Wie niet het rechte pad bewandelt in zijn leven kan volgens de dichter van de Heliand een tocht naar de hel voorkomen door een andere, goede levenswijze na te streven, waarmee hij verlossing krijgt en naar de hemelweide kan gaan. De goede manier van leven baseert de dichter op de evangeliën van het Nieuwe Testament, maar het is duidelijk dat deze wordt ingevuld met gedragingen … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (5): vergeving en verlossing
middeleeuwen
Het evangelie van de Heliand (4): bovennatuurlijke entiteiten
De Heliand is gebaseerd op de vier evangeliën van het Nieuwe Testament (NT). Het is daarom interessant om na te gaan in hoeverre de dichter zich heeft gebaseerd op dit deel van de Bijbel bij het vullen van de driedelige locatie hemelweide-middelgaard-hel met bovennatuurlijke entiteiten, én daarbij vast te stellen welke elementen uit de Oudgermaanse mythologie door hem zijn … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (4): bovennatuurlijke entiteiten
Het evangelie van de Heliand (3): hemel, aarde en hel
In de vorige bijdrage over het evangelie van de Heliand werd met fragmenten getoond hoe de dichter van dit werk door middel van een uitgebreide inculturatiestrategie de teksten uit de vier evangeliën aanschouwelijk heeft weten te maken voor zijn negende-eeuwse doelgroep, de leken-elite of krijgsadel. Deze derde bijdrage heeft hemel, aarde en hel als thema. Hoe heeft de dichter … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (3): hemel, aarde en hel
Promoasje: Aldfrysk en geleard rjocht yn 15de iuwsk Fryslân
Histoarikus Marvin Wiegand ferdigenet syn proefskrift The Reception of Learned Law in Fourteenth- and Fifteenth-Century Frisia op tiisdeitemiddei 17 oktober 2023 oan de Vrije Universiteit Amsterdam. De begelieding fan it promoasjetrajekt wie yn hannen fan promotor prof. mr. Jan Hallebeek (Vrije Universiteit) en de ko-promotors dr. Han Nijdam (Fryske Akademy) en prof. dr. mr. … [Lees meer...] overPromoasje: Aldfrysk en geleard rjocht yn 15de iuwsk Fryslân
Het evangelie van de Heliand (2): inculturatie en literaire vorm
In de vorige bijdrage werd kort de ontstaansgeschiedenis van de Oudsaksische Heliand verteld. Dat riep de vraag op hoe we de aard van dit werk kunnen rijmen met de gewelddadige wijze waarop Karel de Grote het christelijk geloof aan de Saksen dacht op te kunnen dringen. De dichter kon een succesvolle evangelieharmonie maken door onder meer gebruik te maken van inculturatie, het … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (2): inculturatie en literaire vorm
Het evangelie van de Heliand (1): het ontstaan
Aan het begin van de negende eeuw werd een groot Oudsaksisch geschrift voltooid dat twaalf eeuwen later internationaal nog steeds volop in de belangstelling staat. We zullen nooit te weten komen of de dichter van de tekst dit verwacht had, maar het niet zo waarschijnlijk dat hij deze naar het lijkt onsterfelijke roem heeft nagestreefd. Zijn doel was om de boodschap van Jezus … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (1): het ontstaan
Taallânskip en taalferoaring yn it kleaster Thabor
Dy’t oan ‘e lette Fryske midsiuwen tinkt, sil tinke oan in lânskip dat skaaimerke waard troch in grut tal kleasters. Goed sechtich hawwe dat der west, dy’t yn ‘e rin fan ‘e sechtjinde iuw harren delgong seagen nei oanlieding fan ‘e reformaasje. Ien fan de ferneamdste en rykste kleasters fan Fryslân wie Thabor, dat tusken 1406-1580 bestie yn Tirns (deunby Snits). In soad minsken … [Lees meer...] overTaallânskip en taalferoaring yn it kleaster Thabor
17 oktober: lêzingen oer de Richthofenkolleksje
Op 17 oktober is der wer in jûn foar de Freonen fan Tresoar. Ek gasten binne fan herte wolkom.It ûndersyk fan Richthofen-Fellow Laura Bruno by Tresoar rjochtet him op 6 fan de 10 hânskriften út de Richthofenkolleksje. Wrâldwiid de grutste samling fan Aldfryske rjochtshânskriften. De Richthofenkolleksje is yn 2022 tafoege oan it Nederlânske ‘Memory of the World’ … [Lees meer...] over17 oktober: lêzingen oer de Richthofenkolleksje
Uniek venster op taalkundige situatie van de Ommelanden
