• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kerkvorst

9 juni 2012 door Marc van Oostendorp Reageer

“Het ANP noemt de paus steevast ‘kerkvorst'”, schrijven de auteurs van het Geel-witte boekje in hun voorwoord, “terwijl dit voor katholieken zo ongeveer vloeken in de kerk is.” Het boekje – geel-wit omdat dit de kleuren van Vaticaanstad en de paus zijn – wil daarom volgens het voorwoord ‘het correcte gebruik of de correcte interpretatie’ van katholieke begrippen uitleggen. “Eerste hulp bij katholieke begrippen” is dan ook de ondertitel.
Maar wat is er mis met kerkvorst? Het Woordenboek der Nederlandsche Taal ziet weinig kwaad in het woord. Ook de KRO gebruikt het, zij het in deze documentaire in verband met een bisschop, niet met de paus. Trouw en het Reformatorisch Dagblad noemen de paus ook ‘kerkvorst’ al zegt een van de auteurs, Frank Bosman, zelf dat die kranten die wel hun best doen de katholieke termen ‘correct’ te gebruiken.
Het woord is kennelijk zo slecht dat het in het Geel-witte boekje zelf geen lemma gekregen heeft, maar er wordt wel iets over gezegd in het lemma paus:

Een van de titels die vooral sinds het Tweede Vaticaans Concilie (…) gebruikt wordt is ‘Servus Servorum Dei’, ‘Dienaar der Dienaren Gods’. Mede in dat licht is het niet verwonderlijk dat katholieken de in de media vaak gebruikte aanduiding ‘kerkvorst’ als ongepast ervaren. Deze term dient daarom vermeden te worden.

De gevoeligheid is er dus in gelegen dat de katholieken zelf de paus als ‘dienaar’ aanduiden — vorst suggereert macht en aanzien. Tegelijkertijd beschrijft het lemma ook een van de functies van de paus: ‘staatshoofd van Vaticaanstad’ en ‘kerkpresident’ lijkt toch ook niet helemaal de aangewezen term.
Misschien ligt het probleem wel ergens anders. Volgens Wikipedia zijn kerkvorsten ‘binnen de katholieke Kerk aartsbisschop, bisschop, abt of abdis’. Dat zou kunnen doen vermoeden dat de term misschien juist te laag gekozen is voor de paus, die toch wel wat meer waard is dan een of andere abdis. Wikipedia meldt aan de andere kant weer wel:

Daarnaast worden ook in algemene zin de hoogste geestelijken wel “kerkvorsten” genoemd omdat zij de kerk ook werkelijk regeren. kardinalen zijn ook werkelijke prinsen. Zij zijn prinsen van het pauselijke hof en worden overal erkend als prinsen die in het protocol van de diplomatie direct na de zonen van een koning komen.

Als dat zo is, zou je verwachten dat de paus toch inderdaad in dat protocol op het niveau van de koning staat. Dan is de term kerkvorst misschien toch zo gek nog niet. Alles bij elkaar wekt dit advies van het Geel-witte boekje de indruk alsof een politicus van GroenLinks zou suggereren dat ‘Lenteakkoord’ correcter zou zijn dan ‘Kunduzakkoord’: die correctheid wordt verward met politieke spin.

Eric van den Berg, Frank Bosman en Peter van Zoest. Het geel-witte boekje. Heeswijk: Abdij Van Berne, 2012. ISBN 978-90-8972-046-7. Prijs € 12.50. Bestelinformatie

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: recensies, taalgebruik

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Sint Nicolaas

Zie eens, Mietje! wat al lekkers
U, Sint Nicolaas al bragt;
Omdat ge’ als gehoorzaam Meisje,
Uw verpligting hebt volbragt.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

2 januari 2026: Vlekflits

2 januari 2026: Vlekflits

5 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d