Ien fan de bêst bewarre geheimen op taalsosjologysk en dialektologysk gebiet yn Fryslân is wol it saneamde ‘Gieters’, it no útstoarne dialekt fan it Nedersaksysk, as migraasjetaal ôfkomstich fan it Oeriselske Gieteren (Giethoorn) en omkriten. Yn 1751 waard it foar it earst troch de earste turfmakkers nei Aldehaske en omkriten meibrocht, yn 2011 is de lêste sprekker yn Lúnbert … [Lees meer...] overOp syn Gitersk (*1751- †2011). By it ferstjerren fan ien fan de migraasjetalen fan Fryslân
taalkunde
De twee kanten van het nieuws. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 3)
De ambassadeurs bij het Twaalfjarig Bestand in 1609, uit de Nieuwe Tijdinghen In de vorige twee delen van dit drieluik kwamen formele en kwantitatieve verschillen tussen de noordelijke en zuidelijke kranten aan de orde. Dit laatste deel is gewijd aan kwalitatieve verschillen: hoe versloegen de kranten nieuws dat plaatsvond in het gebied waarmee ze de taal, maar niet de … [Lees meer...] overDe twee kanten van het nieuws. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 3)
En wa moat it belije? Men!
Op 20 septimber is taalkundige Jarich Hoekstra ferstoarn. Ta syn neitins ha Bouke Slofstra en Henk Wolf in pear stikken út Jarich syn pinne opdold om se hjir nochris wer yn it ljocht te jaan. Jarich skreau syn stik oer de ûnpersoanlike omnamwurden men, jins en jin yn it Nijfrysk (fan 2010) foar in kongres oer sokke omnamwurden yn Germaanske talen. It is faak en folle … [Lees meer...] overEn wa moat it belije? Men!
Aankondiging Special issue ‘Linguistic reasoning in language education’ in tijdschrift Language and Education
Hoe kun je leerlingen en studenten leren redeneren over taalkundige onderwerpen en verschijnselen? In Nederland is die vraag met name met het oog op het nieuwe curriculum Nederlands relevanter dan ooit. Ook internationaal gezien bestaat er een grote behoefte aan meer inzicht in dit onderwerp. Om die reden brengt het tijdschrift Language and Education in 2026 een special issue … [Lees meer...] overAankondiging Special issue ‘Linguistic reasoning in language education’ in tijdschrift Language and Education
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wegens naderend pensioen ben ik aan het opruimen geslagen. De kasten op mijn kamer aan Trans 10 zijn een opeenstapeling van opgedane kennis tijdens mijn loopbaan aan de Utrechtse universiteit. Tijdens het opruimen van de vele gekopieerde artikelen, teksten van lezingen en manuscripten die ik in de afgelopen decennia heb verzameld, kwam ik een aantal stukken tegen waar ik graag … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Etymologica: bij het opnemen van Friese Plaatsnamen in de etymologiebank
Onlangs zijn de Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten van Karel Gildemacher (2007) toegevoegd aan de Etymologiebank, als aanvulling op de Nederlandse plaatsnamen verklaard van Gerald van Berkel en Kees Samplonius. Hieronder volgt wat toelichting over de gemaakte keuzes voor het Friese plaatsnamenboek. Werkwijze Het samenstellen van een plaatsnamenboek … [Lees meer...] overEtymologica: bij het opnemen van Friese Plaatsnamen in de etymologiebank
Van wie ben jij d’r ien?
Deze vraag is een voorbeeld van het Texels dialect, al komt hij in het West-Fries ook voor. In het Standaardnederlands staat er ‘Van wie ben je er een?’ Het is een vraag naar wie je ouders zijn of uit welk gezin je komt. De uitspraak komt voort uit het principe van ons kent ons. De Texelaren kennen een groot deel van de eilandbevolking, dus de vraag moet heel letterlijk worden … [Lees meer...] overVan wie ben jij d’r ien?
