Een van de fascinerende onderzoeksgebieden van onze tijd is de bioakoestiek - de studie van geluiden die dieren maken en de manier waarop ze met die geluiden communiceren. Dat onderzoek heeft onder andere opgeleverd dat in ieder geval alle zoogdieren inderdaad met geluid communiceren met zoogdieren, inclusief op het eerste gehoor zulke stille soorten als giraffen (die met hun … [Lees meer...] overHoe oerang oetans over lange afstand krijten
taalkunde
Erudiet boek over dé vraag van de taalkunde
Het boek A Mind for Language van de Nederlandse, maar al heel alang in Amerika werkzame, taalgeleerde Harry van der Hulst is een studieboek over een onderwerp dat al enige tijd door sommige geleerden als 'dood' wordt verklaard: het debat over de vraag of taal aangeboren is of aangeleerd. Hebben wij mensen bij geboorte al kennis over hoe taal in elkaar zit? Of leren we dat … [Lees meer...] overErudiet boek over dé vraag van de taalkunde
IVDNT: de digitale schatkamer van het Nederlands
Directeur Frieda Steurs leidt ons digitaal rond in het Instituut voor de Nederlandse Taal in Leiden en vertelt in een presentatie over tal van interessante toepassingen die ontwikkeld worden op het instituut. Het Instituut voor de Nederlandse Taal is dé plek voor iedereen die iets wil weten over het Nederlands door de eeuwen heen. Wat is de betekenis van dit instituut voor het … [Lees meer...] overIVDNT: de digitale schatkamer van het Nederlands
Etymologica: regenworm
Wie als rechtgeaarde tuinder nu bezig is met ’t spitten van zijn grond, komt ’m zeker tegen, de borstelarme regenworm. De worm zoals ie in Noord-Holland genoemd wordt, is een bijzonder nuttig dier. Hij verbetert met zijn gegraaf de bodemstructuur. Hij maakt lange tunneltjes waar de lucht in kan doordringen en dat heeft weer tot gevolg dat bacteriën dieper … [Lees meer...] overEtymologica: regenworm
dat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Een reden waarom het fijn is om taalkundige te zijn: je mag nadenken over de hele kleine dingen die samen ons mens-zijn uitmaken. Vervoegde voegwoorden bijvoorbeeld. Dat laat Astrid van Alem zien in een artikel dat ze schreef voor het tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory. Heel veel Germaanse dialecten op het Europese vasteland vervoegen soms voegwoorden. In het … [Lees meer...] overdat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Deze maand op Ensie
Stichting Ensie Encyclopedie realiseert een bibliotheek waar alle Nederlandstalige woordenboeken en encyclopedische werken op één plek samenkomen. Kennis uit heden en verleden wordt nauwkeurig gedigitaliseerd, van meta-informatie voorzien en voor iedereen gratis toegankelijk gemaakt. In maart beschrijven we een aantal boeken die op Ensie zijn geplaatst: Het Lexicon van de … [Lees meer...] overDeze maand op Ensie
3-7 juny 2024 Summerschool ‘Speech Technology: Charting New Futures’
Campus Fryslân/ Ryksuniversiteit Grins, Mercator Kennissintrum/ Fryske Akademy en Tilburg University organisearje de simmerskoalle 'Speech Technology: Charting New Futures', dy't fan 3-7 Juny holden wurdt yn Ljouwert. Join this five-day journey designed for the innovators, the dreamers, and the hands-on learners. Dive into a dynamic curriculum that blends the arts, ethics, … [Lees meer...] over3-7 juny 2024 Summerschool ‘Speech Technology: Charting New Futures’
Een monument voor het Meslânzers
Midslands, heet het in het Nederlands, maar in het woordenboek dat vorige week van deze kleine Waddentaal verscheen, lees je vooral ‘Meslânzers’. In oudere bronnen komt ook nog wel de spelling ‘Meslônzers’ voor. Ergens daartussen ligt de werkelijke klank van dit woord, maar wie dat horen wil, moet er een lange reis voor overhebben. Meslânzers wordt gesproken op het midden van … [Lees meer...] overEen monument voor het Meslânzers
Inleiding in de morfologie (10/10) Morfologische taalverandering
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: wat we weten over (vooral) de manier waarop de morfologie kan veranderen en veranderd is. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (10/10) Morfologische taalverandering
De Humaniakken: Surinaams Nederlands, Antwerpse tempeliers, spreken met dieren
Hoe praat je met een koe? Hoe praat je met een 17de eeuwse Rus? Zijn er weer tempeliers in het land? Waar komt de puntkomma vandaan? En waarom zou 500 jaar geleden de wereld vergaan? Dat en nog veel meer in deze aflevering van De Humaniakken. Shownotes: … [Lees meer...] overDe Humaniakken: Surinaams Nederlands, Antwerpse tempeliers, spreken met dieren
18 juni 2024: Hoe klonken je verre voorouders?
