Wie draait d’r tong?door Jan StroopSurinamers spreken geen Poldernederlands. Dat constateer ik na de drie weken dat ik in Paramaribo geluisterd heb naar radio, tv, op straat en in de collegezaal (met alleen maar vrouwen!). Ik geef toe, ’t is maar een indruk, maar ik durf zo langzamerhand wel op m’n gehoor te vertrouwen. Door die afwezigheid van dat Poldernederlands lijkt … [Lees meer...] overTropisch Nederlands
taalkunde
De taal aan verandering onderheven
Door Marc van OostendorpTerwijl wij mensen door het park wandelen, een potje klaverjassen of onze neuzen snuiten, gaat de taal door met veranderen. Studentenwerkstukken zijn daarbij voor iedere academicus een bekende, zij het in publicaties om ethische redenen bijna onbruikbare bron. Gisteren aan het nakijken en vond daarbij de volgende zin: "Zij wilden de taal aan verandering … [Lees meer...] overDe taal aan verandering onderheven
De opmars der genitieven
Door Marc van OostendorpEen dik en groen boek over de genetivus in het Nederlands en het Duits – ja, ik weet wel waarop ik mij een zaterdagmiddag trakteer, terwijl ik net doe alsof het helemaal niet heel guur is op een terras.De 'tweede naamval' heeft in het Nederlands een vreemde geschiedenis gehad. Net als andere naamvallen begon hij in de veertiende eeuw of daaromtrent … [Lees meer...] overDe opmars der genitieven
App ‘Vogala’ nu ook voor Android en web beschikbaar
Hoogleraar en letterkundige Frits van Oostrom ontwikkelde begin dit jaar een iPad-app die laat horen hoe het Nederlands in de middeleeuwen klonk. De app 'Vogala' is nu ook gratis beschikbaar voor Android-apparatuur en in een webversie.'Vogala', de app die veel bekende oude Nederlandse teksten tot leven wekt, werd in de eerste zes weken ruim 13.000 maal gedownload uit de … [Lees meer...] overApp ‘Vogala’ nu ook voor Android en web beschikbaar
Mensen zijn aardrijkskundige dieren
Korte inleiding in het werk van William Labov (6 en slot)Door Marc van OostendorpTaal bewijst dat mensen aardrijkskundige dieren zijn, dieren voor wie het belangrijk is waar ze precies vandaan komen, wat hun territorium is. Zangvogels zijn ook van dat soort geografische dieren, die met hun liedjes afbakenen wat hun gebied is. Veel zangvogels kennen dan ook dialecten: het ene … [Lees meer...] overMensen zijn aardrijkskundige dieren
A Germanic Sandwich 2015. Call for Papers
A Germanic Sandwich 2015 will be the fifth in a series of conferences in which Dutch is compared with its closest Germanic neighbours, English and German. The first edition took place in Berlin in 2005 to commemorate the appearance of Nederlands tussen Duits en Engels (‘Dutch between German and English’), a study by the renowned Dutch linguist C.B. van Haeringen. Subsequent … [Lees meer...] overA Germanic Sandwich 2015. Call for Papers
Op de allereende plaats?
Door Marc van Oostendorp Er gebeurt zoveel tegelijkertijd dat je soms pas jaren later hoort over dingen die naast de deur gebeurd zijn. Zo kwam ik er gisteren toevallig pas achter wat een interessant artikel mijn collega Sjef Barbiers – hij zit hier op het Meertens Instituut twee deuren verder te typen – in 2007 geschreven heeft: een artikel over één en veel. (U moet er … [Lees meer...] overOp de allereende plaats?
