• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De nalatenschap van Harmen Siezen

18 april 2012 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Toen enkele weken geleden bekend werd dat het journaal voortaan ‘richting spreektaal’ zou ‘opschuiven’, bleef het opvallend stil in Nederland. Terwijl dit misschien weleens een van de belangrijkste taalgebeurtenissen van 2012 zal blijken te zijn, een teken van een ingrijpende, langdurige verandering van onze opvatting over taal. Jan Kuitenbrouwer mopperde in de NRC, maar dat ging uiteindelijk meer over het beleid van de publieke omroep. Taalschrift, het elektronische tijdschrift van de Taalunie, plaatste gisteren een schreeuwerig stukje van de Vlaamse columnist Patrick De Witte, dat vooral opvalt door het volstrekte gebrek aan argumenten en de voorkeur voor bizarre beeldspraak. Maar serieuze aandacht voor de kwestie is er bij mijn weten tot nu toe niet geweest.

Natuurlijk is de ontwikkeling al langer aan de gang. Philip Freriks sprak al informeler dan Joop van Zijl, die op zijn beurt al weer anders sprak dan Philip Bloemendal. Maar bij mijn weten was er nog nooit eerder een stuk naar buiten gekomen waarin de journaalredactie dit streven expliciet maakte.

Ooit was het journaal hét Nederlandse taalinstituut bij uitstek. De ideale spreker van het Nederlands was niet bijvoorbeeld de koningin, maar de nieuwslezer. Uit het proefschrift van Dick Smakman blijkt bijvoorbeeld dat Harmen Siezen zo’n tien jaar geleden nog bijna unaniem als de ideale spreker van het Nederlands werd gezien.

Dat gezag van de nieuwslezer wordt razendsnel afgebroken en het is onduidelijk wie ervoor in de plaats komt: waarschijnlijk niemand. Er is geen behoefte meer aan een uniform model voor alle sprekers van het Nederlands en daarmee brokkelt er, of je dat nu leuk vindt of niet, weer een klein stukje af van de Nederlandse standaardtaal. Nederlanders richten zich dus niet meer op het journaal, maar in plaats daarvan kiest de nieuwslezer juist de ‘gewone’ (jongere) nieuwslezer als voorbeeld.

Je kunt dat toejuichen of betreuren. De strikte norm was misschien een onzinnige leiband. Tegelijk is het een teken van een ontwikkeling die ertoe leidt dat mensen steeds meer verwachten dat overal en altijd één en dezelfde taal gesproken wordt, de hunne. Dat iedereen die een beetje anders spreekt, ondertiteld wordt omdat het anders te moeilijk wordt, dat je geen films van vijftig jaar geleden meer kunt bekijken. Dat de taalwereld kleiner wordt en niet groter.

Ik weet niet welke afweging uiteindelijk het zwaarst moet wegen. Maar ik voorspel dat deze schijnbaar kleine verandering in het redactiebeleid van het journaal ooit een plaatsje krijgt in de geschiedenisboeken van het Nederlands.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: journalistiek, spreektaal, taal, televisie

Lees Interacties

Reacties

  1. Maria Thomas-Franssens zegt

    18 april 2012 om 11:34

    Eerlijk gezegd vind ik het nu al te erg voor woorden. Persoonlijk vind ik dat als je een nieuwslezer of presentator bent of anderzijds publiekelijk spreekt, dat je dan goed, duidelijk Nederlands moet spreken. ABN dus. Voor iedereen verstaanbaar. Het is al erg genoeg dat we nu meer meningen dan nieuws horen. Ook erger ik me mateloos aan het gegak (chchchch) – je zou denken dat ze er last van hebben/krijgen. Ook vind ik het niet zo fijn om mensen alsmaar 'z' te horen zeggen waar er echt een 's' hoort en erger nog, ze doen het ook wanneer er een 'c' staat. Hetzelfde met 'f' en 'v'; ze kennen het verschil niet of kunnen het niet uitspreken. Maar bovenal: het is niet bevorderlijk voor de algemene uitspraak, zeker niet voor 'jonger' publiek. En dan maar klagen dat jongeren niet goed Nederlands spreken… Dat is ook zoiets: generaliseren, maar dat is weer een ander onderwerp…

    Beantwoorden
  2. David Naafs zegt

    18 april 2012 om 11:52

    Dat taal leeft en voortdurend verandert naar de normen van de huidige tijd is bekend en onvermijdelijk. Daaraan kun je dan ook geen waardeoordeel toekennen. Wel zijn er basisregels voor de taal. Deze zijn vroeger ontstaan omdat taal door zijn non-uniformiteit onduidelijk was geworden over grenzen en tijd. Naar mijn mening moeten we dan ook betrachten een set aan basisregels te handhaven, waaronder regels voor uitspraak zoals Mevrouw Thomas-Franssens ze aanhaalt. Een tot een instituut verworden programma als het journaal is een plek waar je mag verwachten dat een voorbeeld wordt gegeven en dat daar dus gestreefd wordt naar een correcte uitspraak van het Nederlands, zoals we hebben vastgelegd in taalregels. Mijn punt dus: taal leeft, maar om onderling begrip te behouden is een algemene en duidelijke basis nodig die onderhouden moet worden.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Buyle • Anders

Het was anders. De wind
was anders van toon.
Ik vroeg de weg: het kind
aarzelde ongewoon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BERICHT HOE WE ZITTEN

Adem zien te halen
is het enige en
kijken of er geen paard aan komt.
 

Bron: Het Zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

23 juni 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1934 Dirk Bakker
sterfdag
1991 Karel Meeuwesse
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d