Hoe klonk onze taal in de dertiende eeuw? En in het jaar 1000, 500 en 0? In zijn workshop Hoe klonken je verre voorouders? neemt Yoïn van Spijk je mee op reis door twee millennia taalgeschiedenis. De tijdreis begint bij het Middelnederlands, dat in de late middeleeuwen in Nederland en Vlaanderen werd gesproken. Je ziet en hoort een zin en ontdekt wat de verschillen met het … [Lees meer...] over18 juni 2024: Hoe klonken je verre voorouders?
Letterborden en hakkaarten bij spellingsonderwijs
Wat maakt spellingonderwijs aantrekkelijk? Taal! Treffend woordgebruik in een context die de betekenis duidelijk maakt. Het zojuist verschenen naslagwerk Effectief spellingonderwijs op de basisschool doet dat verbluffend goed. De auteurs Cordewener en Bosman presenteren een smakelijk verhaal over de leerlijn spelling, onder andere doordat ze hun tekst af en toe onderbreken om … [Lees meer...] overLetterborden en hakkaarten bij spellingsonderwijs
“Dachtend dat het normaal was”
Verraden zulke verleden tijden ook iets over ons taalsysteem? Een jaar of twintig geleden heb ik een artikel gepubliceerd over Nederlandse gebiedende wijzen in de verleden tijd. Hoewel die zeker niet heel gebruikelijk zijn en ook lang niet alle Nederlandstaligen ze accepteren, komen ze zeker voor. Er zijn verschillende typen, zoals een voltooide variant, een variant met … [Lees meer...] over“Dachtend dat het normaal was”
Van voor naar achter, van links naar rechts
Op het hoofdkwartier van Neerlandistiek komen af en toe knellende vragen binnen, van die vragen die voor mensen het leven dreigen te vergallen. Geliefden weigeren elkaar nog te spreken, kantoren knallen bijna uit elkaar, en dan komen wij om aan te wijzen wie er gelijk heeft. Gisteren bracht de ijlkoerier bijvoorbeeld deze noodkreet langs: Het is op het eerste gezicht … [Lees meer...] overVan voor naar achter, van links naar rechts
De betekenis van zoen en kus
Taalkunde van 50 jaar geleden Er zijn zaken waarover de wetenschap nooit uitsluitsel zal geven, simpelweg omdat er nooit uitsluitsel komt. Ik schreef op dit eigenste weblog 16 jaar geleden bijvoorbeeld over het betekenisverschil tussen zoen en kus. Het verschil is van oorsprong een van betekenis: zoen komt van verzoening en kreeg de betekenis van kus doordat een … [Lees meer...] overDe betekenis van zoen en kus
De parabel van de onbekende kikker
Wat nieuw is moet weg Mensen vertellen verhalen om de wereld te begrijpen. Bovenstaand verhaal is mijn poging om een reactie te begrijpen die op Neerlandistiek kwam op een blog van Ronny Boogaart. Hij schreef over een interview met Connie Palmen, waarin ze een infinitief in de verleden tijd gebruikte (een vorm die Henk Wolf óók was opgevallen). Een heel … [Lees meer...] overDe parabel van de onbekende kikker
LIA’s bekronen initiatieven die de kracht van taal onderstrepen
Na de Oscars en de MIA’s was het op 14 maart tijd voor de uitreiking van de LIA’s (language industry awards). De LIA’s bekronen de meest innovatieve en inspirerende projecten, diensten, publicaties en evenementen uit de taalsector. Tijdens een sprankelend event in Gent werden de winnaars van dit jaar bekendgemaakt. Winnaars per categorie In de categorie Beste … [Lees meer...] overLIA’s bekronen initiatieven die de kracht van taal onderstrepen
Niederlandistik in Deutschland: nicht ganz schlecht
