Films en series over sprookjes geven tegenwoordig een overvloed aan intertekstualiteit en intermedialiteit te zien. Bij intertekstualiteit wordt terugverwezen naar reeds bestaande en gekende teksten, zoals de sprookjes van de gebroeders Grimm. In het geval van intermedialiteit wordt de kijker terugverwezen naar andere media dan tekst, dus bijvoorbeeld films, series, … [Lees meer...] overWednesday: intermedialiteit met sagen en populaire cultuur
Zoekresultaten voor: eenhoorn
Wat is een kat?
Het aspect van de taal dat zich vooralsnog het minst leent voor wetenschappelijke studie, is dat van de woordbetekenis. Wat betekenen willekeurig gekozen woorden zoals kat, vrijheid, helaas, saai? Er staan definities in het woordenboek, maar met definities valt die betekenis nooit precies te vangen. Dit schrijft Van Dale over kat: viervoetig klein huisdier, … [Lees meer...] overWat is een kat?
Schrijvend je menselijke stem vinden
De zomer is voor wie aan de universiteit werkt de tijd om na te denken over je onderwijs. Doorheen het jaar is het college van volgende week, en het huiswerk voor dat college, en een update voor je dia's over het huiswerk altijd urgenter zodat het lastig is om na te denken over de grote lijnen. In de zomer valt dat allemaal weg – en kun je erover nadenken. Ik geef al vele … [Lees meer...] overSchrijvend je menselijke stem vinden
25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg
Stedentrots in een Leids liedboekje Dat je de geschiedenis van een stad heel goed kunt leren kennen door te zingen, blijkt wel uit het onderzoek naar het liedboekje Het Leydsche Vreugden-Hof (ca. 1662) door een groep vrijwilligers van de Historische Vereniging Oud Leiden. De ‘Werkgroep Leidse liedjes’, onder leiding van universitair docent Olga van … [Lees meer...] over25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg
Op woordniveau
Maartmaand Alicemaand Welke vertaalproblemen komen we tegen in Lewis Carrolls Alice-saga? horendol Als de drie tuiniers die de witte rozen rood verven worden gesnapt, storten ze plat ter aarde. De Hartenkoningin laat ze opstaan, waarop ze alle drie voor de hele stoet buigingen beginnen te maken. “Leave off that!” screamed the Queen. “You make me giddy.” (The … [Lees meer...] overOp woordniveau
Vrijheden: vertaalproblemen in Alice
Vertaalproblemen in Alice: Dingen toevoegen in de tekst Het mag natuurlijk niet, eigenkokertjes toevoegen aan de tekst, en meestal hoeft het ook niet, maar in elk boek dat ik vertaal heb ik minstens één keer een heel leuke en heel passende grap die je alleen in het Nederlands kan maken en die daarom de auteur nooit bedacht kan hebben, en ja, die smokkel ik er dan … [Lees meer...] overVrijheden: vertaalproblemen in Alice
Engelsismen
Maartmaand Alicemaand D’n Alice is een zee om je ongans aan te drinken, vanuit vertalend perspectief. Iedere regel, iedere zin, ieder woord, ja ieder leesteken noopt tot overwegingen. Overwegingen van toon, van sfeer, van register, van kan ik daar net nog iets wat sprekenders, leukers, bijzonderders, plagerigers, carrolliaansers van maken. Of meer zoals Carroll het zou … [Lees meer...] overEngelsismen
Annie M.G. Schmidt • Aan een klein meisje
Aan een klein meisje Dit is een land waar grote mensen wonen.Je hoeft er nog niet in: het is er boos.Er zijn geen feeën meer, er zijn hormonen.En altijd is er weer wat anders loos. En in dit land zijn alle avonturen.Hetzelfde, van een man en van een vrouw.En achter elke muur zijn andere muren.En nooit een eenhoorn of een bietebauw. En alle dingen hebben hier twee … [Lees meer...] overAnnie M.G. Schmidt • Aan een klein meisje
Filter Vertaalprijzen 2024
Twee grote vertaalprijzen voor twee grootse vertalingen Uitmuntend, geweldig, wonderschoon – de jury’s van de twee Filter Vertaalprijzen 2024 kwamen woorden tekort om de loftrompet te steken over alle tien genomineerde vertalingen van het afgelopen jaar. Alle genomineerden maakten zo’n goede vertaling dat de jury’s oprecht gelukkig werden van het lezen ervan. Toch moest er … [Lees meer...] overFilter Vertaalprijzen 2024
Citaten van Marc deel 5
Ogen. Blikken. Zien Een stukje voor m’n blog (begin september 2020 gepost) droeg ik als het ware op aan Marc van Oostendorp: “actief over een breedheid van fronten en universiteiten als geen ander in de sfeer van de Nederlandse taalkunde” als ik mezelf daaruit mag citeren. Hij had me ooit via Youtube geattendeerd op vocal fry. Zeg maar craquelé aan het eind van een zin, tot … [Lees meer...] overCitaten van Marc deel 5
Nestas hagunnan: een kerndoel literaire overlevering!
