Door Leonie CornipsBinnenkort verschijnt de erfgoednota van de Provincie die het beleid voor de komende jaren voor het (im)materieel cultureel erfgoed presenteert. Taal valt onder cultureel erfgoed en kent veel verschijningsvormen in Limburg. Diverse vertegenwoordigers, betrokken bij de streektaal, schreven onlangs het visiedocument ‘Sjiek is miech dat’ als input voor de nieuwe … [Lees meer...] overStreektaalbeleid
columns Leonie Cornips
Mislukt gesprek
Door Leonie CornipsIk was nieuwsgierig om te weten hoe bewoners in een verzorgingstehuis in de Randstad gebruik maken van dialect (plat Haags, Rotterdams of Amsterdams) in hun interactie met elkaar en met de staf. Sophie Martini, studente Taalwetenschappen in Leiden, voerde een onderzoek uit in een klein tehuis. Al snel blijkt dat de bewoners geen opvallende lokale talige … [Lees meer...] overMislukt gesprek
Taalbarrières
Door Leonie CornipsLimburg is bij uitstek een grensregio waar (samen)werken over de grenzen heen in de praktijk vaak lastig is vanwege cultuur- en taalverschillen, andere wet- en regelgeving en bevoegdheden. Verleden jaar is daarom het expertisecentrum ITEM opgericht, een acroniem voor de heel lange benaming ‘Expertisecentrum Internationale, Transnationale en Euregionale … [Lees meer...] overTaalbarrières
Zachte g
Door Leonie CornipsEen medeklinker als de ‘zachte (g)’ heeft geen enkele betekenis; het verwijst niet naar ‘iets’ in de wereld. Bij een woord als boom zien we een stam en takken met groene bladeren voor ons, bij een zachte (g) helemaal niets. Maar toch kent dit kleine klankje vele sociale betekenissen. Voor Limburgers is de zachte (g) een echte achilleshiel. Deze krant staat … [Lees meer...] overZachte g
Zingen in dialect
Door Leonie CornipsBegin januari is Louis Grijp overleden. Louis was 22 jaar lang mijn collega aan het Meertens Instituut. Hij was hoogleraar en succesvolle onderzoeker ‘Nederlandse liedcultuur in het heden en verleden’ en de grote spil achter het ensemble Camerata Trajectina (Latijn voor ‘Utrechts muziekgezelschap’) dat liederen vanaf de middeleeuwen tot de Gouden Eeuw speelt. … [Lees meer...] overZingen in dialect
Kinderpoëzie
Door Leonie Cornips Het is zelden dat ik als taalkundige een proefschrift onder ogen krijg dat in het Nederlands geschreven is. Maar afgelopen december verdedigde Annette de Bruijn aan de Universiteit Maastricht haar in het Nederlands geschreven proefschrift Zin in Poëzie over kinderpoëzie. Haar schrijven is verrukkelijk om te lezen en laat overtuigend zien dat het … [Lees meer...] overKinderpoëzie
Ontheemde talen
Door Leonie CornipsBegin jaren tachtig vertrok ik voor mijn studie naar Amsterdam. In de eerste week verloor ik al meteen mijn paspoort. Bij de balie van het politiebureau waar ik aangifte doe, luistert een meneer aandachtig naar mijn verhaal. Hij vertelt me dat ik voor aangifte naar boven moet. Ik loop naar de eerste verdieping en wacht in een lange rij. Net als ik het juiste … [Lees meer...] overOntheemde talen
Horst aan de Maas
Door Leonie CornipsAls onderzoekers zien we vooral de Randstad als de kosmopolitische plek waar veel nieuwkomers zich vestigen, maar niets is minder waar. Horst aan de Maas staat bekend om grote aantallen Polen die er tijdelijk of permanent wonen en merendeels in de tuinbouw werken. Deze gemeente herbergt volgens het CBS het hoogste aandeel Poolse migranten van Limburg, … [Lees meer...] overHorst aan de Maas
Nederlandse woordenschat
