• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Schrijven voor het beeldscherm

11 oktober 2003 door Marc van Oostendorp Reageer

Twee jaar geleden had ik een plan voor een website die een naar bedrijf in de afgrond zou storten. LeugensvandeNederlandseSpoorwegen.nl zou die site heten en het concept was eenvoudig: de pagina’s zouden gevuld worden met foto’s van een NS-klok met daarnaast een informatiebord over aankomst van de treinen. Op het informatiebord zou bijvoorbeeld de trein van 7:12 naar Eindhoven aangekondigd staan met de mededeling ‘Vertraging ongeveer 5 minuten’. Op de klok kon je duidelijk zien dat het inmiddels vijf over half acht was.

Zulke foto’s waren in die tijd makkelijk te maken. Het enige wat je nodig had was een kaartje om op het perron van een station te komen en een digitale fotocamera. Het leek erop alsof de NS systematisch de vertragingen onderschatte: ‘ongeveer vijf minuten’ betekende ‘minstens tien minuten’, ‘ongeveer een kwartier’ betekende: ‘het is beter om de volgende trein te nemen, maar dat zeggen we lekker niet’. Het maakte de spoorwegen duidelijk helemaal niets uit dat iedereen kon in een oogopslag kon zien dat de gegeven informatie onjuist was.

Inmiddels is het moeilijker geworden om zo’n website een beetje levendig te houden, maar dat komt eerder doordat de treinen beter zijn gaan rijden, dan doordat de spoorwegen zoveel beter zijn gaan communiceren. Want met de manier waarop de spoorwegen de reiziger bejegent is altijd iets vreemds aan de hand. Zo is er sinds een paar maanden een af en toe vrijwel onverstaanbare computerstem die het menselijke geluid is komen vervangen.

Ook schrijven voor een beeldscherm blijkt een vak te zijn dat de medewerkers van de NS niet bijzonder interesseert. Sinds enige tijd hangen er op de stations informatieborden waarop vertragingen worden gemeld. Met die borden is vrijwel altijd iets merkwaardigs aan de hand: de tekst is net iets langer dan strikt noodzakelijk zou zijn. Daarom moet hij in stukken worden gehakt, die na elkaar worden getoond. Het laatste stuk is dan opvallend vaak extreem oninformatief:

Bord 1: “Door werkzaamheden rijden er geen treinen tussen Alphen a/d Rijn en Leiden Centraal en tussen”

Bord 2: “Leidschendam-Voorburg en Rotterdam Hofplein. NS zet bussen in. Houdt u rekening”

Bord 3: “met extra reistijd.”


Omdat de delen na elkaar worden vertoond, loopt de haastige reiziger naar Rotterdam Hofplein de kans dat hij alleen de tekst ‘met extra reistijd’ leest als hij het perron op komt rennen, tenzij hij de tijd neemt om te wachten op het tweede bord waaruit hij dan zou kunnen leren. Terwijl iedere tekst natuurlijk makkelijk zo kan worden herschreven dat hij wél op een bord zou passen. De zinsnedes ‘rijden er’ en ‘houdt u rekening’ zouden bijvoorbeeld – tenzij je vindt dat het belangrijker is om een persoonsvorm te gebruiken dan om snel te informeren – zonder bezwaar kunnen worden weggelaten.
Als je erop begint te letten, valt op dat er systeem inzit.


Bord 1: “Door werkzaamheden rijden er geen treinen tussen Leidschendam-Voorburg en”

Bord 2: “Rotterdam Hofplein. NS zet bussen in. Houdt u rekening met extra reistijd.”


De zin ‘Houdt u rekening met extra reistijd’ kan natuurlijk in ieder geval weggelaten worden. Als ik het goed uitreken, kan de informatie van deze tekst op één bord, als we ervan maken: ‘Werkzaamheden tussen Leidschendam-Voorburg en Rotterdam Hofplein. NS zet bussen in.’

Het merkwaardige is dat het gebruikte stramien kennelijk nog niet eens zo heel strak is. Een dag na de vorige maakte ik de volgende foto’s, waarin dezelfde mededeling nét iets anders wordt verteld.


Bord 1: “Door werkzaamheden rijden er tussen Leidschendam-Voorburg en Rotterdam Hofplein geen”

Bord 2: “treinen. NS zet bussen in. Houdt u rekening met extra reistijd.”

Een stramien is er kennelijk wel, en wordt door de schrijvers van de borden soms zo stevig vastgehouden, dat ze maar liefst vier borden nodig hebben voor een tamelijk eenvoudige mededeling:


Bord 1: “Door werkzaamheden rijden er vanaf 22:20 uur geen treinen tussen Roosendaal en Bergen op”

Bord 2: “Zoom. NS zet bussen in. Houdt u rekening met extra reistijd. Door werkzaamheden rijden er”

Bord 3: “geen treinen tussen Leidschendam-Voorburg en Rotterdam Hofplein. NS zet”

Bord 4: “bussen in. Houdt u rekening met extra reistijd.”

Ik heb het idee dat je mensen zou moeten opleiden om te leren schrijven voor het beeldscherm altijd een beetje belachelijk gevonden. Maar bij de NS zou heel wat werk aan de winkel zijn voor een goede schrijftrainer — als de NS zou willen luisteren.


Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: stijl

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J.H. Leopold • Ik ben een zwerver overal

Men zoekt zich en men raakt elkander kwijt,
men volgt met vreugde en ontvlucht in spijt,
men twist en ruziet en is ontevreden
en weer verzoend en alles zonder reden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BERICHT HOE WE ZITTEN

Adem zien te halen
is het enige en
kijken of er geen paard aan komt.
 

Bron: Het Zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

23 juni 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1934 Dirk Bakker
sterfdag
1991 Karel Meeuwesse
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d