Memorabele memoires (2): Remco Campert In deze rubriek blikt dichter Gerry van der Linden op bijzondere ontmoetingen terug. In de winter van 1974 liep ik met mijn geliefde en drie kunstenaarsvrienden langs een oud pakhuis aan de Oude Schans in Amsterdam, we zochten een plek om te wonen en werken. We spraken een grote man aan, handen als kolenschoppen, die in de … [Lees meer...] overOntmoeting met Remco
20e eeuw
Verantwoordelijkheid voor de cultuur
Er is een tijd geweest – nog niet eens zo heel lang geleden – dat de twee belangrijkste dagbladen van Nederland, NRC Handelsblad en de Volkskrant, een wekelijkse culturele bijlage hadden, waarin ruimte was voor uitgebreide essays over kunst, literatuur, film enzovoorts. Op den duur waren daar ook nog eens aparte wekelijkse boekenbijlagen van afgesplitst. Misschien moet er … [Lees meer...] overVerantwoordelijkheid voor de cultuur
AS in Opus Gran
Niet lang nadat Harry Mulisch op 30 oktober 2010 overleed, begon ik aan een queeste waarvan de basis al was gelegd door letterkundigen Rudy Cornets de Groot en Marita Mathijsen. Het was hen opgevallen dat er personen in Mulisch’ werk voorkomen waarvan de voornaam met een A en de achternaam met een S begint. Voorbeelden zijn Archibald Strohalm in de gelijknamige debuutroman en … [Lees meer...] overAS in Opus Gran
Kees ’t Hart en S. Vestdijk
Elke schrijver heeft een voorganger die als een onuitwisbare stempel, én als een blinddoek werkt. Hij kijkt in zijn binnenbrein zonder zijn ogen te gebruiken. De fantasie als blindzicht vliegt alle kanten op. Hij blijft doof voor de buitenwereld. De schrijver hoort een machtige inwendige stem die hem vertelt dat alles fictie is. Net als Pinocchio raakt de schrijver verstrikt … [Lees meer...] overKees ’t Hart en S. Vestdijk
Verschenen: Taal van de laatste daad
In Taal van de laatste daad beargumenteer ik hoe Nederlandse literaire publieke intellectuelen tussen 1985 en 2015 schreven over gevoelige onderwerpen als de doodstraf, euthanasie en zelfdoding. De studie laat zien hoe schrijvers via essays, columns en opiniestukken hun ideeën deelden met een breed publiek en zo bijdroegen aan maatschappelijke discussies over leven en … [Lees meer...] overVerschenen: Taal van de laatste daad
Aandacht voor Slauerhoff
Het is een vrolijkstemmend artikel (deze week in Trouw) over Peter de Haan en Evert Duintjer Tebbens, van de ‘Stichting Herdenking J. Slauerhoff’, die allerlei initiatieven ontplooit om dichter Slauerhoff zichtbaar te maken en houden in zijn geboortestad Leeuwarden – zelfs als had de grote scheepsbard zelve een schijthekel aan de stad. Werkelijk aanstekelijk om te … [Lees meer...] overAandacht voor Slauerhoff
Andreas Burnier, Het jongensuur (1969)
Vijftig canonteksten in de klas (27) Andreas Burnier was het pseudoniem van Catharina Irma (‘Ronnie’) Dessaur (1931-2002). Onder dit pseudoniem publiceerde ze gedichten, verhalen, romans en essays. Onder haar eigen naam was ze van 1973 tot 1988 hoogleraar criminologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Als joods meisje werd ze tijdens de Tweede Wereldoorlog om … [Lees meer...] overAndreas Burnier, Het jongensuur (1969)
Wie vermoordde Jacob Israël de Haan?
Wat een prachtige documentaire, The Visitor, over de vraag wie Jacob Israël de Haan in 1924 in Jeruzalem heeft doodgeschoten, en waarom. Je kunt hem hier bekijken. Het is een bijzonder complex verhaal. De Haan, die in Nederland onder andere naam had gemaakt als de schrijver van de eerste roman waarin het openlijk ging over een homoseksuele relatie, was in 1919 als zionist … [Lees meer...] overWie vermoordde Jacob Israël de Haan?
