Het motto of devies van de Universiteit Utrecht is heel nobel: Sol iustitae illustra nos (moge de zon der gerechtigheid ons verlichten). In het licht (perongelukke pun) van de ook aan die universiteit bedreven geesteswetenschappen, meer in het bijzonder in dat van de taal- en taalgebruikswetenschap binnen de Neerlandistiek, ben ik dat brokje Latijn in de loop der tijd iets … [Lees meer...] overVoorzetselverloedering
voorzetsels
Van voor naar achter, van links naar rechts
Op het hoofdkwartier van Neerlandistiek komen af en toe knellende vragen binnen, van die vragen die voor mensen het leven dreigen te vergallen. Geliefden weigeren elkaar nog te spreken, kantoren knallen bijna uit elkaar, en dan komen wij om aan te wijzen wie er gelijk heeft. Gisteren bracht de ijlkoerier bijvoorbeeld deze noodkreet langs: Het is op het eerste gezicht … [Lees meer...] overVan voor naar achter, van links naar rechts
De voorzetsels van Lale Gül
Marc van Oostendorp bracht in Neerlandistiek een interessante discussie op gang over de taal in het werk van Lale Gül, de ‘Lale Gül taal’. Met daarbij de vraag over de relatie tussen ‘afwijking’ en ‘norm’, en over de verschillende manier waarop literatuurmensen en taalkundigen daarnaar kijken. Moet het afwijkende taalgebruik gezien worden als een bewijs van onvermogen, een … [Lees meer...] overDe voorzetsels van Lale Gül
Formele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Het nog steeds relatief bescheiden onderzoek naar het Surinaams-Nederlands heeft enkele nuttige opsommingen opgeleverd van kenmerken waarin het Surinaamse Nederlands duidelijk verschilt van het Europese. Behalve uitspraakkenmerken zoals de bilabiale w of Surinaamse lexemen worden o.a. grammaticale kenmerken genoemd zoals deletie van er, het gebruik van die als lidwoord, of het … [Lees meer...] overFormele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Luidens mijn gegevens
Luidens is een voorzetsel dat je tegenwoordig alleen in Belgische teksten tegenkomt. Het woord wordt in de ANS genoemd onder de formelere, minder frequente voorzetsels, met precies één voorbeeld, en zonder nadere toelichting: De digitale Van Dale noemt het voorzetsel archaïsch, en geeft als synoniem of betekenisomschrijving volgens. Het woordenboek geeft ook maar één … [Lees meer...] overLuidens mijn gegevens
Voor en achter
De Nederlandse grammatica laat toe dat voorzetsels (in de voorbeelden onderstreept) worden samengetrokken: Het liggend streepje geeft aan dat er een zinsdeel ‘ontbreekt’, dat gemakkelijk aangevuld kan worden, al geeft dat een buitengewoon houterig resultaat: Voorzetseluitdrukkingen laten evengoed samentrekking toe, ook met gewone voorzetsels … [Lees meer...] overVoor en achter
Sinds anderhalf jaar weer uit eten?
Toen de coronamaatregelen werden versoepeld, wist ik zeker dat ik ze in het wild tegen zou komen. De omstandigheden waren perfect, ik hoefde alleen maar rustig af te wachten. En ja hoor, daar had je ze al: Armin van Buuren mag eindelijk sinds een jaar weer optreden voor publiek.De koffie-corner is sinds maanden weer geopend.Vanavond sinds maanden live concert, met twee keer … [Lees meer...] overSinds anderhalf jaar weer uit eten?
Hoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
In het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (hoera! er is een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde! zingen we bij mij thuis in koor als er een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde verschijnt) staat een interessante discussie tussen Ina Schermer-Vermeer en Hans Broekhuis over een vraag waarvan waarschijnlijk weinig mensen beseffen dat hij nog lang niet is opgelost: … [Lees meer...] overHoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
Morgen een week zijn je schoenen klaar
Door Henk Wolf In het Nederlands kun je zeggen dat er 'over een week' iets staat te gebeuren. In het Fries kan dat net zo goed: 'Oer in wike is it klear'. Je kunt ook het woord vandaag of hjoed toevoegen om aan te geven dat die week begint op de dag dat je de zin uitspreekt. Je krijgt dan zinnen zoals de volgende: Vandaag over een week zijn je schoenen klaar. Hjoed oer in … [Lees meer...] overMorgen een week zijn je schoenen klaar
Aan de muur en een boek aan Jan geven na een hersenbloeding
Door Marc van Oostendorp Dat we met allerlei vernuftige technieken in ons brein kunnen kijken, betekent vooralsnog niet dat we een heel duidelijk beeld hebben van hoe we de miljarden dingen die we weten (dat in de herfst de blaadjes van de bomen vallen, dat je een banaan niet bij het steeltje moet beginnen schillen, dat de supermarkt over vijf minuten open gaat en op drie … [Lees meer...] overAan de muur en een boek aan Jan geven na een hersenbloeding
Aan het roer / bij het roer
