Meike de Boer, forensisch linguïst Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek verzamelen we interviews met afgestudeerden die een interessante baan hebben gevonden. Meike … [Lees meer...] over‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
Artikel
Zo de ouden zongen
Zoals wel vaker het geval is wanneer ik nadenk over iets wat ik nog niet helemaal begrijp (en ik kan u verzekeren: dat gebeurt nogal eens), nam ook deze keer – om het met de woorden van de dichter Martinus Nijhoff te zeggen – het toeval een binnenweg naar het doel. Moest het, dat ik tijdens een slapeloze nacht de schakelaar van de radio omzette en midden in een uitzending van … [Lees meer...] overZo de ouden zongen
Bewonderenswaardig verliteratuurd
Het woord verliteratuurd heeft nooit een heel positieve bijklank gehad. Het Platoonse idee dat de literatuur alleen maar een afgeleide is van het werkelijke leven (dat zelf eigenlijk ook alleen maar een afgeleide is van de ideeën) is onuitroeibaar. En dat terwijl er natuurlijk niets fijner is dan lezen – waarom zou je dan neerzien op iemand die dat zijn hele leven … [Lees meer...] overBewonderenswaardig verliteratuurd
Eindexamen Nederlands moet overnieuw
Of tenminste elke leerling een punt erbij Gisteren ontving ik een mailtje van de Cito. Een tekst van mij was gebruikt voor het Eindexamen Nederlands op VWO-niveau. Aanvankelijk voel je je dan natuurlijk vereerd, maar dat gevoel was van korte duur. Toen ik de tekst kreeg toegestuurd, zag ik dat men een korte reactie van me van Neerlandistiek had geplukt en daarover een … [Lees meer...] overEindexamen Nederlands moet overnieuw
De stoel van Leo Vroman
Vromaneffect Leo Vroman, ongeboren,laat geen kikje van zich horen,tot hij zelf aan ’t baren slaaten het zoonzijn hem vergaat.Steeds als hij op niemand lijkt,heeft hij ons met zich verrijkt. Leo Vroman was, of eigenlijk ís onze intiemste dichter. Intiem met zijn lezer, intiem met de taal, intiem met het leven tot op het niveau van de biochemie. In alles wat hij schreef … [Lees meer...] overDe stoel van Leo Vroman
Nacht, trottoir – verschoven
Klassiek OuLiPoliaans is de verschuiving, wat bij Queneau de translation heet (Exercices de style nr. 68) en door Kousbroek vertaald is als translatie. Niet alleen teksten kunnen een translatie ondergaan, ook heiligen wanneer hun relieken naar een andere plek worden overgeheveld, en bisschoppen als ze worden overgeplaatst naar een ander ambtsgebied. In Ulysses zit in … [Lees meer...] overNacht, trottoir – verschoven
Renata de Bies over de Surinaamse Taalraad
Maandag overleed de Surinaamse neerlandicus Renata de Bies. Twee jaar geleden sprak ik met haar voor het tijdschrift Onze Taal, omdat ze toen net voorzitter was geworden van de Nationale Taalraad voor Suriname. Met toestemming van de redactie van Onze Taal herpubliceer ik dat interviewtje hier. De eerste plannen waren er al in 2011, maar het duurde tot afgelopen december … [Lees meer...] overRenata de Bies over de Surinaamse Taalraad
Vwo-eindexamen 2024: mijn antwoorden
Vanmiddag vond weer het centraal eindexamen Nederlands voor het vwo plaats, en traditiegetrouw heb ik dat gemaakt. Je merkt dat er iets aan het veranderen is: het eindexamen Nederlands bevat alleen maar teksten die iets te maken hebben met de neerlandistiek! Een artikel over literatuuronderwijs, een fragment literair proza en wat teksten over de roman De engelenmaker. Er was … [Lees meer...] overVwo-eindexamen 2024: mijn antwoorden
Carry van Bruggen, Een Indisch huwelijk
Na de teleurstellende leeservaring met Mina Krusemans Een huwelijk in Indië (1873), probeer ik mijn digitale leesgeluk te vinden in een bijna vijftig jaar jongere roman met een vrijwel gelijkluidende titel, geschreven door een jongere schrijfster. Reeds na een paar bladzijden is het eenvoudig om vast te stellen de deze korte roman van Van Bruggen (1881-1932) qua … [Lees meer...] overCarry van Bruggen, Een Indisch huwelijk
