Van Simon Carmiggelt komt Weet ik veel beschikbaar, ‘een bloemlezing uit een kwart eeuw stukjesschrijven’. Ook komen er zes delen uit de serie Speciaal voor u online, kleine feestgeschenkjes met ieder een dozijn cursiefjes. Schrijver en criticus E. du Perron (1899-1940) boekstaafde zijn eigen leeservaringen in de reeks Cahiers van een lezer, die hij … [Lees meer...] overDBNL: De nieuwe titels van april 2024
S. Carmiggelt
Humor, schelden en Nederlandse taalkunde
Onder de motorkap van Carmiggelt (xv) De tweede naamval vrouwelijk enkelvoud combineren we met der en niet met des (dat mannelijk of onzijdig is). De Nederlandse taal is soms behelpen! Dat merkt Carmiggelt op bij de vertaling van one womanshop maar ook in het tweede stuk van het verhaal Een lange hete zomer dat hij opent met … [Lees meer...] overHumor, schelden en Nederlandse taalkunde
Het kolken des wereldleeds
Van het begin tot het einde van de Kronkels, strooide Carmiggelt geregeld gedateerde taal door zijn tekst. Dat konden simpele, eigenlijk uitgefaseerde woordjes zijn als doch (een onderwerpje om op terug te komen), daar ‘omdat’ of derhalve ‘dus’ maar ook minder gangbaar geworden verleden tijden als stiet (naast stootte) en dorst ‘durfde’. Ook tandenknersen en bersten vond … [Lees meer...] overHet kolken des wereldleeds
Wat kinderen soms zeggen
Carmiggelt had succes met het ophalen van kindertalige uitingen onder zijn lezers, maar hij lette ook in dat opzicht goed op wat hij zélf in het wild kon oogsten. Bij Verhaaltje (in Haasje over p. 212-214) schrijft hij heel concreet dat dit is opgedragen aan Joop Söhne. Ik hoor bij de kinderen van toen die deze stem zouden herkennen, niet als … [Lees meer...] overWat kinderen soms zeggen
Aanmeren bij zuurpoezen
Onder de motorkap van Carmiggelt (xii) In Vroeger kon je lachen volgen enkele verhaaltjes van een vakantie in Zwitserland elkaar op. Met de volle bus gaat het in de hitte van Ascona naar Luino in Italië. Gauw de bovenraampjes open om verkoeling te krijgen! Maar ze “moeten spoedig worden gesloten op Duitse last van een oud wijf met een nijdig profiel en een … [Lees meer...] overAanmeren bij zuurpoezen
Het Gelders natuurschoon
Onder de motorkap van Carmiggelt (xi) In Wim Kloosters Grammatica van het Nederlands. Een volledig overzicht (Den Haag 2001) staat op p. 83 een schema met de verbuiging van het voorgeplaatste bijvoeglijk naamwoord in het tegenwoordige Nederlands. Dus de/een zwarte kat tegenover het arme schaap tegenover een arm schaap. Bij … [Lees meer...] overHet Gelders natuurschoon
Volkstaal in de Kronkels
Onder de motorkap van Carmiggelt (ix) Een hoofdbestanddeel in Carmiggelts Kronkels is die variant van de directe rede die we plat kunnen noemen. Voor wie liever wil: substandaard (zie de aflevering Substandaard in de Tweede Kamer: “Je mot dit en je mot dat”). Het is maar een deel van de personages die spreekt van “me zuster” of “me broer” – en dat … [Lees meer...] overVolkstaal in de Kronkels
Johan en Piperviken
Onder de motorkap van Carmiggelt (vii) Bescheiden: ik heb maar een paar honderd Kronkels bij de voorbereiding voor deze serie gelezen. Als ik dus beweer dat een bepaalde tekst de beste of heel goed is, dan betekent dat een voorkeur binnen die toevallige selectie uit meer dan 8000 stuks. Bij de top-X Kronkels hoort voor mij Een jongeman uit Oslo (als Piperviken in … [Lees meer...] overJohan en Piperviken
Zeggen wilde of wilde zeggen
Onder de motorkap van Carmiggelt (viii) Kronkels lezend, zette ik streepjes met potlood – dat is voor een latere bezitter van zo’n boek waarschijnlijk irritant, maar nu het nog niet zover is, is het voor de huidige eigenaar alleen maar plezierig en vooral handig bij het opzoeken. Ik veronderstelde dat ik door een aantal rubrieken te onderscheiden een mogelijkheid had om … [Lees meer...] overZeggen wilde of wilde zeggen
Genieten van gewoon gekke familienamen
Onder de motorkap van Carmiggelt (vi) De achtergrond van de verhalen van Carmiggelt is heel concreet en herkenbaar, vooral het café maar ook de tram, straten en pleinen in Amsterdam, Den Haag of ergens in de provincie. Dat geldt aanvankelijk een groot deel van de huiselijke situaties en de personen die in het algemeen mensen van vlees en bloed zijn, hoe die ook gekleed of … [Lees meer...] overGenieten van gewoon gekke familienamen
Van een gekwetste freule en een spelfout
Onder de motorkap van Carmiggelt (v) En dan de affaire van 1960, in beide levensverhalen van Carmiggelt beschreven – ik heb de parlementaire documentatie erbij gezocht. De zaak moet een kwestie van gewicht geweest zijn – of had een Staatssecretaris van OKW het in 1960 niet zo druk en werd er nog niet aan epibreren gedaan bij het beantwoorden van vragen? Hij … [Lees meer...] overVan een gekwetste freule en een spelfout
Citeren in de Tweede Kamer
Onder de motorkap van Carmiggelt (iv) Inderdaad, Carmiggelt volgde de politiek in zijn stukjes, de politiek volgde hem hoorbaar in de Tweede Kamer ook. Maar dat is inmiddels verleden tijd. Het bekendste ambtelijke woord dat Carmiggelt hetzij uitvond, hetzij bekend maakte is epibreren. Even Van Dale citeren: “1954, door een onbekende ambtenaar bedacht en door de … [Lees meer...] overCiteren in de Tweede Kamer
Schrijven en aanpassen
Onder de motorkap van Carmiggelt (3) Kronkel wilde liever Terzijde heten. Evenmin is nieuws dat het de naam was van een worm uit een vervolgverhaal in Het Parool voor kinderen, geschreven door Marianne Smeets, het pseudoniem van Jeanne Roos (1916-2001). Van haar kreeg Simon Carmiggelt in 1946 de naam openlijk over, na eerdere plaatsing van een beperkt aantal … [Lees meer...] overSchrijven en aanpassen
Een ragfijn soort Nederlands
Onder de motorkap van Carmiggelt (ii) Wie beide levensverhalen heeft gelezen – zie de vorige aflevering – weet van alles van Simon Johannes Carmiggelt (1913-1987). Opvallender is, dat er in geen van beide levensverhalen erg veel over de talige kant van Carmiggelt geschreven wordt. Dat is vooral bij het boek van Van Gelder opmerkelijk, omdat de lezer bij hem al snel het … [Lees meer...] overEen ragfijn soort Nederlands
Onder de motorkap van Carmiggelt
Vooraf. Het beeld in de titel klopt (proberen te kijken naar de taal en de aanpak in Simon Carmiggelts Kronkel-cursiefjes) en het woordgrapje is verleidelijk (motorkap en car-). Maar het is anderzijds niet een al te technische zomercheck die hier uitgevoerd wordt. Als ik dingen beweer die elders al verdedigd of bestreden zijn, wees zo vriendelijk me dat te mailen, dan maak … [Lees meer...] overOnder de motorkap van Carmiggelt