De taal van leven en dood
Korte inleiding in het werk van William Labov (5)Door Marc van OostendorpMisschien is The language of life and death William Labovs laatste boek. Het zou er in ieder geval een mooie titel voor zijn, en een waardige inhoud. Hij ontleedt er een groot aantal verhalen in die mensen hem in de loop van zijn loopbaan hebben verteld: verhalen over ervaringen waar mensen dachten … [Lees meer...] overDe taal van leven en dood
Zorgtaal
Door Leonie Cornips Mijn vader koos ervoor naar een aanleunappartement in een zorgcentrum te verhuizen, nadat mijn moeder een paar jaar daarvoor overleden was. Het zorgcentrum was snel gekozen want hij kwam daar al af en toe voor een warme maaltijd. Hij vond het er prima. Hij kon een praatje maken en samen lunchen maar ook op zichzelf blijven als hij daar behoefte aan … [Lees meer...] overZorgtaal
Liegen en lasteren in de middeleeuwen
Door Marc van OostendorpHet was een populaire wijsheid in de middeleeuwen: je kon meestal maar beter je mond houden. "Spreken es dicke zere berouwen ender ter grooter scaden comen," zegt het vroeg veertiende-eeuwse wijsgerige Boec van Sidrac, "ende swigen es selden berouwen." Van spreken kwam weinig goeds, en volgens sommigen vormden de 'zonden van de tong' — onder andere … [Lees meer...] overLiegen en lasteren in de middeleeuwen
De liefde van een taalkundige voor de mensheid
Korte inleiding in het werk van William Labov (4)Afbeelding: Matthijs Sluiter/Onze TaalLabovs recentste, vorig jaar verschenen, boek heet The Language of Life and Death. Het gaat over de manier waarop mensen verhalen vertellen over hun leven. Wat voor vorm geven ze aan zo'n verhaal? Wat vertellen ze als eerste, wat laten ze weg? En zien we dezelfde technieken terug bij, … [Lees meer...] overDe liefde van een taalkundige voor de mensheid
Hoe arbeiders hun plaats houden terwijl klinkers naar voren schuiven
Korte inleiding tot het werk van William Labov (3) Door Marc van Oostendorp Zijn meesterwerk publiceerde Labov op de leeftijd dat andere mensen met pensioen zijn – tussen 1994 en 2010 verscheen het driedelige Principles of Language Change. Daarin laat hij zien hoeveel hij van de mens en zijn taal begrijpt; hij combineert een zeer groot aantal heel verschillende … [Lees meer...] overHoe arbeiders hun plaats houden terwijl klinkers naar voren schuiven
Die KAT is hier!
Die jongste boek oor die Afrikaanse taalkunde, Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde (KAT), het pas in Suid-Afrika verskyn. Dié boek dek die jongste tendense in die Afrikaanse taalkunde en dit behoort op die boekrak te staan van elkeen wat belang stel in aspekte van die Afrikaanse taalkunde. Die eerste hoofstuk, geskryf deur Bertus van Rooy, bied 'n uitstekende … [Lees meer...] overDie KAT is hier!
Waarom vissers soms hun taal veranderen
Korte inleiding tot het werk van William Labov (2)Door Marc van OostendorpAls taalkundige was William Labov een betrekkelijke laatbloeier. Zijn scriptie verscheen in 1961 en zijn proefschrift drie jaar later – hij was toen dus al 36. Dat kwam doordat hij voor die tijd een aantal andere dingen had gedaan: hij had onder andere als inktmaker gewerkt bij een chemisch bedrijf, als … [Lees meer...] overWaarom vissers soms hun taal veranderen
Taalvariatie als selfie van taalverandering
Korte inleiding tot het werk van William Labov (1)De komende weken zal Marc van Oostendorp hier op Neder-L een korte reeks blogposts wijden aan het werk van William Labov. Op de Engelstalige Wikipedia-pagina over de Amerikaanse taalkundige William Labov (1927) heeft een anonymus geschreven dat de man 'in het voorjaar van 2014' met pensioen gaat. Wat is dat voor … [Lees meer...] overTaalvariatie als selfie van taalverandering
Hier is je HBC-naam
Door Diveco Hijt (vh Marc van Oostendorp) Het is een goede suggestie, die Jan Landsbergen doet in het In memoriam voor Hugo Brandt Corstius dat we vanochtend hier op Neder-L publiceerden: in plaats van een straat naar hem te noemen, zouden we beter allemaal onze door hem gesuggereerde naam kunnen gaan dragen. Brandt Corstius' idee verscheen in de eerste editie … [Lees meer...] overHier is je HBC-naam