Onderzoek naar de Richthofenkolleksje (tien middeleeuwse rechtshandschriften, de collectie is eind vorig jaar opgenomen in het Nederlandse Unesco ‘Memory of the World’-register) is tot nu toe vaak gefocust geweest op de Oudfriese handschriften (R 1-6). De Middelnederduitse handschriften zijn minder vaak bestudeerd. Dit is opvallend, want de Richthofenkolleksje bevat zowel … [Lees meer...] overUniek venster op taalkundige situatie van de Ommelanden
1 december 2023: Reynaertcolloquium Metamorfosen van een politieke vos
Op vrijdag 1 december 2023 (van 10.30 tot 17 uur – onthaal vanaf 10 uur) organiseren het Reynaertgenootschap en het ISLN (Instituut voor de studie van de letterkunde in de Nederlanden) / faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen een internationaal Reynaertcolloquium met medewerking van o.a. het ANV, Liberas, het Letterenhuis, de Erfgoedcel Waasland, de … [Lees meer...] over1 december 2023: Reynaertcolloquium Metamorfosen van een politieke vos
Comen en commen in de Reynaert
In een interessant artikel over het rijm in Vanden vos Reynaerde wijst Rik Van Daele in het voorbijgaan op een interessant verschijnsel: de naam Lamfroyt wordt altijd met een o geschreven, behalve als hij in rijmpositie voorkomt: dan is het Lamfreyde. Van Daele bespreekt niet echt waarom er deze variatie is, en waarom de vormen op deze manier verdeeld zijn over de rijmen. Nu … [Lees meer...] overComen en commen in de Reynaert
Marie d’Harcourt alias De maagd van Rosendael
De blik van de schrijver en de geschiedschrijver Lezing bij de presentatie van Lydia Rood, De maagd van Rosendael. Kasteel Rosendael, 12 september 2023 Mijn eerste kennismaking met Marie d’Harcourt (vanaf 1405 hertogin Maria van Gelre) dateert uit 1985. Lezend in Het woud der verwachting van Hella Haasse moet haar naam viermaal op mijn netvlies zijn gekomen, maar … [Lees meer...] overMarie d’Harcourt alias De maagd van Rosendael
2 oktober 2023: Studiemiddag Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden
Op maandag 2 oktober 2023 zullen vier nieuwe delen in de reeks Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden (MVN) worden gepresenteerd. Naar aanleiding van deze mijlpaal organiseren het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis en Cultuur van de KNAW en de MVN-projectcommissie een studiemiddag over verleden en toekomst van (digitale) edities. Daarbij komen … [Lees meer...] over2 oktober 2023: Studiemiddag Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden
Verschenen: Ludo Jongen, Wonderbaarlijke levens
Van Ludo Jongen is bij de Walburg Pers het boek Wonderbaarlijke levens. Patronen in heiligenlevens verschenen. Middeleeuwse heiligenlevens staan vol wonderbaarlijke gebeurtenissen die bewijzen dat de heilige Gods bescherming geniet. Het gaat in deze verhalen, vaak literaire meesterwerkjes, niet om de historische maar om de morele waarheid. Ludo Jongen … [Lees meer...] overVerschenen: Ludo Jongen, Wonderbaarlijke levens
De reis van een middeleeuws handschrift: 3. Restaureren
In deze video vertelt Ilse Korthagen, boekrestaurator bij de KB, over haar werk met de fysieke collectie. Wanneer een handschrift binnenkomt in de KB, doet zij een conditiecheck waarbij ze kijkt naar de band van het boek, de afbeeldingen en de constructie. Afbeeldingen bijvoorbeeld kunnen kwetsbaar zijn: is het goud dat ervoor gebruikt is in de middeleeuwen nog stabiel genoeg? … [Lees meer...] overDe reis van een middeleeuws handschrift: 3. Restaureren
Reis van een middeleeuws handschrift: 1. Binnenkomst
De collectie van de KB groeit wekelijks met 10 meter boeken (achter elkaar gezet). In deze videoserie laten we je zien welke reis een boek - in dit geval een middeleeuws handschrift - aflegt in onze organisatie. In totaal doorloopt het boek 6 stappen: de binnenkomst, de quarantaine, het restaureren, het fotograferen, het bewaren en tenslotte het raadplegen in de leeszaal. In … [Lees meer...] overReis van een middeleeuws handschrift: 1. Binnenkomst
Verschenen: nieuwe Nederlandse vertaling Heliand
De Heliand wordt internationaal beschouwd als een hoogstaand kunstwerk. Het verscheen in 1830 voor het eerst in druk. Daarna volgden vele uitgebreide wetenschappelijke studies van dit werk. Ook werd het vertaald in het Duits, Engels, Frans en Deens. In 2006 verscheen de eerste Nederlandse vertaling. In 2012 volgden vertalingen in het Achterhoeks, Gronings, Twents en … [Lees meer...] overVerschenen: nieuwe Nederlandse vertaling Heliand
Is het ‘hebban olla vogala’ het oudste Nederlands?
