John Searle, die op 17 september jongstleden overleed, was misschien wel dé vertegenwoordiger van de filosofie van de alledaagse taal. Dat had niet alleen met de inhoud te maken, maar ook met de vorm. Op schrift, maar vooral ook als spreker kon hij een glashelder verhaal houden over de ingewikkelde onderwerpen die hem interesseerden, zoals bewustzijn of hoe de werkelijkheid … [Lees meer...] overJohn Searle en de toverkracht van taal
taalkunde
4-12 oktober 2025: Week van het Nederlands
Op reis in taal Van 4 tot 12 oktober vindt de elfde Week van het Nederlands plaats. Ambassadeurs Aafke Romeijn (NL) en Kelia Kaniki Masengo (VL) trekken op tournee langs scholen en podia in de Lage Landen met een voorstelling waarin ze zoeken naar de wortels van onze taal. Daarmee willen ze jongeren enthousiast maken over taal. “Je kunt zoveel plezier maken met taal”, aldus … [Lees meer...] over4-12 oktober 2025: Week van het Nederlands
U mag hier even tekenen
Bij de dood van John Searle (1932-2025) Het gaat in de wetenschap geloof ik niet aan om dat te zeggen, maar ik was een fan toen de Amerikaanse taalfilosoof John Searle (1932-2025) in 2009 een lezing gaf in Nijmegen, bij de opening van de International Max Planck Research School for Language Sciences. Het ontroerde me toen hij bij zijn uitleg van het begrip illocutionary … [Lees meer...] overU mag hier even tekenen
Nieuw in het Handboek: De ANS in de klas
In het Handboek Didactiek Nederlands verscheen een artikel van Frank Landsbergen, over het gebruik van de ANS in de klas. De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) is de meest uitgebreide beschrijving van de Nederlandse grammatica. Daarmee is het een prachtig werk om te gebruiken in de klas. Door de omvang, diepgang en manier van beschrijven kan dit echter lastig zijn. Want … [Lees meer...] overNieuw in het Handboek: De ANS in de klas
Hoe het metrum van de Ilias en Odyssee verdwenen klanken terug kan halen
De Ilias en Odyssee zijn in de eerste plaats orale gedichten. Eeeuwenlang werden ze in verschillende varianten van zanger op zanger doorgegeven – totdat ze rond 700 voor Christus eindelijk eens zwart op wit werden gezet. Dat mondeling doorgeven was mogelijk dankzij het vaste metrum. Elke regel in de Ilias en Odyssee verloopt volgens … [Lees meer...] overHoe het metrum van de Ilias en Odyssee verdwenen klanken terug kan halen
Afscheidsrede Peter-Arno Coppen
Afscheidsrede van Peter-Arno Coppen als hoogleraar Vakdidactiek van de Geesteswetenschappen, op 26 september 2025. De registratie omvat de hele academische plechtigheid, inclusief het binnenschrijden van de hoogleraren, de toespraakjes na afloop, en het verlaten van de zaal door het cortège. De lezing zelf begint op 4:20, en loopt door tot 48:00. … [Lees meer...] overAfscheidsrede Peter-Arno Coppen
Karel de Grote heeft schuld aan de Franse spelling
Over vereenvoudiging van de Franse spelling wordt al eeuwen gediscussieerd. De eerste auteur van een Franstalige grammatica van het Frans, de zestiende-eeuwer Louis Meigret, probeerde de spelling van zijn taal al te veranderen, hem wat logischer te maken door bijvoorbeeld al die letters te schrappen die je wel moet schrijven maar die niemand ooit zegt: de n, de g en de t aan … [Lees meer...] overKarel de Grote heeft schuld aan de Franse spelling
Hugo Brandt Corstius – Gek, gedreven en gevreesd
Leven en werk van een geniale schrijver en een niet zo productieve taalkundige Waarom lezen mensen eigenlijk biografieën? Dat heb ik me altijd afgevraagd. Hele kasten in boekwinkels staan er vol mee. Nu heb ik zelf eindelijk ook een biografie gelezen, en ik vond het fascinerend. Hoeveel biografieën in boekvorm zijn er eigenlijk verschenen van taalkundigen? Vanuit de … [Lees meer...] overHugo Brandt Corstius – Gek, gedreven en gevreesd