Een wereld erbij in de onderbouw Vorig jaar maakten wij ons er in Wat unbidan wi nu hard voor om literaire overlevering in het programma van het schoolvak Nederlands voor de onderbouw te krijgen. Nu ziet het ernaar uit dat dit onderdeel daar inderdaad terecht zal komen. Wie namelijk de conceptkerndoelen Nederlands bekijkt, komt - na even bladeren of scrollen - bij … [Lees meer...] overNestas hagunnan: een kerndoel literaire overlevering!
Wees welkom: literaire kanonnen voor jonge poëzielezers en hun docenten
‘Hoe kan je jonge lezers een opstapje geven tot het lezen van de grote gevestigde literaire kanonnen?’ Met deze vraag als uitgangspunt stelden vier dichters een bloemlezing samen uit de canon van de Nederlandstalige poëzie, met Vlaamse en Nederlandse ‘kanonnen’ als Vondel, Minne en Vasalis. Maar de sprankelende bundel Wees welkom boven op mijn beste hoed doet meer dan … [Lees meer...] overWees welkom: literaire kanonnen voor jonge poëzielezers en hun docenten
16 september 2023: Interactief college | Experimenten met Chatbots
Maand van het Schrijven 2023 De mogelijkheden van Artificiële Intelligentie zijn de laatste jaren geëxplodeerd. Met de recente bekendheid van ChatGPT bij het grote publiek is de interesse hiervoor enorm. Wat gaat het betekenen voor creatieve schrijvers, de journalistiek en voor het onderwijs?De chatbots produceren tekst die zowel grammaticaal, stilistisch en soms zelfs … [Lees meer...] over16 september 2023: Interactief college | Experimenten met Chatbots
Kinderboekenspecial: Een beetje veel
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Heb jij zo wel al eens een keertje de laatste chips opgegeten terwijl je wist dat je er eigenlijk al genoeg op had? Of heb je al ‘ns toch weer een extra paar schoenen gekocht terwijl je wist … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Een beetje veel
Kinderboekenspecial: De bleke baron
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ In nog geen tachtig luchtige bladzijden en met slechts twee hoofdpersonages schetst dit boek de ontmenselijking van een dictatoriaal beleid via een toegankelijk, zacht, speels en ontroerend … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: De bleke baron
#IkLeesCouperus: de sprookjes van Couperus, voor alle fantasy-fans
In het Couperus-jaar 2023, honderd jaar na zijn overlijden, wil ik meer van Couperus’ werk (her)ontdekken en belichten, in de hoop dat vele lezers volgen. Ik deel maandelijks een leeservaring. Doe mee, lees mee en deel je ervaringen ook: #IkLeesCouperus. In de Facebook-groep ‘Leraar Nederlands’ is deze vraag al talloze keren gesteld: ‘Welke Nederlandse literatuur raad ik … [Lees meer...] over#IkLeesCouperus: de sprookjes van Couperus, voor alle fantasy-fans
De poëtica van ChatGPT
Eén van de intrigerende aspecten van ChatGPT, vind ik, is dat het ‘kunstmatig intelligente’ programma ons veel te leren heeft over onze eigen intelligentie, dat wil zeggen: over de stand van zaken van onze kennisverwerving. Aangezien het algoritme antwoorden genereert op basis van een analyse van een enorm corpus online teksten, zou het een beeld moeten bieden van die … [Lees meer...] overDe poëtica van ChatGPT
De dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
In Neerlandistiek schreef Nicoline van der Sijs onlangs over Chattie (leuke naam, die houden we erin), onder andere over zijn onvermogen om moppen te tappen. Het begrip “mop” is Chattie weliswaar niet geheel onbekend, maar hij weet geen humor te genereren die door mensen als (enigszins) leuk wordt ervaren. Op Nicolines verzoek om eens “een mop over een poes” te vertellen, nam … [Lees meer...] overDe dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