Kleine Fächer is een Duitse website met aandacht voor 'kleine vakken' aan de Duitse universiteiten. Onlangs publiceerde de website een interview met Prof. Dr. Ralf Grüttemeier, van het Institut für Niederlandistik aan de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, dat we hier met toestemming van de redactie graag overnemen. Ihr Fach gehört zu den sogenannten kleinen Fächern. … [Lees meer...] overNiederlandistik in Deutschland: nicht ganz schlecht
Etymologica: Ogen en oren open houden
Het had niet veel gescheeld of ons woord oog was aag geweest. In een vroege vorm van het Protogermaans, de gereconstrueerde voorouder van alle Germaanse talen, moet het woord voor 'oog' *agōn zijn geweest. Zoals *magōn ons woord maag is geworden, zo zou *agōn in aag zijn veranderd. Maar zo is het niet gegaan: oog en zijn equivalenten in de Germaanse zustertalen wijzen er … [Lees meer...] overEtymologica: Ogen en oren open houden
Gevatheidsstudies
Er bestaat een vakgebied van humorstudies, dat weet ik. Volgens Wikipedia is het een terrein waar taalkunde, geschiedenis en letterkunde elkaar overlappen. Ik heb alleen niet kunnen vinden of er binnen dat vakgebied ook expliciete aandacht is voor het fenomeen ad rem. Ik hoop het wel, want het lijkt mij een sleutel tot het begrijpen van het verschijnsel. Het is wat lastiger te … [Lees meer...] overGevatheidsstudies
Deze maand in Onze Taal
Deze maand in Onze Taal aandacht voor straatnamen. Een paar jaar geleden lagen de straatnamen opeens onder een vergrootglas: op de naambordjes stonden wel erg veel mannen, vaak ook nog met een dubieuze reputatie. Dat moest anders, besloten diverse gemeenten. Hoe staat het inmiddels met het beleid? Is dat veranderd? Auteur Jorien Marcus zocht het uit voor het maart/aprilnummer … [Lees meer...] overDeze maand in Onze Taal
Een infinitief in de verleden tijd?
De redactie van Neerlandistiek kreeg de afgelopen dagen twee bijdragen binnen over dezelfde constructie. Omdat de bijdragen elkaar aanvullen plaatsen we ze allebei. Hieronder het artikel van Ronny Boogaart. Dat van Henk Wolf staat hier. Vorige week zaterdag vertelde Connie Palmen in een interview met De Volkskrant over de ‘wond’ die ze herkende in haar twee grootste liefdes. … [Lees meer...] overEen infinitief in de verleden tijd?
Het ergens bij hadden willen horen
De redactie van Neerlandistiek kreeg de afgelopen dagen twee bijdragen binnen over dezelfde constructie. Omdat de bijdragen elkaar aanvullen plaatsen we ze allebei. Hieronder het artikel van Henk Wolf. Dat van Ronny Boogaart staat hier. Op 9 maart stond er in de Volkskrant de weergave van een lang gesprek tussen de journaliste Sara Berkeljon en schrijfster Connie Palmen. … [Lees meer...] overHet ergens bij hadden willen horen
’t Is al moeilijk genoeg zo
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.7) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze een tweede set argumenten in het debat over de positie van het … [Lees meer...] over’t Is al moeilijk genoeg zo
Het Friese klinkersysteem versimpelt
De klinkers van het Fries zijn aan het verschuiven. Het is het de doorgewinterde Fries geheid opgevallen dat de jongerei woorden als wiet ‘nat’ en wiid ‘wijd’ hetzelfde uitspreekt. Ook setjes als hûd ‘huid’ en hoed ‘hoed’ klinken hetzelfde. De lange klinkers, die van wiid en hûd, worden steeds vaker vervangen door een tweeklank die eindigt op schwa (dus: [iˑə] en [uˑə]). Op … [Lees meer...] overHet Friese klinkersysteem versimpelt