Is het belangrijk om werkwoorden goed te spellen? Hebben lezers er last van als je ik vindt schrijft? Sommige mensen hebben daar een sterke mening over, maar opmerkelijk genoeg is er maar weinig onderzoek naar, en het onderzoek dat bestaat is vaak nogal onnatuurlijk: je nodigt mensen uit om speciaal geconstrueerde teksten te lezen om dan te zien of ze die lastiger vinden met … [Lees meer...] overIk mijdt de toiletten in de trein
taalkunde
De Randstad versus de regio
Geografische namen en stereotypen in satirische nieuwsshows Watermeloenen, tomaten en zonnebloemen zijn het symbool van het verzet in Cherson omdat het lokaal geteeld wordt. Hopen dat er in Brabant nooit een oorlog uitbreekt, dan bestaan de symbolen van het verzet uit worstenbroodjes, XTC en racisme. (Harm Edens, Dit Was Het Nieuws) Vaak wordt gesproken over een kloof … [Lees meer...] overDe Randstad versus de regio
Een fijn taalboek voor op taalreis
In de inleiding schrijft Marjolijn Voogel dat haar boek Met andere woorden. Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt een ‘zoektocht’ is en een ‘reis langs verschillende (taal)werelden’. Als je aan het boek begint, vraag je je wel even af of het boek niet iets te algemeen ‘taal’, ‘taalgebruik’ en ‘taalgedrag’ als onderwerpen heeft (en daardoor misschien ook iets te ambitieus van … [Lees meer...] overEen fijn taalboek voor op taalreis
Alsnog bij mij thuis
Een van mijn idealen is om taalveranderingen in het Nederlands te documenteren op Neerlandistiek. Een van de lopende draden is alsnog, een woord dat in ieder geval in de afgelopen 20 jaar van betekenis is verschoven. Ooit (in de pruikentijd, of in ieder geval toen ik kind was), was het een beetje een stijf woord dat aanduidde dat iets vroeger niet waar was of leek, maar dat … [Lees meer...] overAlsnog bij mij thuis
Vergrotender trapper
Het gebeurt nog steeds: ik wil iets lezen omdat de kop boven een artikel in de krant mijn aandacht trekt. Nu was het een bericht dat meldde dat men in Iran bezig is het houden, het vervoeren en/of het uitlaten van honden aan regels te binden en zelfs te verbieden; dat laatste lijkt het doel. Autocraten hebben immers idiote trekjes. Nu dit weer. Gevolg? Iraanse burgers met een … [Lees meer...] overVergrotender trapper
Te verschijnen: Dutch and Contact Linguistics
Edited by Christopher Joby and Nicoline van der Sijs Whilst the Dutch language cannot be considered a world language in the manner of English, Spanish, Portuguese, or French, the fact that speakers of Dutch have sailed to the four corners of the earth means that it cannot be overlooked in language-contact studies. This volume brings together scholars from across the globe to … [Lees meer...] overTe verschijnen: Dutch and Contact Linguistics
Berbice Nederlands: een taal in Zuid Amerika
Het Berbice Nederlands, onder sprekers bekend als di lanshi (= de taal, spreek uit ”die lansjie”), werd uitgestorven verklaard na de dood van de laatste vloeiende sprekers, Albertha Bell en Arnold King, begin jaren 2000. Aunt Bertha en Uncle Arnold – zoals ik ze kende, gebruik makend van de gebruikelijke aanspreektitels voor gerespecteerde ouderen in de gemeenschap – … [Lees meer...] overBerbice Nederlands: een taal in Zuid Amerika
21 juni – vrijwel de hele of heel de dag licht
AI geeft een helder antwoord als aan Google gevraagd wordt of er verschil is tussen heel de dag en de hele dag. Nee, die hebben een identieke betekenis: Ook andere hulp-in-noodadressen bieden geen simpele extra informatie of nieuwe inzichten. Denk niet, lezer, dat met dit stukje alles anders wordt, maar íets levert een rondje zoeken in de Handelingen van … [Lees meer...] over21 juni – vrijwel de hele of heel de dag licht
Diversiteit als impuls voor taalvitaliteit
In de serie Tekstportretten laat Jan Renkema iemand poseren in zijn tekstatelier, ter gelegenheid van een bijzondere aanleiding. Onlangs is Rik van Gijn benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Etnolinguïstische Vitaliteit en Diversiteit in de Wereld’ aan de Universiteit van Leiden. Van literatuur naar taal Ik wilde oorspronkelijk romanschrijver worden, dus ging ik Nederlands … [Lees meer...] overDiversiteit als impuls voor taalvitaliteit
Helaas pindakaas!
