Wellicht zijn er twee soorten literatuur: teksten die een werkelijkheid beschrijven en teksten die een werkelijkheid tevoorschijn denken. De romans van Marijke Schermer behoren tot die tweede soort. In 2021 schreef zij: Veel gevoelens zou ik helemaal niet hebben als ik ze niet zou beschrijven, of ik zou ze in mezelf niet herkennen als ik ze niet al eens door iemand anders … [Lees meer...] overDe ontsnappingskunstenaar: Marijke Schermer
Artikel
Etty Hillesum en de buitenwereld
Etty Hillesum was een schrijfster van de binnenkant. Weinig schrijvers hebben zo indrukwekkend letterlijk van binnenuit beschreven hoe het was om in een concentratiekamp te zitten. Om haar heen gebeurde vreselijke dingen, maar zij wist de kracht op te brengen om zich regelmatig terug te brengen en te schrijven. Ze schreef ook nog van binnenuit – niet als de journalist Philip … [Lees meer...] overEtty Hillesum en de buitenwereld
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 1, 2 en 3.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 1, 2 en 3.
Struinen in Streuvels
Op 3 oktober 2022 is het 151 jaar geleden dat Stijn Streuvels, het pseudoniem van Frank Lateur (1871-1969), werd geboren. Lange tijd publiceerde deze Vlaamse schrijver, die was opgeleid tot en werkzaam was als bakker, elk jaar een boek. Een van zijn beroemdste werken is zonder twijfel De vlaschaard uit 1907, waarin Streuvels het generatieconflict tussen boer Vermeulen en zijn … [Lees meer...] overStruinen in Streuvels
Etymologica: Leeuwarden en andere warden
Tot ver in de middeleeuwen wonen de meeste Friezen op verhoogde erven verstrooid over een wijd, zeebetwist kwelderland dat bij hoge vloed telkens weer overstroomt, tot aan het uitgestrekte achterland met zijn veen en broekbossen. Een van die erven groeit uit tot een hoofdstad, met een naam die nog altijd een duiding vergt. Een ander land, een eigen taal Door de macht van … [Lees meer...] overEtymologica: Leeuwarden en andere warden
Conscience was niet antiwoke
Wat is de rol van de academicus in tijden van verhard en verbitterd debat? Voortdurend de nuance te tonen, ook al loopt hij daarmee de kans van twee kanten te worden aangevallen. Zo bezien is Kevin Absillis een voorbeeldig academicus. Hij schreef een indrukwekkend boek over Hendrik Conscience (1812-1883) – een uitgebreide herwerking van zijn reeks op Platform Leest van … [Lees meer...] overConscience was niet antiwoke
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ (Willem Vorsterman, Antwerpen 1516) als feuilleton
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder is een amplificerende, creatieve, frivole, geïnspireerde, (soms) gewaagde, humoristische, openhartige, vrije en vrijmoedige bewerking in proza van de vroeg-veertiende-eeuwse, oorspronkelijk Middelnederlandse versroman Heinric ende Margriete van Limborch. Gelet op zijn taal was de bewerker een … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ (Willem Vorsterman, Antwerpen 1516) als feuilleton
Lichtvoetig en absurdistisch over de dood
Juryrapport C.C.S. Croneprijs 2022 Gisteren werd in Utrecht de C.C.S. Croneprijs 2022 uitgereikt aan Vrouwkje Tuinman. Hier is het juryrapport. Er is waarschijnlijk geen literair oeuvre waarin zoveel dozen voorkomen als dat van Vrouwkje Tuinman. Al in het titelgedicht van haar debuutbundel Vitrine uit 2004 is er sprake van een doos, waarin de ik ‘stukjes hem’ verzamelt … [Lees meer...] overLichtvoetig en absurdistisch over de dood
