Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (4) De oudste Nederlandse tekst die overgeleverd is in de oorspronkelijke hand van degene die zelf verantwoordelijk was voor de tekst, in dit geval: de vertaler, heet de Egmondse Willeram. Het kreeg die naam omdat het mogelijk geproduceerd is in de Abdij van Egmond. Er is nog een naam: de Leidse Willeram, omdat het … [Lees meer...] overEgmondse Willeram
literatuurgeschiedenis
Een literatuurgeschiedenis als een fijn leesboek
De eerste zinnen van Bas Jongenelens inleiding tot zijn Basisboek Historische Letterkunde vormen een programma, zowel qua stijl als waar het gaat over de inhoud. Literatuurgeschiedenis is meer dan de gepubliceerde boeken op chronologische volgorde gelegd. Althans, eigenlijk is dat natuurlijk wel wat de literatuurgeschiedenis is, de literatuurgeschiedschrijving is dat niet. … [Lees meer...] overEen literatuurgeschiedenis als een fijn leesboek
Romantische ideeën over het Sublieme
Aan het begin van de 19e eeuw lag in de Nederlandse literatuur de nadruk op het gezond verstand, op de deugd en op huiselijk geluk, maar er zijn ook enkele schrijvers en denkers die, onder invloed van de Duitse romantiek, zich bezighielden met de vraag welke functie of rol iets onverklaarbaars als het Sublieme, het Verhevene, in de literatuur had. … [Lees meer...] overRomantische ideeën over het Sublieme
Vlogboek – Een ander gevoel
De overheersende literatuuropvatting in Nederland aan het einde van de 18e eeuw zou je een ‘evenwichtspoëtica’ kunnen noemen, waarbij gevoel en verstand gelijk opgaan. Begrippen als authenticiteit en verbeelding, die in de periode van de romantiek een belangrijke rol zouden gaan spelen, werden voorzichtig verkend. … [Lees meer...] overVlogboek – Een ander gevoel
Nederlandse literatuur zonder calvinisme
Toen er een paar weken geleden een conflict broeide tussen Nederland en Italië over Europese noodgelden om de acute crisis te bestrijden, plaatste Elsevier Weekblad een cartoon: boven zag je twee blonde mensen duidelijk hard werken – de man door aan een wiel te draaien, de vrouw door in een mobiele telefoon te praten terwijl ze met haar aktetas reden – beneden zag je twee … [Lees meer...] overNederlandse literatuur zonder calvinisme
Een klucht in meetkundige trant
Door Ton Harmsen Zoals ik in mijn vorige column schreef: in De wanhébbelyke liefde (1678) krijgt Hendrik te horen dat zijn meisje met zijn vader gaat trouwen en dat haar moeder op hem verliefd is. Hij is helemáál van zijn stuk als Agniet, de nicht van zijn meisje, hem aanraadt op de avances van zijn beoogde schoonmoeder in te gaan. Maar dat is een valstrik: [...] … [Lees meer...] overEen klucht in meetkundige trant
De (o zo kwellende) literatuurlijst – Vlogboek over lezen #04
In deze video gaat Jörgen op zoek naar een antwoord op de vraag: waarom moeten leerlingen verplicht lezen op school? … [Lees meer...] overDe (o zo kwellende) literatuurlijst – Vlogboek over lezen #04
Vlogboek – Het sentimentalisme in de 18e eeuw (Verlichting)
Pak je zakdoek er maar bij. In deze video bespreekt Jörgen het sentimentalisme in de achttiende eeuw, een gevoelsexplosie binnen de Nederlandse literatuur. Deze literaire stroming werd in Nederland aangevoerd door Rhijnvis Feith die met zijn boek Julia een sentimentele roman schreef die 'niet voor de achtiende eeuw' geschikt was. De romans en hun pathetische stijl vol … [Lees meer...] overVlogboek – Het sentimentalisme in de 18e eeuw (Verlichting)
Vlogboek – De Nederlandse briefroman in de 18e eeuw (Verlichting)
In deze video bespreekt Jörgen aan de hand van Sara Burgerhart, de eerste Nederlandse briefroman, de literaire kenmerken van dit vernieuwende genre uit de achttiende eeuw. Het bood een vertelvorm die de lezer inzicht bood in de mens en daardoor ook geschikt was voor het beschavingsideaal van de verlichting. … [Lees meer...] overVlogboek – De Nederlandse briefroman in de 18e eeuw (Verlichting)
De samenleving maakt de schrijver, de schrijver maakt de samenleving