De Tawl van Philip Dröge wint Taalboekenprijs 2024
De Taalboekenprijs 2024 is toegekend aan De Tawl van historicus en journalist Philip Dröge. Hij ontving de prijs – 3000 euro en een oorkonde – op 28 september in de uitzending van De Taalstaat uit handen van de juryvoorzitter, VRT-taalraadsvrouw Geertje Slangen. Het is de zesde keer dat de Taalboekenprijs is uitgereikt. De Tawl beschrijft de … [Lees meer...] overDe Tawl van Philip Dröge wint Taalboekenprijs 2024
Dick ‘zeg maar’ Schoof
Een interessant kenmerk van de huidige Nederlandse premier, drs. Dick Schoof, is dat hij zo slecht spreekt. Nederlandse politici zijn zelden wonderen van retorisch talent, en we hebben eerder premiers gehad waarnaar het moeilijk luisteren was. Maar zelfs Jan-Peter Balkenende kon nog wel uit zijn woorden komen. Het heeft er ongetwijfeld mee te maken dat we gewend zijn aan … [Lees meer...] overDick ‘zeg maar’ Schoof
Woordenboeken als wapens voor de rechter
Er zijn vermoedelijk geen woorden waarover zoveel is geschreven als over Jood. Althans, dat meent Ewoud Sanders, en als er iemand is die dat weten kan, is hij dat – de Nederlandse historicus die het allermeest weet over taal. Sanders is zelf ook al heel lang bezig geweest met het onderwerp. Twintig jaar geleden deed hij al onderzoek naar 'het beeld van Joden in de … [Lees meer...] overWoordenboeken als wapens voor de rechter
Nieuw nummer Verslagen & Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren
Artikelen: Willy Vandeweghe Walter Daelemans Vertaler-dichter Christine D’haen en de vrouwelijke elegie Bram Lambrecht De nationale en literaire context van de Academie (1886-1900) Piet Couttenier https://verslagenenmededelingen.be/index.php/VM/issue/current … [Lees meer...] overNieuw nummer Verslagen & Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren
Van ‘zpel’ tot ‘sich’. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 2)
De oudste kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden verschillen essentieel van elkaar in opzet, nieuwssoorten en vrijheid van meningsuiting, zo bleek in deel 1. In hoeverre had dat invloed op het taalgebruik? En bestonden er (dialect)verschillen tussen de noordelijke en zuidelijke kranten? Hieronder probeer ik deze vragen met behulp van de computer te … [Lees meer...] overVan ‘zpel’ tot ‘sich’. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 2)
Etymologica: als puntje bij paaltje komt
Over hoe in de 17e eeuw de uitdrukking als men pitje bij paaltje brengt ‘als het erop aankomt’ gangbaar was, hoe een eeuw later als ’t pitje bij ‘t paaltje komt opkwam, hoe in de 19e eeuw zowel putje als puntje bij paaltje kwamen, en hoe puntje bij paaltje in de 20e eeuwhet pleit beslechtte. Pitje bij paaltje Het WNT vermeldt citaten met als puntje bij paaltje komt en … [Lees meer...] overEtymologica: als puntje bij paaltje komt
In memoriam Jarich Freark Hoekstra (Hitsum 17-2-1956 − Kiel 20-9-2024)
Op sneon 14 oktober 2023 wie Jarich Hoekstra yn de Boalserter tsjerke oan it wurd as foarsitter fan de Gysbert Japicxpriis. Jetske Bilker krige de priis foar har roman Sonde en spegel (2021). Jarich ljochte yn syn ferhaal ta hoe’t de sjuery ta syn oardiel kaam wie. Oan de ynhâld en de presintaasje fan it treflike ferhaal wie te sjen dat er in alsidich en bejeftige man wie. Nei … [Lees meer...] overIn memoriam Jarich Freark Hoekstra (Hitsum 17-2-1956 − Kiel 20-9-2024)
25 september 2024: MEDAL Outreach Workshops voor de middelbare school
In het teken van de MEDAL Summer School in Experimental Linguistics, vinden er op woensdag 25 september twee taalkundige lezingen voor middelbare scholieren plaats! De eerste lezing gaat over hoe kinderen taal leren en de tweede over hoe het lichaam in gebarentalen wordt gebruikt om te communiceren. Tussendoor is er een pauze met koffie en thee. Je bent van harte welkom om een … [Lees meer...] over25 september 2024: MEDAL Outreach Workshops voor de middelbare school
Verschijnt binnenkort: Maar zo bedoelde ik het niet!
Op donderdag 10 oktober verschijnt bij Uitgeverij Thomas Rap: Maar zo bedoelde ik het niet! Hoe we recht praten wat krom is van Ronny Boogaart, Henrike Jansen, Maarten van Leeuwen Dat heb ik nooit gezegd! Dat bedoelde ik niet! Mijn account was gehackt! Ik zei het in een andere rol! Ik stelde alleen maar vragen! Het was een grapje! Woke! Straks mag je helemaal niks meer … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Maar zo bedoelde ik het niet!
