Onlangs verscheen bij AUP The wise merchant, een Engelse vertaling van de inaugurele rede die Caspar Barlaeus heeft uitgesproken op 9 januari 1632 toen hij hoogleraar werd aan het Athenaeum Illustre in Amsterdam. De vertaling is van Corinna Vermeulen en de inleiding van Anna-Luna Post. Het boek brengt de gebeurtenissen in Amsterdam in de winter van 1631/1632 in herinnering: … [Lees meer...] overMercator sapiens, de wijze koopman en the wise merchant
17e eeuw
Inleiding bij De Rembrandt-tutorials
Door Roland de Bonth Met tal van activiteiten vierden we in het Rembrandtjaar 2006 dat Rembrandt van Rijn 400 jaar geleden op 15 juli 1606 werd geboren. Dit jaar gedenken we dat op 4 oktober 1669, precies 350 jaar geleden dus, hij zijn laatste adem uitblies. Net als 13 jaar geleden komen ook nu liefhebbers van deze internationaal vermaarde schilder ruimschoots aan hun … [Lees meer...] overInleiding bij De Rembrandt-tutorials
De Rembrandt-Tutorials. Volledige uitgave, naar beste vermogen bezorgd
door Roland de Bonth & Dirk Geirnaert Hieronder volgen de volledige teksten die ten grondslag hebben gelegen aan de serie van zes lessen waarin Rembrandt zelf zijn 21e-eeuwse leerlingen onderwijst hoe een portret moet schilderen. Les 1 - Van de voorbereijdinge ende tschetsen Gij begeert van mij te verneemen hoe gij Rembrandts schilderij soudet konnen hanteeren? … [Lees meer...] overDe Rembrandt-Tutorials. Volledige uitgave, naar beste vermogen bezorgd
Vondel over de Amsterdamse gouden eeuw
Een van de mooie dingen van lezen, van goed lezen, is dat je zelfs in de op het eerste gezicht meest afgekloven teksten, die al door honderden anderen van commentaar zijn voorzien, ineens iets nieuws kan lezen. Dat doet de Nijmeegse promovenda Lilian Nijhuis voor in haar artikel 'Voorbij het voorbeeld van Vergilius' in het nieuwe nummer van het tijdschrift De zeventiende eeuw. … [Lees meer...] overVondel over de Amsterdamse gouden eeuw
22 september 2019, Den Haag: Hofstede Lezing ’Jacob Westerbaen’, dr. Ad Leerintveld
Na de wetenswaardige Hofstede Lezing ‘Constantijn Huygens’ van dr. Ineke Huysman en de Hofstede Lezing ‘Jacob Cats’ van prof. dr. Johan Koppenol, volgt 22 september a.s. de derde en laatste Hofstede Lezing ‘Jacob Westerbaen’ in Villa Ockenburgh. Met deze drie lezingen krijgt u verdiepende informatie over de levens en dicht- en tuinkunst van Constantijn Huygens, Jacob Cats … [Lees meer...] over22 september 2019, Den Haag: Hofstede Lezing ’Jacob Westerbaen’, dr. Ad Leerintveld
We kunnen prima zonder gouden eeuw
Door Ivo Nieuwenhuis Toen het Amsterdam Museum vorige week aankondigde om de term ‘gouden eeuw’ in de ban te doen, waren voor velen de rapen gaar. Niet alleen politici, maar ook diverse wetenschappers lieten van zich horen, inclusief neerlandici. Met name emeritus hoogleraar middeleeuwse letterkunde Herman Pleij reageerde fel. Met veel pathos sprak hij in De Volkskrant … [Lees meer...] overWe kunnen prima zonder gouden eeuw
Goud wat er blinkt
Door Jos Joosten De verandering van ‘Gouden Eeuw’ in ‘zeventiende eeuw’ door het Amsterdam Museum (wie zegt trouwens eens iets over de naamswijziging van het Amsterdams Historisch Museum in een foeilelijk anglicisme?) is niet alleen vaag maar ook monopoliserend. Correct was de aanduiding pas geweest als men zou zijn gaan spreken over de ‘zeventiende eeuw van de Amsterdamse … [Lees meer...] overGoud wat er blinkt
De Gouden Eeuw in de letterkunde hadden de politici al lang afgeschaft
Door Coen Peppelenbos In de jaren zeventig, toen de enige echte koningin Juliana nog de baas was en de zomers een beetje normaal zomers deden, gingen we weleens een paar dagen op vakantie met het hele gezin. Duitsland was toen ongeveer het summum van ver. Ik herinner me vaag een vakantie in Nassau an der Lahn en later een vakantie in Zell am Mosel. De tochten vanuit … [Lees meer...] overDe Gouden Eeuw in de letterkunde hadden de politici al lang afgeschaft
Hetgeen geen vers en is, dat moet nootsaeklick proos zijn