Waaruit bestaat de literatuurgeschiedenis? Uit meesterwerken? Uit elkaar almaar bestrijdende generaties met steeds weer nieuwe ideeën over wat een goed boek is? Uit genieën die af en toe opstaan en iedereen anders laten kijken? Uit een economie van uitgeverijen, geleerde genootschappen en krantenredacties? Rick Honings en Lotte Jensen zien het anders. De bouwstenen van hun … [Lees meer...] overDe samenleving maakt de schrijver, de schrijver maakt de samenleving
Geschiedenis van de Nederlandse literatuur online
Het lijkt tot nu toe min of meer geruisloos te zijn gegaan – we zien geen aankondiging op de voorpagina van de DBNL – maar sinds vrijdag staat de integrale Geschiedenis van de Nederlandse literatuur onder redactie van Arie-Jan Gelderblom en Anne Marie Musschoot online! … [Lees meer...] overGeschiedenis van de Nederlandse literatuur online
Vlogboek – Lucretia van Merken en haar toneelstuk Jacob Simonszoon de Rijk (1774)
Vandaag verschijnt er een nieuwe, herspelde editie van het achttiende-eeuwse toneelstuk Jacob Simonszoon de Rijk (1774) van Lucretia van Merken (1721-1789). Deze schrijfster werd door het tijdschrift Vaderlandsche Letter-oefeningen 'Hollands beroemdste dichteres' genoemd en ze werd in haar tijd bejubeld door zowel lezers als collega's. In deze video kennismaking met deze … [Lees meer...] overVlogboek – Lucretia van Merken en haar toneelstuk Jacob Simonszoon de Rijk (1774)
Nieuwe DOT literatuurgeschiedenis (start: januari 2019)
Door Marijke Meijer Drees Wie helpt mee een aansprekende leergang historische letterkunde te ontwerpen voor de onderbouw en bovenbouw (HAVO, VWO)? Doel is leerlingen vanaf 12-13 jaar vertrouwd te maken met de literatuur en literatuurgeschiedenis van ca. 1100-1900 (middeleeuwen tot de twintigste eeuw). Hierbij zal het cultuurhistorische beginsel van de toe-eigening leidend … [Lees meer...] overNieuwe DOT literatuurgeschiedenis (start: januari 2019)
Nullehakkebaitseboksebaitseboksenullehakke! The creation of a language
Door Marc van Oostendorp Whould there have been anything like Frisian without its literary authors? Would the language be taught in Frisian schools today? Would there be tv shows in Frisian? Would it be possible to use the language in court? It probably is overly romantic to relate the fate of a language to the existence of a literary tradition. Isn't speaking a language … [Lees meer...] overNullehakkebaitseboksebaitseboksenullehakke! The creation of a language
De vorm van het Nederlandse sonnet in de 17e en 18e eeuw
Door Marc van Oostendorp Een van de prikkelende stellingen die Walter Cohen naar voren brengt in zijn A History of European Literature (dat ik gisteren besprak), is dat het sonnet, terwijl het zich tijdens de Renaissance door Europa verspreidde, zich telkens aanpaste aan de lokale omstandigheden en de lokale taal. Het is een interessant verhaal, maar het lijkt me ook … [Lees meer...] overDe vorm van het Nederlandse sonnet in de 17e en 18e eeuw
Hoe de Europese letteren bloeiden door een vleugje xenofilie
Door Marc van Oostendorp De geschiedenis van de Europese literatuur is een dans van talen. Die dans is de kracht van deze letterkundige traditie: het feit dat er in Europa werd besloten om in een groot aantal 'volkstalen' te gaan schrijven, terwijl de beoefenaren van die literaturen elkaar wel in de gaten bleven houden – dat is uniek in de wereldgeschiedenis. Zo luidt een … [Lees meer...] overHoe de Europese letteren bloeiden door een vleugje xenofilie
Danken we rijmschema’s aan de multiculturele samenleving?
Door Marc van Oostendorp Ik ben me de laatste tijd aan het verdiepen in het rijm. Het is een eigenaardig verschijnsel, bijvoorbeeld gezien vanuit een historisch perspectief. Tot ergens in de middeleeuwen hadden de Europese talen geen (eind)rijm. Althans, dichters uit de klassieke oudheid zoals Vergilius gebruikten het een enkele keer min of meer toevallig als een … [Lees meer...] overDanken we rijmschema’s aan de multiculturele samenleving?
