• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Is gnuiven een Nederlands woord?

31 maart 2012 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Zijn er Nederlandse woorden met slechts één medeklinker, vraagt Bertold van Maris zich af in het nieuwe nummer van Onze Taal dat gisteren in de bus lag. Hij geeft er ook meteen een antwoord bij — er zijn er volgens hem zelfs drie, die alle drie tussenwepsels zijn: m, f en t.

De m is het gemakkelijkst te begrijpen, dat is de klank die je maakt als je wil zeggen dat je iets lekker vindt of als je even wil nadenken. Hoe het met de f zit, weet ik niet helemaal zeker. Van Maris vond een aantal Vlaamse voorbeelden in het Corpus Gesproken Nederlands (CGN), een grote verzameling alledaags gesproken Nederlands en het schijnt zoiets te betekenen als ‘ik weet het ook niet’ of tsja.

Ik bleef even haken aan de klank die Van Maris en het CGN als t of T schrijven. Dat is natuurlijk niet precies dezelfde klank die aan het begin van ‘kat’ of het einde van ‘pot’ staat. Het is eerder een soort klakken van de tong, dat dient om afkeuring of irritatie aan te duiden, en het wordt in het internationaal fonetisch alfabet aangeduid met het symbool [!]. Van Maris noemt ! ‘het kortste woord van het Nederlands’ omdat je de m en de f nog wel kunt aanhouden, maar de ! niet.

Dat is wel aardig gevonden, maar het lijkt mij toch wel een probleem dat die ! niet voorkomt in enig ander Nederlands woord. Mensen maken allerlei klanken met hun mond, ook tijdens het spreken, en sommigen hebben zelfs een speciale betekenis zodat je ze als ‘woorden’ zou kunnen beschouwen. Zo klikken Nederlanders soms ook wel mee met de achterkant van de tong, bijvoorbeeld om een paard aan te sporen of flapperen ze met hun lippen om aan te geven dat ze het niet meer weten. En ook je lippen tuiten en een kusgeluid maken, kan een betekenis hebben. Voor al die klanken zijn ook symbolen in het internationaal fonetisch alfabet (respectievelijk ǂ, ʙ en ʘ). Dat er voor die klanken geen letters zijn in het Nederlandse alfabet, betekent natuurlijk nog niet dat ze anders zijn dan Van Maris’ !.

Er zijn zelfs klanken die in geen enkele taal in woorden gebruikt worden, maar die toch een betekenis hebben. Een voorbeeld daarvan is gnuiven: lucht door je neus inademen en aan de binnenkant van je neus en de bovenkant van je keel laten schrapen. Taalkundigen hebben er voor de grap wel een niet-officieel symbool voor bedacht, namelijk het plaatje hierboven, dat niet toevallig lijkt op een vakenssnuit.

Het probleem is natuurlijk dat we met onze mond allerlei klanken maken (expres hard smakken, heel snel en luid in- en uitademen) die wel betekenis hebben en toch niet meer tot de taal gerekend worden. We schuiven met die tussenwerpsels langzaam de taal uit.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Reacties

  1. musiqolog zegt

    31 maart 2012 om 14:07

    Vergeet ook de zogenaamde 'tongscheet' niet: /r̼̊/ (prrr!). Dat 'foneem' komt in geen enkele taal voor, maar wordt wel universeel begrepen als teken van verachting. Opmerkelijk genoeg geldt dat voor meer van de boven beschreven 'woorden'. Misschien moeten we daar wel de oorsprong van de taal zoeken.

    Beantwoorden
  2. Anoniem zegt

    31 maart 2012 om 16:52

    'zzzzzzzzzz' : slapende muggen of zoiets.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Agenda

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1774 Matthijs Siegenbeek
1872 Jacobus Heinsius
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d