In memoriam Hugo Brandt Corstius
Door Jan LandsbergenHugo Brandt Corstius, vooral bekend door zijn scherpzinnige columns en de prachtige boeken over het Opperlan(d)s, was ook Nederlands eerste computerlinguïst. In de jaren zestig van de vorige eeuw schreef hij onder andere programma's voor het scheiden van woorden in syllaben, voor de vorming van verkleinwoorden en voor het vertalen van getalnamen. De … [Lees meer...] overIn memoriam Hugo Brandt Corstius
Van dag en morgen, brontaal en doeltaal
Door R.J. Offerein In Neder-L van 28 februari doet Marc van Oostendorp, duidelijk als niet-agrariër, een heldhaftige poging om tot een vertaling te komen van het woord giornata, als oppervlaktemaat voorkomende in een roman van een Italiaaanse schrijver die, zo meldt hij, graag aan het Engels of het dialect ontleende, zelfbedachte en ouderwetse woorden gebruikte. Hij waagt … [Lees meer...] overVan dag en morgen, brontaal en doeltaal
Wat je ook doet, de semantiek gooit roet
Hugo Brandt Corstius als taalkundige Door Marc van Oostendorp In de jaren zeventig en tachtig was Hugo Brandt Corstius waarschijnlijk de beroemdste taalkundige van Nederland. Hij was iemand die er eigenhandig voor zorgde dat grote groepen Nederlanders inzagen dat je niet alleen over taal kunt mopperen, maar je er ook over verbazen en er vooral op een wiskundige manier naar … [Lees meer...] overWat je ook doet, de semantiek gooit roet
Hugo Brandt Corstius overleden
Uitgeverij Querido heeft vandaag bericht dat schrijver en taalwetenschapper Hugo Brandt Corstius op 78-jarige leeftijd is overleden. Zie: www.nrc.nl/boeken/2014/02/28/hugo-brandt-corstius-78-overleden/Hij is het tweede Querido-sterfgeval binnen een week – afgelopen weekend overleed dichter Leo Vroman op 98-jarige leeftijd. Hij wordt vandaag in zijn woonplaats Fort … [Lees meer...] overHugo Brandt Corstius overleden
Schattig Nederlands in Vlaanderen
Door Marc van Oostendorp Wat Vlamingen niet weten: dat de meeste Nederlanders inmiddels helemaal niet meer op hun taal neerkijken, integendeel, dat het bon ton is in Holland om te menen "dat zij veel beter zijn in taal dan wij". Die mening blijkt weliswaar bij navraag vaak alleen gestoeld op het argument "dat zij altijd het Groot Dictee winnen", maar mijn ervaring is dat zelfs … [Lees meer...] overSchattig Nederlands in Vlaanderen
Een hont in de morgen
Door Marc van Oostendorp In de krochten van het Meertens Instituut staat een kast waar ik tot nu toe – ik werk bijna vijftien jaar in die krochten – nog nooit had gehoord. Een kast met de code NmK, vol boeken over lengtematen, oppervlaktematen, inhoudsmaten en munten in allerlei Europese talen en Nederlandse dialecten. Ik had gisterenmorgen ineens behoefte aan die kast. … [Lees meer...] overEen hont in de morgen
Blauwe Schuit
Door Leonie Cornips Op een druilerige zondagmorgen zit ik in de trein naar Heerlen om op uitnodiging even onderdeel uit te maken van de draaiboekbesprekingen van de Blauwe Schuit. Overmorgen vaart het schip op wielen uit om vijf dagen lang de vastelaovend aan te kondigen, ook in het nabije België en Duitsland. Deze zondag zijn ook diverse gastheren van de ankerplaatsen die de … [Lees meer...] overBlauwe Schuit
Het is heus niet lui om ‘hij’ te zeggen!
Door Marc van OostendorpWij amuseerden ons gisterenavond met de zinnen van Bach en Peters. Zij leren ons iets over de menselijke luiheid en de betekenis van persoonlijk voornaamwoorden zoals zij en haar. Bij simpele zinnen zou je kunnen denken dat het simpel zit:- De koningin verveelt zich en zij gaat daarom vanavond lekker dansen. [1]Je zou kunnen denken: dat … [Lees meer...] overHet is heus niet lui om ‘hij’ te zeggen!
Praten met je hond
Door Marc van Oostendorp "Leg nu onmiddellijk de Telegraaf neer!" Wie weleens boos iets heeft geroepen tegen zijn hond, weet dat Fikkie op dat moment ineenkrimpt. Hoe kan dat? Kunnen honden menselijke taal verstaan? Nieuw onderzoek van de vorig jaar in Nijmegen gepromoveerde Hongaar Attila Andics laat zien dat er in zijn brein iets gebeurt dat lijkt op hoe de menselijke … [Lees meer...] overPraten met je hond