Vlogboek – Het Ezelproces met Gerard Reve: (1) De aanloop
Het eerste deel van een tweeluik over het 'Ezelproces', waarin Gerard Reve werd aangeklaagd voor smalende godslastering. De rechtszaak draaide om twee tekstfragmenten waarin een seksuele fantasie wordt beschreven van een ikpersoon met een als ezel gereïncarneerde God. Politicus Van Dis van de SGP stelde kamervragen en vroeg om een officiële aanklacht van het Openbaar … [Lees meer...] overVlogboek – Het Ezelproces met Gerard Reve: (1) De aanloop
‘Zolang het gras groeit’
Overleeft de Friese literatuur de 21e eeuw? Door Marc van Oostendorp Zoals het liefdesliedje hebban olla uogala een mythisch begin van het Nederlands vormt – er zijn wel oudere sporen, maar die zijn minder romantisch –, zo halen Friese literatuurhistorici graag de Oudfriese "eeuwigheidsformule" aan, waarin wordt gezegd dat het recht zal duren "zolang als de wind van de … [Lees meer...] over‘Zolang het gras groeit’
Een dood kind verzin je niet
Door Marc van Oostendorp 'Het dode kind in de literatuur' – op het eerste gezicht is het misschien niet het aantrekkelijkste onderwerp, maar wie Van Constantijtje tot Tonio leest, het boek dat Rick Honings, Olga van Marion en Tim Vergeer over het thema samenstelden, kan alleen maar vaststellen: dit is een gouden greep geweest. Er blijken namelijk maar weinig onderwerpen te … [Lees meer...] overEen dood kind verzin je niet
Pas verschenen: Zolang de boom bloeit. Korte geschiedenis van de Friese literatuur
Door de eeuwen heen hebben Friese schrijvers en dichters in hun eigen taal geschreven: over zichzelf, over hun taal en over hun land. De Friese literatuur kent vele onverwachte schatten die de moeite van het ontdekken waard zijn. 'Zolang de boom bloeit' is daarvoor een mooi startpunt. In zeven hoofdstukken behandelt literatuurwetenschapper Joke Corporaal de belangrijkste … [Lees meer...] overPas verschenen: Zolang de boom bloeit. Korte geschiedenis van de Friese literatuur
De kennisbasis op het hbo: Coen Peppelenbos reageert
Coen Peppelenbos, letterkundige en lerarenopleider op de NHL hogeschool: "Nadat eindelijk de publieke opinie een beetje is wakker geschud over het vakonderdeel literatuurgeschiedenis op de lerarenopleidingen, die volgens de herijkte kennisbasis pas vanaf 1880 hoeft te beginnen, waardoor docenten in het tweedegraads gebied minder hoeven te weten dan een vwo-leerling kwam er … [Lees meer...] overDe kennisbasis op het hbo: Coen Peppelenbos reageert
De leraar Nederlands weet niet wie Multatuli is
Door Marc van Oostendorp Nu heb ik er genoeg van. Al vijf jaar beschouw ik met verbazing het onderwijs Nederlands. Talloos zijn de problemen en er gebeurt veel te weinig om die op te lossen. Allerwegen verzekert men mij dat het van belang is constructief te blijven en met iedereen te overleggen. Te blijven zien dat iedereen het beste voor heeft en dat het vanzelf allemaal wel … [Lees meer...] overDe leraar Nederlands weet niet wie Multatuli is
Vlogboek – 7 vragen rondom het Wilhelmus waar niemand een antwoord op heeft
Een Vlogboekaflevering gericht op de literatuurgeschiedenis. In deze video bespreekt Jörgen de eeuwenoude vraag wie het Wilhelmus heeft geschreven plus enkele verwante vragen. (Bekijk deze video op YouTube.) Bronnen: René van Stipriaan - Lof de botheid Het Wilhelmus toegelicht door Willem Wilmink Eberhard Nehlsen - Eine bisher nicht bekannte Fassung des … [Lees meer...] overVlogboek – 7 vragen rondom het Wilhelmus waar niemand een antwoord op heeft
Pas verschenen: Van Uffelen e.a. (red.) Literatur in Bewegung
Hoe veranderen literaire teksten wanneer ze grenzen overschrijden? En welke invloed heeft de materiële verschijningsvorm op de betekenis en het functioneren van literaire teksten? Deze en andere vragen staan centraal in de publicatie Literatur in Bewegung: Über die Dynamik von Texten in der niederländischen Literatur. In deze bundel wordt de dynamiek van literatuur vanuit … [Lees meer...] overPas verschenen: Van Uffelen e.a. (red.) Literatur in Bewegung