Podcast Middeleeuwse Toestanden In de podcast Middeleeuwse Toestanden van de Universiteit Leiden worden mythes en misverstanden over de Middeleeuwen ontkracht. Op 19 mei publiceren ze de eerste aflevering van hun tweede seizoen met als onderwerp ‘het oudste Nederlands’ - dat is dus niet het “hebban olla vogala”! Een poëtische pennenproef Het is omstreeks het jaar 1075. … [Lees meer...] overIs het ‘hebban olla vogala’ het oudste Nederlands?
26 mei 2023: Symposium van de International Arthurian Society
Op vrijdag 26 mei organiseert de Nederlands-Vlaamse afdeling van de International Arthurian Society in Tilburg een lezingenmiddag over de middeleeuwse verhalen rondom koning Artur en het wetenschappelijk onderzoek naar deze literatuur.Mocht je dit programma (zie onder) op 26 mei willen bijwonen, stuur dan een e-mail aan jverbeek@xs4all.nl voor alle informatie. Voor leden van de … [Lees meer...] over26 mei 2023: Symposium van de International Arthurian Society
Schrijfstijl x historische letterkunde: schrijven over Brandaan
Dit is het derde deel in een vierluik over De reis van Sint Brandaan. Lees hier deel 1 en deel 2. De lessenreeks over Brandaan was klaar, de presentaties waren achter de rug, maar ik had behoefte aan een creatieve afronding waarin leerlingen hun ervaringen met de tekst konden verwerken. In het ‘Poetry therapy model’, dat ik ken via workshops van … [Lees meer...] overSchrijfstijl x historische letterkunde: schrijven over Brandaan
Frits van Oostrom: Verantwoordelijk
In deze eerste aflevering van een driedelig interview met Frits van Oostrom – die volgende week vrijdag afscheid neemt van de Universiteit Utrecht – duiken we in het thema 'Verantwoordelijk'. Frits deelt zijn inzichten over de voordelen van een liberale opvoeding, de betekenis van Umberto Eco en het belang van bestuurders. Wat is de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de … [Lees meer...] overFrits van Oostrom: Verantwoordelijk
Echtpaar schenkt twee middeleeuwse gebedenboeken
De Universitaire Bibliotheken Leiden heeft een uitzonderlijke schenking ontvangen van twee vijftiende-eeuwse gebedenboeken. Behalve een Nederlandstalig getijdenboek uit Zwolle omvat de schenking ook een Latijns psalter, dat bedoeld was voor de dagelijkse gebedsdiensten in een klooster. De fraai verluchte handschriften zijn een schenking van het echtpaar Margriet Gosker en … [Lees meer...] overEchtpaar schenkt twee middeleeuwse gebedenboeken
Zeilknapen
Parthonopeus: editiewerk in uitvoering - deel 20 In het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) staat een woord dat waarschijnlijk nooit bestaan heeft, en dat is de schuld van Bormans. Zoals ik denk ik inmiddels afdoende heb laten zien, vulde Bormans vaak tekst aan die er in geen enkel handschrift staat en veranderde hij onnodig woorden die er wel staan. Minstens één van die … [Lees meer...] overZeilknapen
Lessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
De een vond het leuk, de ander niet. Dat is de korte samenvatting van de respons op mijn Brandaanlessen. De reacties liepen heel sterk uiteen en dat mag. Het is niet per se de bedoeling dat iedereen verliefd wordt op de Middelnederlandse letterkunde, hoewel ik natuurlijk stiekem wel hoop dat het sommige leerlingen inspireert. Waar dit aan ligt? De vreemdheid van de tekst, … [Lees meer...] overLessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
Verschenen: Ferguut. Romanzo arturiano nederlandese
Redatto intorno alla metà del XIII secolo, il Ferguut è l’unico rifacimento del Fergus antico francese, composto da Guillaume Le Clerc circa cinquant’anni prima. Tanto a livello strutturale quanto a livello tematico la vicenda mostra il suo debito nei confronti di capolavori cavallereschi come, tra gli altri, il Perceval, l’Erec et Enide o l’Yvain di Chrétien de Troyes. Proprio … [Lees meer...] overVerschenen: Ferguut. Romanzo arturiano nederlandese
