Bij de Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam / Nodus Publikationen Münster is de onderstaande kluchteneditie verschenen.
J. Noseman: Hans van Tongen, of Razende-Liefdens-Eynd (1644) &
De Wanhébbelyke Liefde(1678), bezorgd door Nil Volentibus Arduum
met inleiding en aantekeningen uitgegeven door Arjan van Leuvensteijn [Nederlands ISBN-nummer: 978-90-8880-026-9, Duits ISBN-nummer: 978-3-89323-770-8]
Prijs: € 30 (excl. verzendkosten).
Bestellingen naar: ja.van.leuvensteijn@hetnet.nlof naar
Stichting Neerlandistiek; Vrije Universiteit;
De Boelelaan 1105; 1081 HV Amsterdam.
De twee kluchten verschillen duidelijk. Hans van Tongen staat in de traditie van de rederijkerskluchten, De Wanhébbelyke Liefde beantwoordt aan de Frans-classicistische regelgeving.
In Hans van Tongen betovert een collega-schilder van Hans in een kolderieke scène een briefje voor hem. Daarmee verkrijgt hij – naar hij aanneemt – macht over zijn geliefde, zodat zij ook op hem smoorverliefd wordt. Bij zijn buitenechtelijke escapade raakt hij haar met het betoverde briefje aan. Het resultaat is echter onthutsend voor hem. Dit alles is echter gemeen bedrog van deze collega-schilder, die ervoor gezorgd heeft dat de vrouw van Hans de geliefden tijdens de vrijpartij overvalt. Op deze wijze onderstreept Noseman de burgerlijke norm, dat het een getrouwd man niet betaamt er ook nog een liefje op na te houden.
Deze klucht uit 1644 is de eerste van de succesvolle kluchtschrijver en acteur Jillis Noseman. De uitgave bevat naast de tekst van Hans van Tongenook beschouwingen over leven en werk van Noseman, over de bron uit de Decamerone, die in een bijlage is opgenomen, en over de versie uit 1660.
De Wanhébbelyke Liefde uit 1678 is een klucht die grotendeels teruggaat op een Frans blijspel en classicistische bewerkingen heeft ondergaan. Het is een klucht die in de kring van de bourgeoisie speelt. Origineel is het hilarische slot, waarin het gezag van de vader op komische wijze onderuit wordt gehaald. Ook hier toont de klucht een burgerlijke fatsoensnorm: een huwelijk tussen geliefden van verschillende generatie is ongepast.
De Wanhébbelyke Liefde werd in 1678 door Nil Volentibus Arduum gepubliceerd. De inleiding tot de tekstuitgave bevat een beschouwing over het auteurschap en een studie over de Franse bron: Philippe Quinaults blijspel La mère coquette. Verder bevat de inleiding een bespreking van de versie uit 1704, waarin classicistische regels nog scherper zijn toegepast.
