• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ik zal het wel weten

30 juni 2010 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Heb ik weleens iets ontdekt? Is er ooit weleens een taalverschijnsel geweest dat mij als eerste opviel en iemand anders niet? Ik zit nu toch al een paar jaar in het vak, het wordt toch weleens tijd, zou je zeggen. Maar ik kan het me niet herinneren. Ik beeld mezelf in dat ik verschijnselen goed kan interpreteren en verklaren, en dat ik ze een plaats weet te geven in de rommelige kathedraal die taalwetenschap heet – maar echt een totaal nieuwe observatie heb ik geloof ik niet op mijn naam staan.

Daarom ben ik blij met het Meldpunt Taal dat het Meertens Instituut, het INL en een hele rij andere partners enkele weken geleden begonnen zijn. Het stelt taalgebruikers die zelf geen onderzoeker zijn in staat te melden wat hun opvalt aan hun taal. En het stelt mij als onderzoeker in staat ineens in al die observaties te vissen.

Natuurlijk zijn een heleboel observaties ouwe koek: ergernissen aan verschijnselen die al tientallen jaren in onze taal rondwaren. Maar soms vind je ineens iets nieuws. Zo meldde op de allereerste dag na de opening van het Meldpunt al iemand:

(Op de middelbare school, leerling van 15 jaar in atheneum 3): ‘Als ik jou was, zal ik het doen’. Zal in plaats van zou dus. Bij het behandelen van de Franse werkwoorden in mijn lessen merk ik steeds vaker dat jonge mensen zich niet bewust zijn van het verschil tussen “zal/zullen” en “zou/zouden”. Met enig nadenken ontdekken ze het wel, maar ik vermoed dat het voorwaardelijke “zou/zouden” langzaam vervaagt en zal worden vervangen door “zal/zullen”: ‘Als ik een miljoen had dan zal ik nooit meer werken’.

Daar had ik nou nog nooit van gehoord. Als dit een verschijnsel is dat zich inderdaad bij de nieuwste generaties voordoet, is het ook niet makkelijk om boven water te krijgen. Het doet zich nog niet zo veel voor dat je het met de gebruikelijke corpustechnieken boven water krijgt. Nu we het eenmaal weten, krijgen we het inderdaad via Google bevestigd. Zoeken op de string was zal levert zo al een aantal treffers op. Sommige daarvan zijn irrelevant (‘aan wat vroeger was, zal niet gedacht worden’, ‘Een gedeelte van de was zal gestreken moeten worden’), maar we vinden ook al snel een paar interessante voorbeelden.

  • “Als ik Van Marwijk was zal ik hem in laten vliegen naar Zuid-afrika.” (Voetbalzone, 8 juni 2010)
  • ‘En als ik de baas was zal ik op de site zeten bikini meenemen wan je mag met dolfijne ‘ (Ds. J.J. Buskesschool, 5.10.2009)
  • ‘jij bent teminste niet een fan van mj!!! volgens mij…? en als je wel een fan was zal jij dit ook niet leuk vinden dus..!!!’ (Commentaar op filmpje over Michael Jackson op YouTube, juni 2010)

De vindplaatsen zijn schaars en allemaal recent. Met andere werkwoordvolgorden, heb ik hetzelfde niet kunnen vinden. Onder waren zullen vind ik bijvoorbeeld geen relevante treffers.

Hoe zit dat? Ik denk dat er een deels fonologische verklaring is. Zoals we weten uit onderzoek van Piet van Reenen, is de Nederlandse /l/-klank aan het eind van de lettergreep al enkele decennia aan het vocaliseren. De naam Niels is daardoor vrijwel gelijkluidend geworden aan nieuws, zoals ook de woorden meel en meeuw niet meer uit elkaar te houden zijn. Maar dan is het verschil tussen zou en zal fonologisch ook niet meer te maken (het Nederlands heeft immers wel een tweeklank [au], maar geen onderscheid tussen [zal] en [zaw]). Als dat zo is, gaat dit misschien wel leiden tot een grote herstructurering van het Nederlands, een waarin de irrealis als aparte vorm verdwijnt. Die verandering hebben we dan op de staart getrapt – niet dankzij een vlijtige taalwetenschapper, maar dankzij een oplettende lerares Frans.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ZOMER

Het water ligt ontdaan bijna
van water onder stof,
de bomen zien hun eigen ogen
en ik door groen hun groen niet meer,
ze zijn verborgen in de bomen.

De lucht betrekt over het vee –
wanneer het licht zo donker wordt
licht fel het wit van koeien op.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1887 Gesinus Kloeke
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d