Chatbot kan niet langzaam denken
Het menselijk gedruis over tekst producerende kunstmatige intelligentie zal nog wel even voortduren. ChatGPT hielp me begin deze maand een artikel schrijven dat volgens sommigen behoorde tot het beste dat ik ooit schreef. Sindsdien ben ik ermee blijven experimenteren – vaak nog verbaasd over wat het systeem ineens bleek te kunnen bedenken, maar gaandeweg toch ook steeds meer … [Lees meer...] overChatbot kan niet langzaam denken
Een reis naar de eenhoorns met AI
Gisteren verscheen er een spectaculair nieuwe chatbot online: ChatGPT van het software-bedrijf OpenAI. Het is een systeem waarmee je gesprekken kunt voeren in ieder geval alle talen die ik enigszins beheers. Het is een systeem dat getraind is door honderden miljarden woorden – vermoedelijk vooral van het internet geschraapt – te lezen en zo te leren welke woorden vaak in de … [Lees meer...] overEen reis naar de eenhoorns met AI
Nieuw leermiddel bij een canontekst: Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme (ca. 1270)
Jacob van Maerlant was de eerste grote auteur uit ons taalgebied, die in zijn eentje als het ware een complete bibliotheek heeft geschreven. Daartoe behoren niet alleen een wereldgeschiedenis, een navertelling van heel de Bijbel en een wereldgeografie, maar ook de eerste biologische encyclopedie in onze taal, Der naturen bloeme (‘Het beste uit de natuur’), uit ongeveer 1270 . … [Lees meer...] overNieuw leermiddel bij een canontekst: Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme (ca. 1270)
Woorden doen ertoe (in onze kijk op de wereld)
Gelukkig klinkt af en toe het geluid van de rede. In het nieuwe nummer van het tijdschrift Cognition is Peter Hagoort, directeur van het Donders Instituut in Nijmegen de vertolker van dit geluid. We komen uit een periode waarin het idee van embodied cognition sterk in de belangstelling: ons denken is niet abstract, maar wordt voortgebracht door ons lichaam. Hoe we de wereld … [Lees meer...] overWoorden doen ertoe (in onze kijk op de wereld)
Kinderboekenspecial: Over mieren die goud verzamelen en andere bizarre dieren
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Over mieren die goud verzamelen en andere bizarre dieren Een advies zou kunnen zijn om dit boek enkel te openen nadat je de achterflap hebt gelezen. Een even waardevol advies kan zijn om dit … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Over mieren die goud verzamelen en andere bizarre dieren
Gezocht: moderne, progressieve, feministische prins
Female agency in moderne sprookjes In het eerste deel van dit artikel is er een onderzoek gedaan naar de hoeveelheid agency die vrouwen hebben in de traditionele sprookjes. Er kon geconcludeerd worden dat over het algemeen vrouwen in die sprookjes maar weinig agency hebben, hoewel er zeker uitzonderingen te vinden zijn. Vrouwen kunnen vaak niet zelf hun echtgenoot kiezen, … [Lees meer...] overGezocht: moderne, progressieve, feministische prins
De (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [3]
Op zoek naar definities in lexica en literatuur Dit is het derde deel in een serie. Het eerste deel ging over woordenboekdefinities, het tweede deel over de middeleeuwen. De 17e eeuw Het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT) geeft voor zowel 'meermin' als 'zeemeermin' als oudste citaat een gedicht van Vondel, uit 1623, met daarin de vermelding van “twee half … [Lees meer...] overDe (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [3]