Door Leonie CornipsLopen basisschoolleerlingen die in Limburg van huis uit dialect spreken achter in hun kennis van de Nederlandse woordenschat vergeleken met hun eentalig Nederlands sprekende leeftijdgenootjes? Dankzij verschillende subsidies en samenwerking met Elma Blom van de Universiteit Utrecht proberen we (met Kirsten van den Heuij en Ryanne Francot) deze vraag te … [Lees meer...] overNederlandse woordenschat
Mijntaal
Door Leonie CornipsIn het Jaar van de Mijnen is tot nu toe weinig aandacht besteed aan hoe de Oostelijke Mijnstreek talig veranderde door de vele mijnwerkers van elders. Een journalist van het socialistisch Dagblad Het Volk noteert in 1917 over Heerlen: ‘De huizen, de menschen, heel de sfeer doet on-Hollandsch aan… Allerlei vreemde typen loopen er rond en men hoort een … [Lees meer...] overMijntaal
Peutertalen
Door Leonie CornipsHet voordeel van hoogleraar ‘Taalcultuur in Limburg’ zijn, is dat veel mensen me bellen en vooral e-mailen over allerlei zaken die zij van belang vinden. Die correspondentie levert een mooie wisselwerking op. Ik krijg te horen wat er in Limburg leeft en vooral wat er talig speelt en ik geef informatie of advies terug. Toen ik net aangesteld was bij de … [Lees meer...] overPeutertalen
Taalkabaal
Door Leonie CornipsOp de Facebook-pagina van L1 was op 30 september deze stelling te lezen: ‘Dialect heeft geen functie; laat het maar uitsterven’. De begeleidende tekst luidde: ‘Dialect wordt met uitsterven bedreigd, dat zeggen taaldeskundigen. Steeds minder mensen “kalle plat”’. Deze stelling leverde in twee dagen tijd 271 grappige, verontwaardigde, boze, ongeruste, … [Lees meer...] overTaalkabaal
Taalversmalling
Door Leonie CornipsIn zijn recente column schetst Frans Pollux hoe het dialect sluipenderwijs in Limburg verdwijnt. Mensen zijn mobieler en partners komen van verder weg dan eigen dorp, stad of provincie. Nederlands wordt dan de voertaal in het gezin, zeker met kinderen. “Opvoeding schakelt elke generatie meer dialectsprekers uit dan dat er nieuwe bijkomen” schrijft hij. … [Lees meer...] overTaalversmalling
Leidse corpsstuko
Door Leonie CornipsHet universitaire leven is weer begonnen. Verse studenten dwalen door hun universiteit en stad en proberen zich aan het nieuwe aan te passen, ook in hun manier van spreken. Het woord ‘student’ roept veel stereotyperingen op. Een KNO-arts werkzaam bij het VU Medisch Centrum vertelde dit jaar in de Volkskrant: ‘Ik zie veel stemproblemen bij studerende vrouwen … [Lees meer...] overLeidse corpsstuko
Functiewoorden
Door Leonie CornipsWoorden in een zin zijn ruwweg te verdelen in twee soorten. Er zijn inhoudswoorden die naar iets in de werkelijkheid verwijzen en waarbij onmiddellijk een beeld opdoemt, zoals bij de woorden ‘boom’, ‘hond’ en ‘rennen’. In principe zijn inhoudswoorden onbeperkt in aantal; we verliezen woorden omdat we ze niet meer (willen) gebruiken of omdat waarnaar ze … [Lees meer...] overFunctiewoorden
Taalgevoel
Door Leonie CornipsFrans Timmermans plaatste op 10 april een berichtje op zijn Facebook-pagina dat het een hardnekkig vooroordeel is dat dialectspreken door kinderen ‘ten koste zou gaan van hun kennis van het Nederlands’. Dat juist hij die uitspraak doet, betekent veel. Hij is het grote tegenvoorbeeld van het idee dat opgroeien in dialect, naast Nederlands, een goede … [Lees meer...] overTaalgevoel
Succes in dialect
Door Leonie CornipsIn de jaren vijftig zou het voor Rowwen Hèze, Ivo Rosbeek, Normaal of Nynke Laverman onmogelijk geweest zijn om in het Nederlands, dialect of Fries te zingen. Nederlandstalige muziek was toen oubollig en dialecttalige muziek te eenvoudig en uitermate braaf. Maar volgens Hans op de Coul en Ine Sijben kantelt ‘het beeld van dialect als museumstuk’ in de jaren … [Lees meer...] overSucces in dialect