Hugo Brandt Corstius – Gek, gedreven en gevreesd
Leven en werk van een geniale schrijver en een niet zo productieve taalkundige Waarom lezen mensen eigenlijk biografieën? Dat heb ik me altijd afgevraagd. Hele kasten in boekwinkels staan er vol mee. Nu heb ik zelf eindelijk ook een biografie gelezen, en ik vond het fascinerend. Hoeveel biografieën in boekvorm zijn er eigenlijk verschenen van taalkundigen? Vanuit de … [Lees meer...] overHugo Brandt Corstius – Gek, gedreven en gevreesd
De middelste zin van… Sarung, sari en samfu
Een reis door Maleisië en Noord-Borneo van Aya Zikken Aya Zikken (1919 – 2013) is niet een heel bekende auteur, al ontving ze gelukkig in 1997 de Anna Bijnsprijs voor haar hele oeuvre. Haar eerste werk verscheen in 1953, haar laatste in 2007, toen ze 88 was. De middelste zin van Sarung, sari en samfu – Een reis door Maleisië en Noord-Borneo (1988) luidt: "De geul is … [Lees meer...] overDe middelste zin van… Sarung, sari en samfu
De middelste zin van… Twee minuten stilte
Burgerlijk ongehoorzaam als ik nu eenmaal ben heb ik niet de middelste zin uit een boek gekozen maar de middelste zin uit de mooiste passage die ik ken. Het gaat om het begin van het hoofdstuk ‘Promoveren necesse est’ uit het boek Twee minuten stilte van Karel van het Reve uit 1959 en daarna diverse malen herdrukt (de rest van het hoofdstuk is overigens ook niet te versmaden!). … [Lees meer...] overDe middelste zin van… Twee minuten stilte
De middelste zin van… Het Bureau
Bij de opdracht om een ‘bijdrage (inclusief sprekende afbeelding, bijvoorbeeld van het boek zelf, van de auteur van de bijdrage) waarin je een korte reflectie wijdt aan de middelste zin van een boek waarbij je – al is het maar een beetje – aan Peter-Arno moet denken. Lukt dat niet, dan mag het natuurlijk ook een volstrekt willekeurig boek zijn.’ heb ik mijzelf eerst verloren in … [Lees meer...] overDe middelste zin van… Het Bureau
“Bevrijd ben ik, maar voor hoelang?”
De middelste zin uit de speciale Nederland Leest-uitgave van De donkere kamer van Damokles (2012), luidt: ‘Bevrijd ben ik, maar voor hoelang?’. Een zin die meteen allerlei vragen bij me opriep, zoals ‘Zou Peter-Arno zich na 26 september ook bevrijd voelen, en zo ja, hoelang? Maar voor ik mijn eigen gedachten over de zin toeliet, legde ik hem voor aan mijn … [Lees meer...] over“Bevrijd ben ik, maar voor hoelang?”
“Ik heb geen zin om op te staan.”
De middelste zin van het nummer ‘Ik heb geen zin om op te staan’ van de Amsterdamse mod-beatband Het, uit 1965, is “Ik heb geen zin om op te staan.” Dat is niet helemaal verrassend, want die zin komt heel veel voor in de tekst – en ook dát is wel logisch, want het is een geweldige titel, die je niet vaak genoeg kunt herhalen. Maar ook taalkundig valt er veel aan te … [Lees meer...] over“Ik heb geen zin om op te staan.”
‘waaiende vergezichten / vergezelden onze wanhoop’
Twee monumentale overzichtswerken over Nederlandse poëzie Dit stuk verscheen eerder in NRC (17 september 2025) Er zijn van die boeken waarbij een mens maar net de verleiding kan weerstaan om de keukenweegschaal erbij te pakken. Een nieuw geluid. De geboorte van de moderne poëzie van Nederland van Gillis Dorleijn en Wiljan van den Akker is er zo eentje: 1262 bladzijden … [Lees meer...] over‘waaiende vergezichten / vergezelden onze wanhoop’
25 september 2025: God of de knaap: liederen van Ron Mesland op tekst van Jacob Israël de Haan
Een broeierig, melancholiek en soms humoristisch liedconcert. We volgen De Haan, queer, Joods en (anti-)zionistisch, tijdens zijn reis naar en verblijf in Jeruzalem, tot aan zijn dood in 1924. De jonge zangers vertolken solo en in duet een nieuwe cyclus van zeer gevarieerde liederen, met echo’s van Poulenc, Bach en Kurt Weill. Speciale gast: Fernando Oliveira, … [Lees meer...] over25 september 2025: God of de knaap: liederen van Ron Mesland op tekst van Jacob Israël de Haan
Nescio, Dichtertje (1918)