De canon, het manifest en de leraar Nederlands
De canon is in beweging. In Nederland en Vlaanderen opende schrijverscollectief Fixdit anderhalf jaar geleden het debat over ontbrekende vrouwelijke auteurs in de canon met een opiniestuk in Trouw. Er volgden essays, podcasts, interviews over en heruitgaven van het werk van onder anderen Mary Dorna, Virginie Loveling, Carry van Bruggen en Lin Scholte. Nu is er een … [Lees meer...] overDe canon, het manifest en de leraar Nederlands
De bank van de bijstandsmoeder
Otis van Martijn Niemeijer als relationele jeugdthriller (met lessuggesties) De jeugdroman Otis (2017) van Martijn Niemeijer, een spannende, thrillerachtige zoektocht naar de Antilliaanse roots van de 17-jarige hoofdpersoon, is sinds zijn verschijnen grotendeels genegeerd. Er verschenen slechts twee negatieve recensies op internet van Jürgen Peeters (Tzum) en Jaap Friso … [Lees meer...] overDe bank van de bijstandsmoeder
Stel dat ik hier zou spreken
Om je onberispelijk te gedragen bestaat er etiquette. Een beetje lichaam kan daar desgewenst een eind mee komen, helemaal als het bijvoorbeeld een ingebouwd smakapparaat kan temmen. Maar oog in oog met kunst moet je redelijkerwijs de improvisatietour op. Hoe immers te reageren op een fenomeen dat opzettelijk altijd wel iets afwijkt van wat je gewoon bent? En dat dus ook een … [Lees meer...] overStel dat ik hier zou spreken
AHAHAHAHAHAHAHAHAHAHA
Waarom gedichten lezen? Ik zet mijn zoektocht naar de vraag: waarom leest iemand gedichten onverdroten voort. Deze week nam ik de bundel De trompetten van Toetanchamon met me mee, van Andy Fierens, van wie ik eerlijk gezegd nog nooit eerder iets gelezen had. Op de voorpagina staat de dichter afgebeeld met de kap op van een farao. Op de een of andere manier verwacht je als … [Lees meer...] overAHAHAHAHAHAHAHAHAHAHA
Unaniem
Als de jury van een grote (altijd: ‘prestigieuze’ zeggen) cultuurprijs besluit tot de weinig opzienbarende bekroning van alweer Arnon Grunberg, zou je toch op zijn minst verwachten dat men iets tracht te maken van het juryrapport c.q. persbericht. Kennelijk was daar de tijd niet voor. Het juryrapport lijkt net zo haastig geschreven als de helft van Grunbergs boeken. Maar, … [Lees meer...] overUnaniem
Het Je ne sais quoi van de literatuur
Mislukte wetenschappelijke artikelen zijn soms ook interessant. Een voorbeeld lijkt me het artikel Relevance. Cognition, communication and...? van de Britse geleerde Tim Wharton. Dat het artikel mislukt is op het eerste gezicht geen wonder, want Wharton wil met een taalkundige theorie (Relevance Theory) het raadsel van de literatuur verklaren: hoe is het mogelijk dat zoiets … [Lees meer...] overHet Je ne sais quoi van de literatuur
band / binding
Verwarwoordenboek vervolg (286) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overband / binding
Hoe is het om Nederlands en vertaalwetenschap in Stockholm te studeren?
Een paar maanden geleden heb ik mijn bachelor in zowel vertaalwetenschap als Nederlandse taal en cultuur bij de Universiteit Stockholm afgerond. Tegenwoordig werk ik als ondertitelaar terwijl ik de masteropleiding vertaalwetenschap volg bij dezelfde universiteit. Alles begon voor mij met het idee om met talen te gaan werken, maar wat kan je daarmee doen? Ik koos ervoor om … [Lees meer...] overHoe is het om Nederlands en vertaalwetenschap in Stockholm te studeren?