Door Henk Wolf Het gedicht 'De moeder de vrouw' van Martinus Nijhoff staat opeens volop in de belangstelling. Een deelonderwerp van de discussie is het woordje bij in 'bij het roer'. De vrouw op het schip in Nijhoffs gedicht staat 'bij het roer', terwijl ze in een conceptversie ervan 'aan het roer' stond. Nijhoff kan die verandering simpelweg hebben aangebracht omdat er in … [Lees meer...] overAan het roer / bij het roer
In verband dat er een trein rijdt
Door Marc van Oostendorp Hoe taalliefhebbers het vroeger deden, vóór de tijd van de sociale media: het is een raadsel. Je moest het toen altijd doen met je eigen kleine waarnemingen en wat misschien deze of gene vriend je dan nog kwam vertellen, maar je kon niet zo makkelijk delen in wat allerlei taalgevoelige mensen elders iedere dag weer opvisten uit de zee van taal die … [Lees meer...] overIn verband dat er een trein rijdt
Tegen de twintig gasten op het feest
Door Marc van Oostendorp Er schijnen mensen, zelfs intelligente mensen, te zijn die niet precies willen weten hoe de zinnen die ze iedere dag uitspreken precies in elkaar zitten: Ze rijgen de hele dag woorden aan elkaar en ontrafelen de woordenstroom van anderen, maar hoe ze dat allemaal precies doen, dat laat ze koud. Dat zijn de mensen die niet ineens verwonderd stil kunnen … [Lees meer...] overTegen de twintig gasten op het feest
Gezocht: ‘Engelse’ voorzetsels in het Nederlands
Door Heleen Kleiboer Laatst las ik een artikel met de titel Kan ik dierlijke eiwitten ook vervangen met plantaardige?. Na even googelen vond ik ook een ouder artikel met dezelfde voorzetselcombinatie in de titel, die luidde Deze app vervangt dagdagelijkse woorden in je sms’en met geleerde termen. Volgens Van Dale en de Taalunie is vervangen met echter niet de juiste combinatie … [Lees meer...] overGezocht: ‘Engelse’ voorzetsels in het Nederlands
gedurende / tijdens
Verwarwoordenboek Vervolg (36) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overgedurende / tijdens
verlegen, met en mee / om / tegen / van
Verwarwoordenboek Vervolg (34) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] oververlegen, met en mee / om / tegen / van
Hy loop in die huis
Door Marc van Oostendorp Voorzetsels als in hebben in het Afrikaans twee betekenissen. Dat geldt in het Nederlands trouwens net zo goed als in het Afrikaans, maar ik maak nu maar even gebruik van het feit dat Erin Pretorius morgen in Utrecht promoveert op een proefschrift over Afrikaanse voorzetsels. Ze bespreekt daarin onder andere zin als de volgende: Hy spring in die … [Lees meer...] overHy loop in die huis
Op, aan, in
Door Marc van Oostendorp Ik had nog nooit gehoord van de op-aan-in-schaal, maar dankzij een fraai overzichtsartikel (€) in Language and Linguistic Compass van de Utrechtse semanticus Joost Zwarts zal ik het niet snel meer vergeten. Dat artikel gaat over de betekenis van ruimtelijke voorzetsels: wat bedoelen we als we in of achter zeggen? En wat zegt dat over de manier waarop we … [Lees meer...] overOp, aan, in
By die deur uit met agtersetsels
Door Suléne Pilon Marc van Oostendorp skryf onlangs op Neerlandistiek dat agtersetsels en rondomsetsels naas voorsetsels in Afrikaans, soos ook in Nederlands die geval is, voorkom. Ponelis (1979: 176 – 177) lys ook ʼn aantal voorbeelde van wat hy as Afrikaanse agtersetsels beskou. Dit is egter nie ʼn uitgemaakte saak dat agtersetsels en/of rondomsetsels wel in Afrikaans gebruik … [Lees meer...] overBy die deur uit met agtersetsels
Rusland bombardeert Syrië / in Syrië
Door Marc van Oostendorp Het viel gisteren een aantal mensen op: verschillende kranten kopten Rusland bombardeert in Syrië. Wat deed dat voorzetsel daar? Waarom kunnen we niet zeggen dat Rusland Syrië bombardeert? De Taaladviesdienst van Onze Taal kwam op Twitter met een suggestie: het zou hier gaan om het feit dat Rusland niet héél Syrië bombardeert, maar alleen … [Lees meer...] overRusland bombardeert Syrië / in Syrië
Na aanleiding van
Door Marc van OostendorpKan een grammaticus eigenhandig het taalgevoel van vele generaties na hem beïnvloeden? Het begon gisteren met een tweet van de bekende taalkundige Jan Renkema:Steeds vaker 'na' i.p.v. 'naar'. Google, meer dan 340.000. 'Naar' 6,4 miljoen pic.twitter.com/7W1w9zaEnh— Jan Renkema (@Jan_Renkema) 16 juli 2015Ik word altijd achterdochtig als ik 'steeds vaker' … [Lees meer...] overNa aanleiding van
Linguïstisch Miniatuurtje CLIV: Tussen al dat blogspotgeweld
Bevond zich het linguïstisch miniatuurtje in de afgelopen twintig jaar nog tussen slechts twee andere columns, tegenwoordig is er een hele verzameling van zichzelf blogpost noemende Neder-L-bijdragen, waartussen het miniatuurtje een in elk geval kwantitatief bescheiden positie inneemt. Deze constructie kan ons op een merkwaardige manier iets leren over de semantiek van het … [Lees meer...] overLinguïstisch Miniatuurtje CLIV: Tussen al dat blogspotgeweld