Sinds een jaar geef ik Nederlandse les aan Oekraïners. Dat wil zeggen: we praten met elkaar in het Nederlands en waar nodig of mogelijk, vul ik wat aan of licht ik iets toe. Mooi en dankbaar vrijwilligerswerk, waar ik zelf ook veel van opsteek. Deze week ging het zijdelings over spreekwoorden en zegswijzen. ‘Welke Nederlandse spreekwoorden kennen jullie?’ vroeg ik. Een man … [Lees meer...] overHelaas pindakaas!
Brabantse broodjes in kaart
“Is er ook een kaart van het woord voor ‘broodje’ in de Brabantse dialecten?” Een lid van Brabanders en hun Taal stelde me die vraag onlangs. Ik kon geen kaart vinden die een goed beeld gaf, dus ik besloot zelf aan de slag te gaan. Door allerlei gegevens te combineren ben ik op bovenstaande kaart uitgekomen. In dit artikel vertel ik hoe die tot stand is gekomen en zoomen we … [Lees meer...] overBrabantse broodjes in kaart
Het scheelde niet veel of dit artikel was nooit geschreven
Kon mij dat wat schelen? Echt wel. In zijn artikel van 28 mei jl. legt Willy Vandeweghe (verder: WV) een verband tussen twee typen uitdrukkingswijzen met het werkwoord schelen in twee specifieke betekenissen, die hij beide beschouwt als negatief-polaire uitdrukkingen (NPU’s). Hij onderscheidt ze als schelen1en schelen2. Met schelen1 duidt hij het gebruik aan bij een … [Lees meer...] overHet scheelde niet veel of dit artikel was nooit geschreven
De internationale positie van het Engels
Dit laatste college in de reeks over sociolinguïstiek gaat over internationale taalpolitiek en in het bijzonder de positie van het Engels. … [Lees meer...] overDe internationale positie van het Engels
Bij hoog en laag bezweren: een fusie
Een vriend van me let beter op dan ik als hij luistert naar debatten in de Tweede Kamer. Voor Commissievergaderingen zal hetzelfde voor hem gelden: een oplettende luisteraar. Een lukraak voorbeeldje van attente oren? Marianne Thieme (PvdD) in 2011 in een debat ter voorbereiding op een Europese Top in dat jaar: “Maar we willen geen belasting betalen voor enorme noodfondsen, voor … [Lees meer...] overBij hoog en laag bezweren: een fusie
Gaten in zinnen
Soms denk ik aan Teun Hoekstra (1953-1998). Hij zou dit jaar 72 geworden zijn, maar hij is al 27 jaar dood. Van hem leerde ik de beginselen van de syntaxis, en er zijn weinig docenten van wie ik het onderwijs me zo goed herinner als dat van Teun. Zelfs nu ik dit opschrijf krijg ik heimwee naar het intellectuele avontuur dat de taalkunde bij hem was. Ik herinner me ook … [Lees meer...] overGaten in zinnen
Een beest van een constructie
De Expressieve Binominale Constructie onder de (contrastieve) loep Iedereen heeft wel al eens een schat van een hond, een pracht van een huis of een beest van een wagen gehoord of geproduceerd. Taalkundigen zoals Elnora ten Wolde en Kristel Van Goethem hebben dergelijke uitdrukkingen in het Nederlands bestudeerd, maar verder (contrastief) onderzoek blijft nog beperkt. Deze … [Lees meer...] overEen beest van een constructie
Taal doe je samen
Het belang van vroegtijdige taalstimulatie en herkenning van taalontwikkelingsproblemen In deze vijfde aflevering van de NVO Storytellers Podcastspreekt Gerhard van Cappellen met orthopedagoog Daniëlle Goedhart en hoogleraar Elma Blom over taalontwikkeling en taalontwikkelingsstoornissen (TOS). Ze bespreken hoe belangrijk het is om taalproblemen vroeg te herkennen, hoe … [Lees meer...] overTaal doe je samen
Godstuwe en Godschalk in de oude namenschat
