hier de laatste tijd zoveel over politiek schrijf: maak je borst maar nat. Er is nu even weinig dat belangijker is in het wetenschappelijk bedrijf. De coalitiepartners hebben in hun regeerakkoord opgeschreven dat ze ongeveer een miljard euro willen bezuinigen op het hoger onderwijs. Een miljard! Eerder deze week kwam WO in Actie bij elkaar, onder … [Lees meer...] overIn actie!
Stoppen met roken door -ette
Achter het achtervoegsel 42 Voorafgaand aan elke thuiswedstrijd van Feyenoord wijst stadionspeaker Peter Houtman het Legioen erop dat het in de Kuip nergens toegestaan is om te roken. Die regel geldt overigens ook voor de andere betaald voetbalclubs van de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie. Samen met de KNVB, de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds … [Lees meer...] overStoppen met roken door -ette
“Trije krânsen yn ’t kessen”
Sagen over heksenkransen bij verzamelaar Dam Jaarsma Heksen maken een groot onderdeel uit van volksverhalen. Vooral in sagen komen ze heel veel voor; een subgenre van volksverhalen waarin mensen vroeger vaak echt geloofden, in tegenstelling tot sprookjes die wel degelijk fictief waren. Alleen al in de Volksverhalenbank van de Lage Landen krijg je zo’n 13.000 resultaten met … [Lees meer...] over“Trije krânsen yn ’t kessen”
Boycot om te beginnen de politiek
Gisteren kregen we weer een voorproefje van wat ons te wachten staat aan de universiteiten. Jarenlang is ons voorgehouden dat onderwijsinstellingen natuurlijk 'neutraal' moeten zijn, en zo staat het zelfs in het hoofdlijnenakkoord van de toekomstige nieuwe regering: politiek neutraal is het ideaal. Maar ondertussen kunnen de partijen die sympathiek staan tegenover de … [Lees meer...] overBoycot om te beginnen de politiek
Sla dood die hond, het is een recensent!
Er is een prachtverzameling aan te leggen van reacties van boze schrijvers over hun critici. De meest klassieke is allicht die van Goethe. Hij schreef een gedicht over hoe een gast ruimhartig onthaald wordt met mooie wijnen en spijzen. De gast op zijn beurt kraakt achteraf de ontvangst totaal af. Goethes conclusie: Der Tausendsakerment!Schlagt ihn tot, den Hund! Es ist ein … [Lees meer...] overSla dood die hond, het is een recensent!
H.A.M. Roelants (1827-1907), uitgever te Schiedam (1)
Peter Altena werkt aan een boek over de roemruchte Schiedamse uitgever H.A.M. Roelants. Neerlandistiek mag hier de komende tijd uit voorpubliceren. Op 9 december 1874 schreef François HaverSchmidt een brief aan zijn acht jaar oudere stadgenoot Hendrik Adriaan Marius Roelants (1827-1907), om hem te feliciteren met zijn uitverkiezing tot raadslid. HaverSchmidt, sedert 1864 … [Lees meer...] overH.A.M. Roelants (1827-1907), uitgever te Schiedam (1)
Taal, psychologie en antipsychologie van 100 jaar geleden
Jac. van Ginneken (1877-1945) was een van de interessantste taalkundigen die Nederland heeft gekend – ook omdat hij niet alléén maar taalkundige was, maar actief in zo'n beetje alle aspecten van het intellectuele leven van zijn tijd, een vroege exponent van de katholieke emancipatie en iemand die deze emancipatie ook op allerlei manieren stimuleerde. In het tijdschrift … [Lees meer...] overTaal, psychologie en antipsychologie van 100 jaar geleden
De jongen die zijn krantenwijk verloor
Rampenhumor van Titanic tot corona Grappig of smakeloos? Moppen over tragedies en rampen leveren vaak gemengde reacties op, maar dat het fenomeen bestaat is een feit: rampenhumor. Ondanks dat het voor veel mensen vaak toch too soon voelt, kunnen vlak na zo’n ramp al de eerste grappen ontstaan. Zo is bekend dat over de aanslagen van 11 september 2001 al binnen een dag de … [Lees meer...] overDe jongen die zijn krantenwijk verloor
Langzaam dansen
In wat voor land leef ik eigenlijk? is een biografie om verdrietig van te worden. Karin Amatmoekrim portretteert er Anil Ramdas in, wiens leven nogal een curve vertoonde. Doordat de biografe zo dicht bij haar onderwerp annex personage blijft dat ze hem permanent ‘Anil’ durft te noemen, voel ik als lezer dat leven ook bewegen. Pijlsnel richting erkenning en gestaag naar … [Lees meer...] overLangzaam dansen
De Van ’t Hek-grom