Vijftig canonteksten in de klas (26) Nescio (uit het Latijn: ‘ik weet het niet’) is het pseudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh (1882-1961), die vooral bekend is geworden als de auteur van drie verhalen, Dichtertje, De uitvreter en Titaantjes, die tot de klassieken van onze literatuur gerekend worden. Die verhalen verschenen in 1918 en ze werden tijdens zijn leven … [Lees meer...] overNescio, Dichtertje (1918)
Verschenen: Wiel Kusters, Bijsluiters
Bij Artistiek Bureau is vorige week de uitgave Bijsluiters van Wiel Kusters verschenen, als deel 7 in de Literair-historische reeks. Op poëtische wijze haalt Wiel Kusters in dit boek herinneringen op aan zijn vriendschappen en ontmoetingen met dichters als H.H. ter Balkt, Willem Barnard, Hugo Claus, Jan Hanlo, Rutger Kopland, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, K. Schippers en Menno … [Lees meer...] overVerschenen: Wiel Kusters, Bijsluiters
Kunstenaarsroman
De kunstenaarsroman komt eraan! Het Huis van het Boek in Den Haag heeft vanaf eind van deze maand een tentoonstelling met 678 van dat soort romans. News from Nowhere, heet de tentoonstelling, naar de gelijknamige roman van William Morris (1834-1896), die de eerste vertegenwoordiger van het genre zou zijn geweest. Een kunstenaarsroman? Wat is dat nu weer voor woord? Het … [Lees meer...] overKunstenaarsroman
7-27 september 2025: Jongensuren
Herneming van de succesvolle voorstelling uit seizoen 24 – 25. Een hoognodige ode aan schrijver Andreas Burnier — queer icoon, haar tijd ver voorbij ‘Van deze proef hangt alles af. Als dit lukt, kan ik verder, kan ik een nieuw leven beginnen: drinken, vechten, neuken, naar zee gaan, in havens werken, in de nacht langs de dokken zwerven, rossen, rijden, vloeken, met mannen … [Lees meer...] over7-27 september 2025: Jongensuren
Kale spin
Deze week promoveerde Renske van Dillen aan de Universiteit van Tilburg op haar fraaie proefschrift 'Bevrijd van taal alleen. De wisselwerking tussen poëzie en beeldend werk in het oeuvre van Chris J. van Geel (1917-1974)', geschreven onder begeleiding van collega's Sander Bax en Siebe Bluijs. Het was een boeiende bijeenkomst over de tekeningen, objecten en gedichten van een … [Lees meer...] overKale spin
Verschenen: Parelduiker 2025/3
Bij de uitreiking van de C.C.S. Croneprijs 2014 hield Marita Mathijsen een vraaggesprek met Esther Jansma (1958-2025), waarin de dichteres openhartig over haar poëzie en haar dichterschap sprak. In het najaar van 1945 werd de dichter Bertus Aafjes (1914-1993) min of meer per ongeluk redacteur van een obscuur nieuw weekblad, Het Klankbord. Hij … [Lees meer...] overVerschenen: Parelduiker 2025/3
Expositie: Dag Walter
Walter van den Broeck gaat over de brug van 13 september tot 30 novemberopen van maandag t.e.m. zondagvan 10 tot 17 uurLocatie: De Warande, Turnhoutvernissage op 12 september vanaf 20 uur ‘Dag Walter, ...’: deze unieke expo belicht de wereldverbeteraar in Walter van den Broeck. Anderhalf jaar na zijn dood staat Walter van den Broeck (1941-2024) centraal in een grote … [Lees meer...] overExpositie: Dag Walter
15 september 2025: Symposium Schrijven over vernietiging
Maandag 15 september 202513.30 - 17.00 uurKartini Auditorium, UniversiteitsbibliotheekWitte Singel 27, 2311 BG Leiden Hoe te schrijven over de terreur van totalitaire regimes, over het leed, de onderdrukking, vervolging en vernietiging die daaruit voortkomen? En hoe komt het dat schrijvers in de nationaalsocialistische concentratie- en vernietigingskampen, ondanks de immense … [Lees meer...] over15 september 2025: Symposium Schrijven over vernietiging
‘Onko teillä ohjelmaa?’ (Haben Sie einen Spielplan?; vert.)
Stel dat je in 1970 helemaal vrij en onafhankelijk denkt, wat denk je dan? Dat kan natuurlijk van alles zijn, het denken is nu eenmaal vrij, maar je zou bijvoorbeeld kunnen denken: dat alle sociale strijd in die tijd, zélfs de strijd tegen Franco in Spanje, allemaal onbelangrijk is zolang de ene helft van de mensheid (de mannen) de andere helft (de vrouwen) onderdrukt. Of: dat … [Lees meer...] over‘Onko teillä ohjelmaa?’ (Haben Sie einen Spielplan?; vert.)