‘Morgen sal men van alles nader hooren’
Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 1) Begin zeventiende eeuw verschenen de eerste wekelijkse kranten in de Lage Landen. Nieuws werd een belangrijk handelsproduct. Op dat moment maakten de Republiek en de zuidelijke, Spaanse Nederlanden een aparte culturele, religieuze en taalkundige ontwikkeling door: de Spaanse Nederlanden stonden … [Lees meer...] over‘Morgen sal men van alles nader hooren’
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wegens naderend pensioen ben ik aan het opruimen geslagen. De kasten op mijn kamer aan Trans 10 zijn een opeenstapeling van opgedane kennis tijdens mijn loopbaan aan de Utrechtse universiteit. Tijdens het opruimen van de vele gekopieerde artikelen, teksten van lezingen en manuscripten die ik in de afgelopen decennia heb verzameld, kwam ik een aantal stukken tegen waar ik graag … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Het begin van de zin: een veelkoppig zinsdeel
We hebben het allemaal geleerd op school. In het Nederlands staat voor de persoonsvorm (maximaal) een zinsdeel. En meestal is dat het onderwerp, maar – wordt er dan snel bij gezegd - het kan eigenlijk ‘van alles’ zijn. Dat ‘van alles’ maakt natuurlijk wel nieuwsgierig. Volgens de grammaticaboekjes zou het gaan om bepalingen of lijdende voorwerpen. Zo’n zinsdeel krijgt … [Lees meer...] overHet begin van de zin: een veelkoppig zinsdeel
Dur loop un geit op ut begijnhof, un stuiver asje hem grijp
Deze zin is afkomstig uit het Dordts, een stadsdialect uit Zuid-Holland. De Schapekoppen, zoals de inwoners van Dordrecht ook wel worden genoemd, vervangen in deze zin de 'e' door een 'u' en de 'a' door een 'e'. In het Standaardnederlands luidt de zin als volgt: 'Er loopt een geit op het Bagijnhof, een stuiver als je hem grijpt.' … [Lees meer...] overDur loop un geit op ut begijnhof, un stuiver asje hem grijp
Etymologica: de puntjes op de i zetten
Over hoe de Franse uitdrukking mettre les points sur les i in de 19e eeuw aan de basis stond van de Nederlandse uitdrukking de puntjes op de i zetten ‘zeer nauwkeurig te werk gaan’, hoe als eerste Nederlandse variant de uitdrukking de stipjes op de i zetten in 1840 in druk verscheen en hoe de verdere ontwikkeling in het Nederlands verliep. De uitdrukking in het Frans Het … [Lees meer...] overEtymologica: de puntjes op de i zetten
18 oktober 2024: Boekpresentatie ‘Maar zo bedoelde ik het niet!’
Op vrijdag 18 oktober vindt de boekpresentatie plaats van: Maar zo bedoelde ik het niet! Van Ronny Boogaart, Henrike Jansen en Maarten van Leeuwen Met veel genoegen nodigen Universiteit Leiden en Uitgeverij Thomas Rap u uit voor de presentatie van Maar zo bedoelde ik het niet!, het nieuwe boek van Ronny Boogaart, Henrike Jansen en Maarten van Leeuwen. De presentatie … [Lees meer...] over18 oktober 2024: Boekpresentatie ‘Maar zo bedoelde ik het niet!’
Nonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
Een van de leukste dingen aan taalwetenschapper zijn is dat je elke dag wel taaluitingen hoort of ziet waar je je over kunt verwonderen. Een beetje taalwetenschapper begint die ook meteen te ontleden. Waarom hoor ik wat ik hoor of zie ik wat ik zie? Doen meer sprekers dit? Vind ik het grammaticaal? Hoe komt het dat ik dit wel of niet grammaticaal vind? En zo verder. Dit proces … [Lees meer...] overNonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
Fryske Akademy Skripsjepriis 2022-2024 takend oan Sannah Debreczeni
De Fryske Akademy Skripsjepriis 2022-2024 is op de Akademydei takend oan Sannah Debreczeni. Debreczeni hat har masterskripsje,Exploring the Link Between Attitudes and Intelligibility in the Frisian Context: Introducing the Theory of Planned Behaviour, foltôge foar de oplieding Research Master Language & Cognition oan de Ryksuniversiteit Grins op 28 juny 2022. De priis … [Lees meer...] overFryske Akademy Skripsjepriis 2022-2024 takend oan Sannah Debreczeni
Bijzondere Oudfriese fragmenten opgedoken in Oostenrijk
In de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek in Wenen zijn twee bijzondere Oudfriese fragmenten aangetroffen. Het betreft onder andere pagina's van een tot nu toe onbekende versie van de Oudfriese Willekeuren van de Vijf Delen (Wilkarren fan de Fiif Dielen), die taalkundig gedateerd kunnen worden in de vroege 14e eeuw. De vondst is bekend gemaakt door de Oostenrijkse prof. dr. … [Lees meer...] overBijzondere Oudfriese fragmenten opgedoken in Oostenrijk
