Yn alle hjoeddeistige Fryske talen hat it wurd foar "ko" in ûnregelmjittige meartalsfoarm. Yn it Westerlauwersk Fryslân is it ientallige wurd almeast ko, wylst by Kollum om koe sein wurdt (mei it lûd fan kût). It meartal dat dêrby heart, is kij (mei it wenstige dialektferskaat yn de útspraak fan it lûd). Yn Noard-Fryslân leit it spul der net botte oars hinne. Op 'e fêstewâl … [Lees meer...] overKiebäiste: in spoar fan it Aldfryske ki “kij” yn it Sealterfrysk
Frisistyk Artikel
Op syn Meslânzers*
By it ferskinen fan: Meslânzer Woardeboek, samengesteld door de werkgroep Meslânzers [Triny Martens, Gettje Pals, Piet Smit & Nel Swart], redactie Siebren Dyk. Ljouwert 2024. Ynlieding Ien fan de lytste dialekten yn Fryslân - mei in pear hûndert sprekkers - is wol it Midslânsk of, sa’t de sprekkers út Meslâns it sels neame, it ‘Meslânzers’. In dialekt dêr’t de … [Lees meer...] overOp syn Meslânzers*
Sit der yn “datst de wedstryd winne silst” in klitysk foarnamwurd?
Okkerdeis fette Marc van Oostendorp op Neerlandistiek in nijsgjirrich stik fan Astrid van Alem gear. Dêr nimt se de tried yn op fan in lang rinnende diskusje oer bynwurdbûging yn it Frysk. Wat ding oft it ûnderstreke stobbeleintsje -st yn bygelyks ... datst der moarn by bist is, dat witte wy nammentlik noch altyd net krekt. Dat jildt ek foar de wat gruttere stobbeltsjes -ste en … [Lees meer...] overSit der yn “datst de wedstryd winne silst” in klitysk foarnamwurd?
Mei in Frysk boek op de earen ûnderweis
Krekt bûten Easterwierrum sit in unyk bedriuw. Oan de bûtenkant fan it hûs is neat te sjen, mar yn de smûke wenkeamer wurdt al gau de passy fan de bewenners dúdlik: boeken. Se steane oeral, sels yn it smoute hoekje fan de eardere bedstee. Al mear as fyftich jier wenje Jan en Marja Schotanus tusken de boeken. Se binne de betinkers fan en driuwende krêften achter Audiofrysk, dat … [Lees meer...] overMei in Frysk boek op de earen ûnderweis
Een monument voor het Meslânzers
Midslands, heet het in het Nederlands, maar in het woordenboek dat vorige week van deze kleine Waddentaal verscheen, lees je vooral ‘Meslânzers’. In oudere bronnen komt ook nog wel de spelling ‘Meslônzers’ voor. Ergens daartussen ligt de werkelijke klank van dit woord, maar wie dat horen wil, moet er een lange reis voor overhebben. Meslânzers wordt gesproken op het midden van … [Lees meer...] overEen monument voor het Meslânzers
Het Friese klinkersysteem versimpelt
De klinkers van het Fries zijn aan het verschuiven. Het is het de doorgewinterde Fries geheid opgevallen dat de jongerei woorden als wiet ‘nat’ en wiid ‘wijd’ hetzelfde uitspreekt. Ook setjes als hûd ‘huid’ en hoed ‘hoed’ klinken hetzelfde. De lange klinkers, die van wiid en hûd, worden steeds vaker vervangen door een tweeklank die eindigt op schwa (dus: [iˑə] en [uˑə]). Op … [Lees meer...] overHet Friese klinkersysteem versimpelt
Von Petra die Mutter
Als ich in den 90er Jahren zum ersten Mal ins Saterland kam, fiel mir eine sprachliche Eigenartigkeit auf. Im ganzen deutschen Sprachgebiet sagt man "Petras Mutter" und "die Mutter von Petra". Hier in der Gegend wird jedoch auch "von Petra die Mutter" gesagt. Auch im Saterfriesischen hörte ich diese Konstruktion: "fon Petra ju Mäme". Dass sie als "schlechtes Deutsch" und … [Lees meer...] overVon Petra die Mutter
Wer wat nijs! Mooglikheden foar Frysktalich krantenijs
It Frysk? Dan moatst yn Provinsje Fryslân wêze! Dêr binne sawol it Frysk as it Nederlânsk offisjele talen en binne de measte sprekkers fan it Frysk te finen (De Jong & Hoekstra, 2015; Wet Gebruik Friese Taal, 2014). It Frysk is lykwols ûnderdiel fan it folle gruttere Europeeske taalferskaat, mei’t it ien fan de 82 regionale talen of minderheidstalen fan 207 taalmienskippen … [Lees meer...] overWer wat nijs! Mooglikheden foar Frysktalich krantenijs
Op syn Frânsk II