Door Ton Harmsen Een toneelstuk lezen stimuleert de verbeelding. De lezer is zijn eigen regisseur: hij moet zich de situatie voorstellen, en de mimiek en intonatie waarmee een personage zijn woorden uitspreekt. Een goed geregisseerde toneelvoorstelling of een verfilming daarvan kan een uitstekende leeshulp zijn. In Nederland bestaat geen doorlopende traditie van opvoeringen … [Lees meer...] overHetgeen geen vers en is, dat moet nootsaeklick proos zijn
Een Godt, ô Melibé, verleende ons deze rust. Vondel over vluchtelingen
Door Ton Harmsen Hoe veilig je als Romein ook was, je kon wel van je land verdreven worden. Het overkwam boeren en herders in 42 voor Chr., toen Octavianus (de latere keizer Augustus) na de slag bij Philippi zijn legers moest afdanken. Om de veteranen te vriend en bij de hand te houden gaf hij hen land in de Povlakte, waarvoor honderden grote en kleine boeren hun bezit … [Lees meer...] overEen Godt, ô Melibé, verleende ons deze rust. Vondel over vluchtelingen
15 september 2019, Den Haag: Hofstedelezing ‘Jacob Cats’
Haags Historisch Museum, Schutterszaal Lezing prof. dr. Johan Koppenol Jacob Cats (1577-1660) is de nestor van de drie grote dichters die rond 1650 buitenplaatsen aanlegden in en bij Den Haag. Hij was toen zo’n vijfenzeventig jaar oud, aan het eind van een lange, indrukwekkende loopbaan en – veel meer dan de twintig jaar jongere Constantijn Huygens en Jacob Westerbaen – op … [Lees meer...] over15 september 2019, Den Haag: Hofstedelezing ‘Jacob Cats’
Cats vergeet de moraal van het verhaal
Door Ton Harmsen Een merkwaardig verhaal in de Trou-ringh van Jacob Cats is ‘Liefdes vosse-vel’. Het is pas in of na 1657, dus minstens twintig jaar na de eerste druk, toegevoegd en dan ook nog op een apart katern – mogelijk zelfs na de dood van Cats in 1660. De Trouwring (zoals de uitgever Jan Jacobz Schipper het dan spelt) verscheen als onderdeel van de Alle de wercken … [Lees meer...] overCats vergeet de moraal van het verhaal
1 September 2019, Voorburg: Hofstede Lezing ‘Constantijn Huygens’ en rondleiding bij Huygens’ Hofwijck
Het muziektheaterstuk rond het leven van Jacob Westerbaen wordt voorafgegaan door drie Hofstede Lezingen die de vriendschappelijke band tussen Huygens, Cats en Westerbaen belichten. Constantijn Huygens heeft een leidende rol gespeeld in het 17de-eeuwse literaire leven van Den Haag. Naast zijn hofdicht ‘Hofwijck’ schreef hij nog meer bekende werken, zoals het gedicht ‘De … [Lees meer...] over1 September 2019, Voorburg: Hofstede Lezing ‘Constantijn Huygens’ en rondleiding bij Huygens’ Hofwijck
Bloemhofjes en Tijdverdrijvers: Schriftuurlijke Raadsels
Door Marti Roos Naast boekjes met raadsels voor vermaak, zoals het Clucht boecxken, die sinds het midden van de 16e eeuw het licht zagen, verschenen er ook boekjes met zogenoemde schriftuurlijke of religieuze raadsels. Enerzijds sluiten deze aan bij catechismussen, waarin godsdienstige kennis met betrekking tot de bijbel en de geloofsleer werd overgebracht in de vorm van … [Lees meer...] overBloemhofjes en Tijdverdrijvers: Schriftuurlijke Raadsels
5 september 2019, Leiden: Bert van Selm-lezing Willem Otterspeer
Op donderdag 5 september 2019 zal in Leiden de achtentwintigste Bert van Selm-lezing plaatsvinden met de voordracht van prof. dr. Willem Otterspeer (Universiteit Leiden) onder de titel: ‘Het mystieke getal. De Leidse prenten van 1610’. In deze lezing stelt Willem Otterspeer de vier bekende Leidse prenten uit 1610 centraal, met voorstellingen van de bibliotheek van de … [Lees meer...] over5 september 2019, Leiden: Bert van Selm-lezing Willem Otterspeer
Een mooie mengelmoes
Door Nicoline van der Sijs en Marc van Oostendorp Een mooie mengelmoes was dit jaar het nieuwjaarsgeschenk van het Meertens Instituut. Het was ook beperkt in de handel. Omdat die oplage nu is uitgeput, geven we het boekje hierbij vrij als pdf. Taal was belangrijk in de Gouden Eeuw. Schrijvers, dichters, taalgeleerden en journalisten legden zelfbewust de basis voor wat … [Lees meer...] overEen mooie mengelmoes
Nederlandsche Historien
Door Lia van Gemert P.C. Hooft (1581-1647) is vooral bekend gebleven om zijn gedichten, liedjes en toneelstukken. Maar zijn echte levenswerk waren de Nederlandsche Historien: de magistrale reconstructie van de periode 1550-1590, toen in België en Nederland de vrijheidsstrijd losbarstte. Hooft vertelt alles: de ideologie van deze opstand, de gevechten tegen de Spaanse … [Lees meer...] overNederlandsche Historien