Gedragen in vele vormen door vrouwen van adel en stand en na de middeleeuwen in onbruik geraakt, de naam Godstuwe is net als Godschalk ooit stichtelijk bedacht doch in lijn met heidens werk binnen de oude Germaanse noemkunst. Een trage omwenteling Met de kerstening en de lange nasleep van de volksverhuizingen, toen de noordelijke wereld meer en meer … [Lees meer...] overGodstuwe en Godschalk in de oude namenschat
Pensioen is teruggaan naar het dialect
Je taal verandert in de loop van je leven. De eerste jaren is dat duidelijk: een pasgeboren baby kan nog niets zeggen, een kleuter kletst je de oren van je kop. Maar ook na de puberteit verandert er af en toe wel wat. Op zijn minst leren volwassenen er nog woorden bij (covid, dat kenden jullie zes jaar geleden niet) en ook in de uitspraak van klanken passen mensen zich in de … [Lees meer...] overPensioen is teruggaan naar het dialect
Over Engels
De rector stond bij het grote raam van zijn kamer en overschouwde de campus. Vanuit zijn plekje hier op de bovenste verdieping van het hoogste gebouw van de universiteit had hij een weids zicht dat ook nu weer deed mijmeren over belangwekkende dingen. Zijn dagdromerij werd bruusk verstoord toen iemand zonder aankloppen kwam binnengestoven. Het was Jeanne d’Arc, directrice van … [Lees meer...] overOver Engels
Van Loubfläcke naar Sommersprosse
Dialektatlassen laten taal en geografie samenkomen, je zou ook kunnen zeggen: tijd en ruimte. Vandaag bespreek ik een boek dat weliswaar niet over het Nederlands gaat, maar waar Nederlandstaligen ook veel interessants in kunnen vinden. Het is een dik en kleurrijk salontafelboek dat je ook simpelweg online kunt lezen op https://dialektatlas.ch/, waar alle kaarten en … [Lees meer...] overVan Loubfläcke naar Sommersprosse
Elke taal is een hybride
Als je dit kunt lezen heb je iets gemeen met miljarden mensen over de wereld: kennis van een Indo-Europese taal. Van diep in Azië tot in Latijns-Amerika spreken heel grote groepen mensen inmiddels een taal die afstamt van een taal die wel Proto-Indo-Europees noemen. Hoe lang geleden die taal precies gesproken werd en waar ter wereld, weten we niet precies, maar we krijgen er … [Lees meer...] overElke taal is een hybride
Teweerstellen met tankette
Achter het Achtervoegsel 54 Eind april 2025 haalde koning Willem-Alexander het nieuws met een uitspraak tijdens een bezoek aan de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel (Limburg). Naar zijn mening zou Nederland zich tot de tanden toe moeten bewapenen, want vrede en veiligheid zijn niet langer een vanzelfsprekendheid meer. Dat zal wel een enorme investering vergen want … [Lees meer...] overTeweerstellen met tankette
Luchtig zonder verlies aan diepgang
Een bespreking van Die goeie ouwe taal van Yoïn van Spijk In de Scrabble-wereld is hij naar verluidt een legende: de Nieuw-Zeelander Nigel Richards, meervoudig wereldkampioen in het bordspel in kwestie. Er doet een bizar verhaal over hem de ronde: hij heeft het Franse scrabble-woordenboek uit het hoofd geleerd, maar hij spreekt geen Frans. Op het eerste gezicht zou je … [Lees meer...] overLuchtig zonder verlies aan diepgang
Ook liefdedoos is een woord
Over het nieuwe boek van Nicoline van der Sijs Dit boekje is het eerste deel van een boekenreeks, opgezet door de afdeling Nederlandse taal en Cultuur van de Radboud Universiteit in Nijmegen. “Het doel van de reeks is om lezers op een vernieuwende, aansprekende manier kennis te laten maken met recent Neerlandistisch onderzoek.” Er wordt bij deze boekjes ook aanvullend … [Lees meer...] overOok liefdedoos is een woord