Yn de earste wike fan it nije jier haw ik yn Op syn Frânsk I in opstapke makke mei it oanstipjen fan de maatskiplike taalkontekst yn de Nederlannen yn de iermoderne tiid, fan belang foar it begryp fan de doetiidske status fan en de ynfloed op it Nederlânsk en it Frysk. It gong yn dy bydrage oer it dominante plak dat dy bûtenlânske taal dêr earder ynnaam. Dy ynfloed wie oars net … [Lees meer...] overOp syn Frânsk II
De earste skriuwende Fries
De kloft minsken sjocht út oer it strân en dikeret nei de grize weagen dy’t ûnder de kimen troch rôlje. In wyn beart om dea en boartet mei de minsken harren hier en de seamen fan harren mantels. Yn ’e loft bruts de sinne koartlyn troch de kleaune fan wolken. De antlitten fan de lju steane strak en strang, en dat is net allinnich troch de kjeld, mar om it ôfgryslike dat … [Lees meer...] overDe earste skriuwende Fries
Hoe sit it no krekt: Sichtberens fan it Frysk op NHL Stenden yn Ljouwert
De grutte hegeskoalle yn Ljouwert is NHL Stenden. De hegeskoalle hat sa’n 22.000 studinten en 2000 meiwurkers mei mear as 100 ferskillende nasjonaliteiten (NHL Stenden, 2023). Om‘t der sa’n grut ferskaat oan nasjonaliteiten op de hegeskoalle is, soe men ferwachtsje dat dêr ek in soad ferskillende talen sichtber binne, dus yn it gebou, op de webside en yn de kommunikaasje fan … [Lees meer...] overHoe sit it no krekt: Sichtberens fan it Frysk op NHL Stenden yn Ljouwert
“Tuun” ist kein typisch friesisches Wort
Im West- und Nordfriesischen, im Saterfriesischen und im ostfriesischen Plattdeutsch wird ein Garten mit "Tuun" und ähnlichen Wörtern angedeutet. Bedeutet das, dass dieses Wort typisch Friesisch sein sollte, wie ein Bekannter mich neulich fragte? Nein, das ist nicht der Fall. Die ursprüngliche Bedeutung von "Tuun" ist Zaun - und dieses verwandte hochdeutsche Wort hat immer … [Lees meer...] over“Tuun” ist kein typisch friesisches Wort
In memoriam: Jacobus Q. Smink
Frysk skriuwer en literêr oersetter Jacobus Q. Smink is 27 jannewaris op 69-jierrige leeftiid ferstoarn. Yn 2013 krige er de Gysbert Japicxpriis útrikt foar syn dichtbondel Sondelfal (2009). Jacobus Quiryn Smink groeie op as boeresoan yn Sondel. Op de basisskoalle en ek op it middelber ûnderwiis krige hy Fryske les. Hy folge de stúdzje Nederlânsk oan de learare-oplieding yn … [Lees meer...] overIn memoriam: Jacobus Q. Smink
Jan Minno Rozendal skriuwt boek foar Lês No: ‘Young adult is in nijsgjirrige leeftiid’
It nijste boek yn de rige fan it lêsbefoarderingsprojekt Lês No is 11 jannewaris presintearre. It boek Tie / Break is skreaun troch Jan Minno Rozendal. Sa’n 5.200 brêgeklassers fan it fuortset ûnderwiis lêze it yn dit lêsbefoarderingsprojekt mei elkoar. Jelle en Femke binne al jierren de bêste freonen. Se spylje tegearre tennis en binne altyd byinoar. Mar no hat Femke op ’e … [Lees meer...] overJan Minno Rozendal skriuwt boek foar Lês No: ‘Young adult is in nijsgjirrige leeftiid’
Karen Bies oer de Skriuwersarke: ‘Ik fûn it hearlik’
As dokumintêremakker by Omrop Fryslân hat Karen Bies it drok. Sadwaande fielde se faak net de romte om literêr wurk te skriuwen en dat wylst se dat se graach docht. Foarich jier makke se dêrom trije wiken gebrûk fan de Skriuwersarke om yn alle rêst efter de laptop te krûpen. ‘Ik fûn it hearlik!’ Yn har ferbliuw op it wetter slagge it Bies om har ôf te sluten fan de … [Lees meer...] overKaren Bies oer de Skriuwersarke: ‘Ik fûn it hearlik’
Op syn Standertfrysk
Oanlieding Op 22 jannewaris ll. kaam Marc van Oostendorp mei Leve de spreektaal op foar de sprutsen fariant fan it Frysk (en it Nederlânsk). Hy die dat nei oanlieding fan in haadredaksjoneel kommentaar fan de NRC fan 19 jannewaris dat opkaam foar it belang fan de (universitêre bestudearring fan de) skriuwtaal, lês Standerttaal fan it Frysk. ‘De krant komt daarbij wel met … [Lees meer...] overOp syn Standertfrysk
Stephen Laker fertält uur seelterfräiske Toalwietenskup