30 augustus 2019, Antwerpen: Jaarcongres Werkgroep de Zeventiende Eeuw –
Deugd & OndeugdMorele scherpslijperij in de zeventiende-eeuwse Nederlanden Programma Keynote (Promotiezaal) Johan Koppenol (VU) – Deugd verheugt: Moreel management in de Republiek Sessie I: Rampspoed (Kapel) Hanneke van Asperen (RUNijmegen) – Van twist in de Republiek naar storm op de Zuiderzee Marieke van Egeraat (RUNijmegen) – God of … [Lees meer...] over30 augustus 2019, Antwerpen: Jaarcongres Werkgroep de Zeventiende Eeuw –
Bourgondische raadsels uit Den Hof der Liefde
Door Marti Roos Den hof der liefde is een 18e-eeuwse, kleine handleiding voor het hofmaken. Het bevat raadgevingen over houding en gedrag, voorbeelden voor de jongen om een meisje aan te spreken, hetgeen al snel wordt gevolgd door het huwelijksaanzoek en het katholieke doopritueel, met daartussen een aantal gedichten. Hierop volgt een verzameling van 110 genoeglijke raadsels … [Lees meer...] overBourgondische raadsels uit Den Hof der Liefde
21 juni 2019, Amsterdam: Lancering integrale hertaling Nederlandsche Historien
Op vrijdag 21 juni 2019 lanceert het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis een website met de integrale vertaling van P.C. Hoofts Nederlandsche Historien, vervaardigd door Frank van Gestel, Eddy Grootes en Arjan van Leuvensteijn. U bent van harte uitgenodigd om daarbij aanwezig te zijn. Fijn als u laat weten of u erbij bent: … [Lees meer...] over21 juni 2019, Amsterdam: Lancering integrale hertaling Nederlandsche Historien
Eersame lieve soen: een gemiste kans
Door Marc van Oostendorp Michiel Heusch was een Hamburgse jongeman uit een Antwerps geslacht. In 1664 en 1665 reisde hij net als iedereen uit zijn kringen naar Italië. Met zijn familie onderhield hij contact per brief; zijn eigen brieven zijn niet bewaard gebleven, maar enkele van de brieven die zijn familie aan de 'eersame, lieve soen' schreef, wel. Deze brief zijn nu … [Lees meer...] overEersame lieve soen: een gemiste kans
400 Jaar Geleden: ik zijn
Door Ton Goeman Een oostelijke dialect-onderstroom in de schrijftaal van de landsadvocaat:de ick-vorm van het werkwoord “zijn” in de bescheiden van Oldenbarnevelt Op 13 mei 1619, vier eeuwen geleden, werd Van Oldenbarnevelt na een zeer dubieus proces in Den Haag onthoofd wegens landverraad en majesteitschennis. De procesgang was zelfs voor die tijd al dubieus; en … [Lees meer...] over400 Jaar Geleden: ik zijn
Doet mèn maah een bieahtje: het gebruik van mijn voor mij in het zeventiende-eeuwse Nederlands
Door Giulia Mazzola en Peter Alexander Kerkhof Als je ooit met een Hagenees hebt gepraat, heb je het vast weleens gehoord: de dialectvorm “mèn” voor ‘mij’ in zinnen zoals “doet mèn maah un bieahtje”. Deze dialectvorm komt voor in de grammaticale functies van het meewerkend voorwerp, het lijdend voorwerp en na voorzetsels. Als klinkend kenmerk van het Haagse dialect komen we … [Lees meer...] overDoet mèn maah een bieahtje: het gebruik van mijn voor mij in het zeventiende-eeuwse Nederlands
Het 17e-eeuwse Nederlands van Rembrandt
Door Roland de Bonth i.s.m. Dirk Geirnaert In 2019 is het precies 350 jaar geleden dat de nu wereldberoemde Rembrandt van Rijn (1606-1669) overleed. Ter gelegenheid van dit herdenkingsjaar lanceerde ING, als hoofdsponsor van het Rijksmuseum, op donderdag 28 februari 2019 de ‘Rembrandt Tutorials’: een reeks YouTube-schilderlessen waarin de grote meester zelf zijn leerlingen … [Lees meer...] overHet 17e-eeuwse Nederlands van Rembrandt
Call for papers: Congres Werkgroep De zeventiende eeuw, Antwerpen, 30 augustus 2019
Deugd & Ondeugd. Morele scherpslijperij in de zeventiende-eeuwse Nederlanden Deugd en ondeugd waren alomtegenwoordig in de zeventiende eeuw. Morele lessen zaten verpakt in de literatuur van Jacob Cats, in Bredero’s toneel, in Arnout van Overbeke’s moppen, in de beelden van Artus Quellinus en in de schilderijen van Jan Steen. Normen over zedelijk gedrag werden ook … [Lees meer...] overCall for papers: Congres Werkgroep De zeventiende eeuw, Antwerpen, 30 augustus 2019