‘Wij zijn veelstemmig onszelf’
Elf schrijvers hebben zich verenigd in een collectief onder de naam FixDit. Zo'n naam roept vragen op: wat is dit dat gefikst moet worden? En wie moet het fiksen? Er worden zeer uiteenlopende antwoorden op die vragen gegeven in het boekje Optimistische woede dat het collectief deze week uitbracht. Dat was waarschijnlijk ook de opzet van dit boekje: de schrijvers manifesteren … [Lees meer...] over‘Wij zijn veelstemmig onszelf’
Van een voelpén en een kapot horloge
Slecht Nederlands in de Tweede Kamer (i) Jan Peters is Kamerlid voor de KVP geweest (dus een van de voorlopers van het CDA) in de periode van 1946-1962. Parlement.com bevat van hem in alle kortheid deze informatieve inlichtingen: “Schoolhoofd uit Midden-Limburg, die in de Tweede Kamer woordvoerder van de KVP voor onderwijs en omroepzaken was. Moedig verzetstrijder, … [Lees meer...] overVan een voelpén en een kapot horloge
Handleiding voor de taalbrokkenpiloot
Het boek EHBT. Eerste hulp bij taalkwesties van Miet Ooms staat voor alles waar ik tegen ben. Het omslag belooft 'handige stappenplannen', en die worden binnenin het boek vooral gegeven in de vorm van stroomdiagrammen zoals dit: Het idee dat je problemen bij taalgebruik, of in dit geval spelling, zou kunnen oplossen door gedachteloos een schema in te vullen, lijkt mij om … [Lees meer...] overHandleiding voor de taalbrokkenpiloot
De verplichte leeslijst
‘We moeten af van de verplichte leeslijst, want die leeslijst neemt alle plezier in literatuur weg.’ Dat hoor je wel eens zeggen. Maar weet je wat het is? Er bestaat geen verplichte leeslijst. Leerlingen zijn vrij in hun boekkeuze, als die boekkeuzes aan bepaalde criteria voldoen. Zo moeten de gelezen boeken oorspronkelijk in het Nederlands geschreven zijn, ze moeten tot de … [Lees meer...] overDe verplichte leeslijst
Etymologica: Donar en Wodan
Voordat de god van het christendom ten tonele werd gevoerd, hingen de Germaanstalige volkeren in onze streek een polytheïstische godsdienst aan. Een voorname rol in dat geloof hadden de goden die we nu Donar en Wodan noemen. Dat we die namen gebruiken, is opmerkelijk. Ze zijn namelijk niet Nederlands. Waar komen ze dan vandaan? Hoe werden de goden ooit in het Nederlands … [Lees meer...] overEtymologica: Donar en Wodan
Waarom de overheid niet ‘eindelijk doorzet’ met genderneutrale taal
Dat wat meer taalkunde op de middelbare school geen overbodige luxe zou zijn, bleek maar weer eens uit een artikel in NRC van vorige week. De schrijfster Sarah Meuleman balde er een vuist voor genderbewuste taal. En wat ze schreef was onzin. Het ging niet eens om Meulemans standpunt. Ze wil dat er beter na wordt gedacht over taal waarin beter wordt uitgedrukt hoe er over … [Lees meer...] overWaarom de overheid niet ‘eindelijk doorzet’ met genderneutrale taal
Gebruik nou toch eens modale partikels!
Laten we het nog eens over modale partikels hebben, die moeilijk te beschrijven en te begrijpen woordjes die van een lomp bevel een beleefde suggestie kunnen maken, zoals Ga zitten tegenover Ga maar zitten of van een onbeleefde vraag een beleefde Mag ik naar de WC?Mag ik misschien even naar de WC? of van een botte mededeling een uitspraak die ruimte suggereert … [Lees meer...] overGebruik nou toch eens modale partikels!
‘Verbouwd komt het terug’
1. Vlak voor de vakantie publiceerde ik een opstel dat een testje wou doen. Hoe lagen de kansen voor Herman de Conincks neorealistische poëzie als je slechts kennis had tot het jaar 2000? Destijds leek ‘het postmodernisme’ veel betere papieren te hebben, zozeer zelfs dat een verklaard tegenstander als Hugo Brems geen kant meer op kon. Het liep anders. Volgens een comment … [Lees meer...] over‘Verbouwd komt het terug’
De naamkunde verdient een huis
Voornamendrift 100 De naamkunde is dakloos. Het valt in Nederland niet te studeren, er is geen hoogleraar naamkunde en geen eigen Nederlands tijdschrift meer, geen instituut verleent onderdak. Dat is raar. Want zonder taal geen mens, en geen taal zonder namen. Met een naam geven we iemand, een plek, een gebouw, een product een identiteit. Zonder naam zou ik niet … [Lees meer...] overDe naamkunde verdient een huis