Stephen Laker oarbaijet as Toalwietenskupper an ju Kyushu-Universität in Fukuoka in Japan. Hie befoatet sik toutieds mä't Unnersäiken un Beskrieuwen fon ju Seelter Toal. Hie beskrift foar Taalportaal ju Fonologie fon't Seeltersk, man is uk mä morfologiske und syntaktiske Fäildfoarskenge biezich. In krit Video uut de Riege "Anne Äi" fertält Laker uur sien Oarbaid. … [Lees meer...] overStephen Laker fertält uur seelterfräiske Toalwietenskup
Een toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
‘De Toekomst van de Frisistiek’, het adviesrapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen over het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek op het terrein van Fries, werd op 23 januari 2024 gepresenteerd op het Provinsjehûs in Leeuwarden. Het was een bijeenkomst in een positieve sfeer, waar veel waardevols gezegd is over een weer op te bouwen … [Lees meer...] overEen toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
De rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Yn de twadde helte fan 2023 haw ik foar myn bachelorskripsje sosjale geografy en planology oan de Universiteit fan Amsterdam ûndersyk dien nei it ferbân tusken in ‘regionale’ taal en regionale identiteit, yn de kasus fan Fryslân en it Frysk. Dêrby haw ik my yn it bysûnder konsintrearre op de mjitte fan aktyf taalgebrûk troch de persoan sels, en ek op de bleatstelling oan aktyf … [Lees meer...] overDe rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Hoe sit it no krekt: Frysk yn it spesjaal ûnderwiis
Op dit stuit wurdt wurke oan de nije Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2024-2028 (BFTK). De foarige edysje is jildich fan 2019 oant 2023 (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties & Provinsje Fryslân, 2018). Neffens de ‘âlde’ BFTK is in útgongspunt dat it Ryk en Provinsje der tegearre op lange termyn foar soargje dat op alle ûnderwiisnivo’s en yn de … [Lees meer...] overHoe sit it no krekt: Frysk yn it spesjaal ûnderwiis
Op syn Sealtersk
SinjalemintHenk Wolf (Hrsg.) (2023), Saterfriesische Beobachtungen. Festschrift zum Anlass des 50-jährigen Bestehens der Gemeinde Saterland. Ramsloh: Gemeinde Saterland. 120 Seiten By prefester Nils Århammar krige ik yn Grins op it kolleezje Fryske dialekten, hiel lang lyn dus, koart in tekst fan it Sealtersk ûnder eagen en dat wie it dan ek. Ik tink dat de measte frisisten … [Lees meer...] overOp syn Sealtersk
Wêr is … keard?
In kollega op ’e Fryske Akademy frege my nei oanlieding fan de fynst fan in kacheltsje fan it Poptaslot fan Marsum oft ik de ûndertitel “mar wêr binne de oaren keard?” wol bêst genôch fûn. Ik hie der gjin problemen mei, mar bin fansels kleure troch de regio dêr’t ik opgroeide en de hast acht jier dat ik al yn de Fryske akademyske rûnten meidraai. Neffens rabbeltsjes yn ’e … [Lees meer...] overWêr is … keard?
Weinig weten, veel vinden
Instrumenten en standaardwerken van de frisistiek voor onderzoek en onderwijs van neerlandici en anderen* * Ik wil Siebren Dyk en Willem Visser bedanken voor hun nuttig commentaar op dit artikel. Resterende fouten zijn uiteraard voor mijn rekening. Een belangrijk verschil tussen frisisten en neerlandici is dat frisisten beter op de hoogte zijn van de neerlandistiek … [Lees meer...] overWeinig weten, veel vinden
Der is neat om glêd te striken
Trinus Riemersma (1938-2011) is in grut Frysk skriuwer. Hy wûn twa kear de heechste literêre priis fan Fryslân, de Gysbert Japicxpriis: yn 1967 foar syn debútroman Fabryk en yn 1995 foar syn masterwurk De reade bwarre. In man dy’t in biografy fertsjinnet en dy no ek krijt. Skriuwer is syn omkesizzer Doeke Sijens. ‘Us mem wie in suster fan Trinus, dus ik ha him en de famylje … [Lees meer...] overDer is neat om glêd te striken
De finsters iepen
Yn de audiokolleksjes dy’t wy by it Frysk Film & Audio Argyf oan it digitalisearjen en beskriuwen binne, ûntdutsen wy koartlyn bysûndere fraachpetearen út de jierren santich. Prof. Tony Feitsma stjoerde studinten mei bânrecorders op ’en paad om âldere minsken te freegjen nei har oantinkens oan de begjinperioade fan de Jongfryske Mienskip. Dizze jonge idealisten joegen de … [Lees meer...] overDe finsters iepen