Er is de laatste jaren af en toe wat aandacht voor de vocal fry, het kraakje dat met name jonge, succesvolle vrouwen in hun stemgebruik leggen (ik hoor het in Nederland al een aantal jaar, en steeds meer – het verschijnsel is in Amerika tot nog veel bredere kringen van de bevolking doorgedrongen). Maar jonge vrouwen zijn natuurlijk niet de enigen die wat met hun stem doen. … [Lees meer...] overDe Van ’t Hek-grom
Besunigje tsjin better witten yn
Amper in moanne nei it ûndertekenjen fan de BFTK troch Ryk en Provinsje ha Provinsjale Steaten woansdei ynstimd mei in taakstellende besuniging fan 1,6 miljoen op taal en kultuer. Yn 2022 waard dy besuniging, dy’t noch net fierder spesifisearre wie, al opnaam yn de mearjierrebegrutting om de provinsje ek yn de takomst yn de swarte sifers te hâlden. Under lûd protest fan it … [Lees meer...] overBesunigje tsjin better witten yn
In de greep van het kruid
Het zo vertrouwde kleefkruid heeft vele namen, waaronder Drents en Gronings tongel en Middelnederduits tûnride. De ene is licht te begrijpen, de andere lijkt gek genoeg op Middelhoogduits zûnrite en Oudnoords túnriða, waarmee een boze geest bedoeld werd. Haakjes Kleefkruid behoort tot het geslacht walstro en woekert gewoonlijk waar de bodem voedselrijk en … [Lees meer...] overIn de greep van het kruid
Een puzzelboek voor taalliefhebbers
Een deel van de taalkundige training is: leren puzzelen. Je krijgt een verzameling feiten uit een, liefst volkomen onbekende, taal en je moet proberen daar een patroon in te vinden. Hier zijn wat voorbeelden uit het Tolaki, een taal die gesproken wordt op Sulawesi. Gegeven zijn de bedrijvende en de lijvende vorm van enkele werkwoorden, en hun vertaling in het Engels. De vraag … [Lees meer...] overEen puzzelboek voor taalliefhebbers
Over ‘Rooie’
Willem van Toorn geeft antwoord Op 7 december 1985 viel er op mijn deurmat of die van mijn school een brief van Willem van Toorn. Het was in het vierde jaar van mijn leraarschap aan het Dominicus College (Nijmegen) en in de loop van de tijd had ik er steeds meer plezier in gekregen: ‘lastige’ leerlingen bleken steeds vaker extreem begaafd en extreem ontvankelijk voor … [Lees meer...] overOver ‘Rooie’
Prestige, motivatie, blootstelling
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (5.4) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In het vorige stukje toonden ze aan hoe veel kinderen al best wat Engelse woordenschat in hun … [Lees meer...] overPrestige, motivatie, blootstelling
Het eerste kwart: De maagd Marino, Yves Petry
Yves Petry heeft ooit wiskunde gestudeerd en hij lijkt daaruit de oefening van het extrapoleren te hebben opgepikt: we nemen een situatie en voeren hem steeds verder door, met een limiet in het oneindige. Hoe ziet de wereld er dan uit? Als er over de literatuur wordt beweerd dat het een manier is om je in een ander te verplaatsen, om door te dringen tot binnen diens hoofd – … [Lees meer...] overHet eerste kwart: De maagd Marino, Yves Petry
Nog niet begonnen, of de ambities botsen al
Deze kop -- verder te nummeren als voorbeeldzin (1) a. -- werd gebruikt op de voorpagina van de NRC van zaterdag 18 mei jl., als prominente aankondiging voor een artikel verderop in de krant. Ze werd verduidelijkt door de onderkop: ‘Het coalitieakkoord zit vol tegenstrijdige plannen’. De kop was de aandachttrekker, de ondertitel verschafte de nodige context. Een … [Lees meer...] overNog niet begonnen, of de ambities botsen al
“Hebban olla vogala” nogmaals in de schijnwerpers
Ik beken dat ik de elfde-eeuwse “Rochester Probatio Pennae”, beter bekend als het “hebban olla vogala”-gedichtje, verhoudingsgewijs helemaal niet zo interessant vind. Veel spannender vind ik bijvoorbeeld de ingewikkelde tekstuele voorgeschiedenis van de veel oudere Wachtendonckse Psalmen (negende eeuw). Of de Friese kenmerken in de elfde-eeuwse Leidse Williram-tekst. Ook de … [Lees meer...] over“Hebban olla vogala” nogmaals in de schijnwerpers
Pierre Kemp & Maurice Carême
Vloeiblad van Pierre Kemp Zachtroze vloeipapier zoog in zich opwat van zijn schrijven overschoot aan inktna ‘t daaglijks lustig mikken op de nopwaar onder ‘t muzenkleed het vlees begint. Met zwarte sproetjes ligt hier poedelnaaktzo’n roze spetter op mijn tafelblad. Hij heeft het schrijven al zo lang gestaakt.Wie weet wat, kijk, zo’n klad te zeggen had? Van de … [Lees meer...] overPierre Kemp & Maurice Carême