Om Radna Fabias kun je niet meer heen
Letterkundige en surinamist Michiel van Kempen over Caraïbische letteren in het voortgezet en universitair onderwijs Bij de start van de collegereeks Caraïbische letteren wees Van Kempen zijn studenten, waarvan ik er dit semester één ben, op de vele elementen in het hedendaagse Amsterdamse straatbeeld die ons herinneren aan het koloniale verleden. Op de … [Lees meer...] overOm Radna Fabias kun je niet meer heen
Chaim Levano (1928-2016), musicus in woorden
Limburger tegen wil en dank, dat was de Amsterdamse theaterman Chaim Levano. Dat hij in Limburg geboren en opgegroeid was, zag hij liefst als een vergissing. Limburgers noemde hij met een zelf gebrouwen scheldwoord ‘lijmlappen’, die op hun voordeligst semi-nazi’s waren. De enkele Limburger die zich met moeite tenslotte in zijn gunst mocht verheugen, vond zich bij het minste of … [Lees meer...] overChaim Levano (1928-2016), musicus in woorden
De Urheimat van het Proto-Indo-Anatolisch
Het vorige blogje eindigde met de conclusie dat het er sterk op lijkt dat het Proto-Indo-Europees en het Proto-Anatolisch afstammen van dezelfde oertaal, die linguïsten aanduiden als Proto-Indo-Anatolisch ofwel PIA. Voor deze constatering is zowel taalkundig als DNA-bewijs. Nu zijn er aanzienlijke verschillen tussen deze twee prototalen. Zo hebben de Indo-Europese talen drie … [Lees meer...] overDe Urheimat van het Proto-Indo-Anatolisch
Nader Tot Hanny Michaelis
Door Nico Keuning Hanny Michaelis (1922-2007) was in de literatuur decennia lang vooral bekend als de ex-vrouw van Gerard Kornelis van het Reve. In de loop der jaren trad zij vanuit de achtergrond steeds meer naar voren. Niet alleen in haar commentaar op haar leven met de Volksschrijver, maar ook als dichteres en schrijver van het prachtige en onthullende … [Lees meer...] overNader Tot Hanny Michaelis
Elk dier een zwaailicht
In het najaar van 2006 zat ik in groep vier. Het was Kinderboekenweek, traditiegetrouw mocht ik een boek uitzoeken bij De Groningse Kinderboekhandel in de Stoeldraaiersstraat. Geen idee welk boek ik dat jaar koos, maar het geschenk dat ik erbij kreeg maakte diepe indruk op mij: Laika tussen de sterren. Het verhaal gaat over het Russische straathondje Laika dat bij wijze van … [Lees meer...] overElk dier een zwaailicht
De “Urheimat” van de Indo-Europese talen
In het vorige blogje vertelde Gert Knepper al over de ontdekking en reconstructie van het Proto-Indo-Europees, de moedertaal van allerlei Europese en Aziatische talen. Die talen worden inmiddels ook gesproken in Afrika, Amerika en Australië, en dat komt doordat migranten hun linguïstische erfgoed meenamen. Zo komen allerlei nieuwe vragen op: door welke migraties zijn de … [Lees meer...] overDe “Urheimat” van de Indo-Europese talen
Etymologica: Wanneer de woorden samengroeien
Onze taal heeft samenstellingen en afleidingen, opzettelijk gesmeed, en onze taal heeft losse verbindingen die mettertijd als woorden op zich gezien worden. Maak indruk op lezers en luisteraars door eens zulke samengroeiingen te ontsamenen. Naar verhouding Hoewel ze maar een klein aandeel van onze woordenschat vormen worden samengroeiingen zeer regelmatig gebruikt. We … [Lees meer...] overEtymologica: Wanneer de woorden samengroeien
Dr. J.G.M. Brouwers
Op 18 oktober 2018, tijdens de 95ste Dies Natalis van de Radboud Universiteit, viel mij de eer te beurt te mogen optreden als promotor bij het eredoctoraat van Jeroen Brouwers. Het was in een gesprek met collega Peter Nissen dat de gedachte ontstond om Brouwers hiervoor voor te dragen en het voorstel viel, zowel bij de toenmalige decaan van de Letterenfaculteit Margot van … [Lees meer...] overDr. J.G.M. Brouwers