De onzin van de geïdealiseerde zin
Ik heb, wat zal het zijn, een jaar of vijftien geleden Peter-Arno Coppen eens uitgenodigd voor een gastcollege. Daar heeft hij zijn befaamde truuk gedemonstreerd: een willekeurige zin uit een willekeurig boek. En ja hoor: er kwam warempel een probleem in voor. Het ging om de aan-het-constructie, als ik het me goed herinner. Is aan het werken in 'Hij is aan het werken' een … [Lees meer...] overDe onzin van de geïdealiseerde zin
De middelste zin van… Jouw gezicht morgen
Boek (drieluik): Jouw gezicht morgen van Javier Marías (vertaald uit het Spaans). Middelste zin (p. 666-667): Wat hij vertelde was niet alleen even reëel en geloofwaardig als het beleg van Wenen in 1529, de verschrikkelijke val van Constantinopel in 1453 toen de stad in handen van de ontrouwe Turken viel, de afslachting in Gallípoli van de landgenoten van Wheeler, de … [Lees meer...] overDe middelste zin van… Jouw gezicht morgen
Verschenen: Zodat taal boeit
Taal is belangrijk in het leven van ieder mens, en toch wordt er op school maar weinig aandacht besteed aan taalkunde. Deze veelkleurige wetenschap biedt echter vele interessante en belangrijke inzichten: hoe het Nederlands zich over de eeuwen heeft ontwikkeld, waarom jongerentaal bestaat, welke woordsoorten nieuwe woorden toelaten en nog veel meer. Gelukkig wint de … [Lees meer...] overVerschenen: Zodat taal boeit
De middelste zin van… De Dikke Van Dale
Troostende mergpijpen De eerste zin van de Dikke Van Dale begint op pagina 1 en de laatste op pagina 5160. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er voorafgaand aan pagina 1 nog 51 romeins genummerde bladzijden zijn, maar daar houd ik gemakshalve geen rekening mee. Immers, (vrijwel) niemand leest ooit de inleiding, de gebruiksaanwijzing of het afkortingenoverzicht van een … [Lees meer...] overDe middelste zin van… De Dikke Van Dale
Wordt het Engels ooit de enige taal ter wereld?
Wat iedereen moet weten over taal (29) Talen zijn als jonge sterren. Zoals die laatste steeds meer materie aantrekken, en door de aangetrokken materie zwaarder worden en zo nóg meer materie aantrekken. Een taal is aantrekkelijk als ze veel sprekers heeft: door die taal te leren kun je met veel mensen praten. Maar als de taal om die reden door veel mensen geleerd wordt, … [Lees meer...] overWordt het Engels ooit de enige taal ter wereld?
Overleden: Cor Hoppenbrouwers (1936-2025)
Ons bereikt het bericht dat Cor Hoppenbrouwers op 18 september 2025 in Haren is overleden. Hoppenbrouwers, geboren in Valkenswaard op 21 juli 1936 werkte als taalkundige aan de afdeling Nederlands van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn werk betrof vooral de dialectologie, en dat met name de vergelijking van dialecten. Hij had bijzondere belangstelling voor het Brabants, maar … [Lees meer...] overOverleden: Cor Hoppenbrouwers (1936-2025)
Hoe verschilt de omgang van computers met taal van de onze?
Wat iedereen moet weten over taal (27) Ik veronderstel dat een komeetinslag een grootse gebeurtenis is in bepaalde wetenschappen. Een nieuwe steen uit de ruimte! Wat kunnen we daar allemaal uit leren? En als de komeetinslag een enorme impact heeft, hoe schadelijk ook, als we hem overleven: hoe interessant is dit. De komst van chatbots zoals ChatGPT, Gemini, DeepSeek, en … [Lees meer...] overHoe verschilt de omgang van computers met taal van de onze?
