“Het ANP noemt de paus steevast ‘kerkvorst'”, schrijven de auteurs van het Geel-witte boekje in hun voorwoord, “terwijl dit voor katholieken zo ongeveer vloeken in de kerk is.” Het boekje – geel-wit omdat dit de kleuren van Vaticaanstad en de paus zijn – wil daarom volgens het voorwoord ‘het correcte gebruik of de correcte interpretatie’ van katholieke begrippen uitleggen. “Eerste hulp bij katholieke begrippen” is dan ook de ondertitel.
Maar wat is er mis met kerkvorst? Het Woordenboek der Nederlandsche Taal ziet weinig kwaad in het woord. Ook de KRO gebruikt het, zij het in deze documentaire in verband met een bisschop, niet met de paus. Trouw en het Reformatorisch Dagblad noemen de paus ook ‘kerkvorst’ al zegt een van de auteurs, Frank Bosman, zelf dat die kranten die wel hun best doen de katholieke termen ‘correct’ te gebruiken.
Het woord is kennelijk zo slecht dat het in het Geel-witte boekje zelf geen lemma gekregen heeft, maar er wordt wel iets over gezegd in het lemma paus:
Een van de titels die vooral sinds het Tweede Vaticaans Concilie (…) gebruikt wordt is ‘Servus Servorum Dei’, ‘Dienaar der Dienaren Gods’. Mede in dat licht is het niet verwonderlijk dat katholieken de in de media vaak gebruikte aanduiding ‘kerkvorst’ als ongepast ervaren. Deze term dient daarom vermeden te worden.
De gevoeligheid is er dus in gelegen dat de katholieken zelf de paus als ‘dienaar’ aanduiden — vorst suggereert macht en aanzien. Tegelijkertijd beschrijft het lemma ook een van de functies van de paus: ‘staatshoofd van Vaticaanstad’ en ‘kerkpresident’ lijkt toch ook niet helemaal de aangewezen term.
Misschien ligt het probleem wel ergens anders. Volgens Wikipedia zijn kerkvorsten ‘binnen de katholieke Kerk aartsbisschop, bisschop, abt of abdis’. Dat zou kunnen doen vermoeden dat de term misschien juist te laag gekozen is voor de paus, die toch wel wat meer waard is dan een of andere abdis. Wikipedia meldt aan de andere kant weer wel:
Daarnaast worden ook in algemene zin de hoogste geestelijken wel “kerkvorsten” genoemd omdat zij de kerk ook werkelijk regeren. kardinalen zijn ook werkelijke prinsen. Zij zijn prinsen van het pauselijke hof en worden overal erkend als prinsen die in het protocol van de diplomatie direct na de zonen van een koning komen.
Als dat zo is, zou je verwachten dat de paus toch inderdaad in dat protocol op het niveau van de koning staat. Dan is de term kerkvorst misschien toch zo gek nog niet. Alles bij elkaar wekt dit advies van het Geel-witte boekje de indruk alsof een politicus van GroenLinks zou suggereren dat ‘Lenteakkoord’ correcter zou zijn dan ‘Kunduzakkoord’: die correctheid wordt verward met politieke spin.
Laat een reactie achter