Proto-Indo-Europees in de Breestraat
Je zou de talen die in Europa worden gesproken in groepen kunnen verdelen, realiseerde de Leidse hoogleraar Joseph Scaliger (1540-1609) zich. Groepen van talen die op elkaar lijken. Neem bijvoorbeeld het woordje ‘god’. In het Duits luidt dat Gott, in het Engels god, in het Noors gud: groep 1. Maar het Franse woordje dieu lijkt daar in de verste verte niet op, evenmin als het … [Lees meer...] overProto-Indo-Europees in de Breestraat
Make a short conversation
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (5.2) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje kijken ze naar de positie en kennis van het Engels in het lager onderwijs in … [Lees meer...] overMake a short conversation
Het eerste kwart: Marie Kessels, Ruw
Dat je lichaam bepaalt hoe je in het leven staat, is duidelijk. Maar hoe geef je dat weer in de lichaamsloze taal binnen de kaften van een roman? Als wij allemaal een ander lichaam hebben, kijken we alleen al om die reden allemaal minstens een beetje anders naar de wereld. Hoe kunnen we elkaar dan begrijpen? Gemma, de hoofdpersoon van Ruw (2009) van Marie Kessels, is niet zo … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Marie Kessels, Ruw
Verbinden begrijpen
In zijn jongste bundel Mond vol dobbelstenen schuift Tonnus Oosterhoff zijn ongrijpbaarheid en humor terzijde voor een snerpende politieke veroordeling in minstens één gedicht. Het eindigt met deze strofe: Een mens zonder geld kan slecht zijnmaar een met geld niet rechtvaardig.Een Bill Gates die gelijk heeftblijft expressie van onrecht. De eerste … [Lees meer...] overVerbinden begrijpen
Céline in Frankrijk en Nederland
Een van de dingen waar ik mij op verheugde toen ik in 2017 naar Groningen ging, was de mogelijkheid om samen te werken met de romanist Els Jongeneel. Die samenwerking hebben we voortgezet na haar pensioen en resulteert nu in een groot artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Nederlandse Letterkunde over de vroege ontvangst van de geruchtmakende roman Voyage au bout de la … [Lees meer...] overCéline in Frankrijk en Nederland
Wantrouwen in de wetenschap
De Duitse natuurkundige Sabine Hossenfelder is een van mijn favoriete YouTubers. Tot een aantal jaar geleden werkte ze nog in Amerika aan een carrière in de wetenschap, maar ze werd steeds kritischer op het wetenschappelijk bedrijf – de druk om hippe projecten in te dienen en voorspelbare artikelen te schrijven over onderwerpen die nu eenmaal momenteel goed liggen bij de … [Lees meer...] overWantrouwen in de wetenschap
Over de betekenis van ‘kantiek(e)’ in ‘de kantieke schoolmeester’
Enkele jaren geleden schreef een lezer van dit tijdschrift in reactie op een bijdrage van Jos Joosten: “Maar sinds jaar en dag heb ik een vraag over een boek van Boon. Wat betekent “kantiek(e)” in “de kantieke schoolmeester”?” (Joosten, 2020). Het is vandaag 10 mei 2024, de 45ste sterfdag van Louis Paul Boon. Een mooie gelegenheid om op deze vraag in te gaan en weer eens … [Lees meer...] overOver de betekenis van ‘kantiek(e)’ in ‘de kantieke schoolmeester’
De ruimte van het volledig leven
Brief aan Lucebert Waarde Lucebert, Ineens ben je al dertig jaar dood. Ben je literatuurgeschiedenis. Maar voor mij ben je er nog. Ik draag je stem in me mee. Veel van je verzen zitten voorgoed in mijn lijf. Gelukkig ben ik oud genoeg om er bij geweest te zijn toen je ze zelf voordroeg. In het Muziekcentrum Vredenburg, tijdens de Nacht van de Poëzie in 1991. Maar ook … [Lees meer...] overDe ruimte van het volledig leven