Verschenen: The dynamics of feminisation
A corpus-based diachronic analysis of Dutch and German feminising morphology In this book, feminisation – the marking of female sex on personal nouns – in Dutch and German is investigated contrastively, diachronically, and corpus-linguistically. The corpus-based approach entails a theoretical and methodological shift from a structuralist and essentialist approach to the … [Lees meer...] overVerschenen: The dynamics of feminisation
Waarom het Litouws zo’n belangrijke taal is
Voor onze reconstructie van het Proto-Indo-Europees zijn de oudste bronnen het belangrijkst. Dat zijn de Indo-Europese talen die het allervroegst op schrift zijn gesteld. Dan hebben we het voornamelijk over het Hettitisch, het Oudgrieks en het Sanskriet – talen die we kennen uit het tweede millennium vóór (!) Christus. Maar in sommige uithoeken van de wereld arriveert … [Lees meer...] overWaarom het Litouws zo’n belangrijke taal is
26 september 2025: Avond van de Talen
De Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden organiseert op 26 september de ‘Avond van de Talen’. Bezoekers kunnen via een zeer gevarieerd programma van circa 30 lezingen, workshops en een talenmarkt kennismaken met de fascinerende wereld van talen en culturen. De avond illustreert de unieke rijkdom die de Universiteit Leiden op dit terrein al 450 jaar … [Lees meer...] over26 september 2025: Avond van de Talen
11 oktober 2025: In gesprek: Wat taal verraadt
Een gesprek over wartaal, waanzin en wereldbeelden Wat gebeurt er als een Vlaamse taalkundige en een Nederlandse alleskunner elkaar ontmoeten op een podium? Freek Van de Velde en Nico Dijkshoorn gaan in gesprek over taal. Verwacht scherpe observaties, onverwachte wendingen en een flinke dosis ironie. Aanleiding voor dit gesprek is het boek Wat … [Lees meer...] over11 oktober 2025: In gesprek: Wat taal verraadt
‘Haten op’ is ‘minder juist’
Wat er precies in me gevaren was, weet ik niet meer. Maar ik zag ergens staan dat die en die 'haatte op' zus of zo, en ik vroeg me af of het in het woordenboek stond. En warempel, de elektronische Van Dale stelde niet teleur: Maar! Wat betekent daar minder juist? Wat kunnen de redacteuren daar nu weer mee bedoelen? Op de website van Van Dale wordt nergens een toelichting … [Lees meer...] over‘Haten op’ is ‘minder juist’
11 oktober 2025: LOF-prijs voor ‘Olympiade van het Nederlands
De LOF-werkgroep kende dit jaar de LOF-prijs toe aan de Olympiade van het Nederlands. We geven u graag wat meer uitleg over de Olympiade. De Olympiade Nederlands is een jaarlijkse wedstrijd voor leerlingen vanaf 15 jaar (de hoogste graad van het voortgezet onderwijs) uit Nederland en Vlaanderen, georganiseerd door verschillende universiteiten en onderzoeksinstituten, … [Lees meer...] over11 oktober 2025: LOF-prijs voor ‘Olympiade van het Nederlands
Over verlies, verandering en veerkracht
Wie wordt er niet weemoedig om het verlies van de kleine en grote talen in Nederland? Wie treurt er niet om het verlies van het Zeeuws, het Veluws, het Keltisch of het Portugees? Taalkundigen, docenten, studenten, sprekers en iedereen die een taal koestert, voelt de pijn wanneer structuren afbrokkelen, nuances verdwijnen, waardering afneemt en opleidingen inkrimpen. Bij zijn … [Lees meer...] overOver verlies, verandering en veerkracht
Wat is een kat?
Het aspect van de taal dat zich vooralsnog het minst leent voor wetenschappelijke studie, is dat van de woordbetekenis. Wat betekenen willekeurig gekozen woorden zoals kat, vrijheid, helaas, saai? Er staan definities in het woordenboek, maar met definities valt die betekenis nooit precies te vangen. Dit schrijft Van Dale over kat: viervoetig klein huisdier, … [Lees meer...] overWat is een kat?
26 september 2025: Avond van de Talen
De Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden organiseert op 26 september de ‘Avond van de Talen’. Bezoekers kunnen via een zeer gevarieerd programma van circa 30 lezingen, workshops en een talenmarkt kennismaken met de fascinerende wereld van talen en culturen. De avond illustreert de unieke rijkdom die de Universiteit Leiden op dit terrein al 450 jaar heeft.De … [Lees meer...] over26 september 2025: Avond van de Talen
Van amechtig tot zwerk
Piet van Sterkenburgs liefdesverklaring aan het Nederlands 'Piet van Sterkenburg weet van geen ophouden' schreef Jan Stroop in 2018. We zijn nu 7 jaar verder, en het is nog altijd waar. Nu is er wéér een dik boek van hem verschenen – een bewerking weliswaar van een eerdere titel (Een kleine taal met een grote stem, uit 2009), maar een dusdanig ingrijpende bewerking dat je … [Lees meer...] overVan amechtig tot zwerk