Rowwen Hèze gaat digitaal
Door Leonie CornipsIn diepe stilte werken we hard aan het Limburgportaal in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, die iedereen de DBNL noemt. De DBNL was altijd zelfstandig maar is met ingang van 1 januari 2015 onderdeel geworden van de Koninklijke Bibliotheek. De DBNL digitaliseert de Nederlandse literatuur snel, betrouwbaar en in zeer hoge kwaliteit. … [Lees meer...] overRowwen Hèze gaat digitaal
30 Jaar Over Rowwen Hèze: auteurs en bijdragen in vogelvlucht
Voorwoord bij: Cornips, Leonie & Barbara Beckers (red.). 2015. Het dorp en de wereld. Over dertig jaar Rowwen Hèze. Nijmegen: Uitgeverij Vantilt. pp 264 30 Jaar Over Rowwen Hèze: auteurs en bijdragen in vogelvlucht Door Leonie Cornips Rowwen Hèze bestaat dertig jaar en trekt volle poptempels, weidetenten en theaters met steeds nieuwe fans en trouwe fans die hun band al … [Lees meer...] over30 Jaar Over Rowwen Hèze: auteurs en bijdragen in vogelvlucht
Taalcultuur = economie
Door Leonie CornipsTaalkundigen onderzoeken de grammatica van een taal maar bestuderen taal ook als een cultureel of sociaal verschijnsel. Maar ‘taal’ is daarnaast ook een economisch product. Onderzoek naar hoe ‘taal’ zich in harde euro’s vertaalt, is behoorlijk in opkomst en geïnspireerd door de Franse socioloog Pierre Bourdieu. Bourdieu schreef vooral tussen 1970 en 1980 over … [Lees meer...] overTaalcultuur = economie
Tweetaligheidscampagne
Door Leonie CornipsVaak hoor ik dat spreken van dialect door jonge kinderen een goede taalbeheersing van het Nederlands belemmert. Taalachterstand in het Nederlands wordt dus vanzelfsprekend gekoppeld aan tweetaligheid. Toch is dat niet zo. Jonge kinderen kunnen moedertaalspreker van twee talen worden zoals van dialect, Pools, Engels, Turks en Nederlands. Het dialect geldt, net … [Lees meer...] overTweetaligheidscampagne
Zorggesprekken
Door Leonie CornipsEen student in deze tijd heeft een bijbaan nodig, want van een beurs alleen is nauwelijks meer te leven. Wanneer studenten bij mij op het Meertens Instituut als stagiaire een onderzoek willen uitvoeren, probeer ik zo goed mogelijk een onderwerp te verzinnen waar die bijbaan van pas komt. Bij de master-student Marijke aan de Vrije Universiteit was dat … [Lees meer...] overZorggesprekken
Japan aan de Maas
Door Leonie CornipsVolgens het CBS leefden er in 2011 achtduizend Japanners in Nederland. De meesten wonen in Amstelveen, ook wel Japan aan de Amstel genoemd. De Japanners daar zijn expats die met hun gezin tijdelijk uitgezonden zijn om in de hoofdkantoren van grote Japanse bedrijven te werken. Mijn collega Anna Strycharz heeft met een prestigieuze beurs twee jaar lang … [Lees meer...] overJapan aan de Maas
Het leven van een taalfout
Door Leonie CornipsIk hoorde voor het eerst ‘hun hebben dat gedaan’ toen ik begin jaren tachtig naar Amsterdam verhuisde. In ‘hun hebben’ is ‘hun’ onderwerp dat volgens de norm ‘zij’ zou moeten zijn zoals in ‘zij hebben dat gedaan’. De toenmalige minister Plasterk, als voorzitter van de Nederlandse Taalunie verfoeide sterk dit gebruik van hun in zijn column in NRC.Next van … [Lees meer...] overHet leven van een taalfout
Eigenheid in carnaval
Door Leonie CornipsEr zijn ontelbare manieren om carnaval te vieren. Met carnaval denk ik speciaal aan mijn oudere zus Margo die een fervente carnavalvierster was. Met haar en haar vriendinnen mee naar de vrouwenblutsj in Welten waar we aan het eind van de middag in een rij aan weerskanten op de lange tafels dansten en stampten. Ze liep ook mee in de optocht in Heerlen met haar … [Lees meer...] overEigenheid in carnaval
