• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ogier van Denemerken: Inleiding

19 juni 2012 door Willem Kuiper Reageer

Ogier van Denemerken: Inleiding

Amand Berteloot


Van het van oorsprong middeleeuwse Franse Karelepos Ogier van Denemerken (OvD) is behalve een tiental Middelnederlandse fragmenten afkomstig uit drie handschriften [Zie Hans Kienhorst, De handschriften van de Middelnederlandse ridderepiek. Deventer 1988, deel 1, p. 148-152] een complete Middelhoogduitse ‘Umschreibung’ overgeleverd, die in 2002 door Hilkert Weddige werd gepubliceerd. Deze ‘Duitse’ versie is geen vertaling in de echte zin van het woord, maar een afschrift in middeleeuwse zin, dat wil zeggen een kopie waarbij de afschrijver heeft geprobeerd om de tekst aan zijn eigen idioom aan te passen. De grote talige afstand tussen Vlaanderen, waar de tekst is ontstaan, en Heidelberg, waar het afschrift gemaakt werd, zorgde daarbij voor bijna onoverkomelijke moeilijkheden. Ludwig Flugel (LuFl), de kopiist van handschrift Heidelberg CPG 363 heeft zijn legger op talrijke plaatsen niet begrepen en de tekst weergegeven in een taal die geen Middelhoogduits maar ook geen Middelnederlands meer genoemd kan worden. Weddige heeft in zijn editie geprobeerd de tekst van LuFl enigszins begrijpelijk te maken, waarvoor het nodig was er het Middelnederlands bij te te betrekken. Deze pogingen zijn op tal van plaatsen onbevredigend voor lezers die vertrouwd zijn met het Middelnederlands. Wanneer men de tekst écht wil begrijpen is men verplicht hem compleet naar het Middelnederlands te ‘hertalen’. Dat lukt maar voor pakweg 90% van de bijna 24.000 verzen, maar dit is de enige weg om een van onze grote Karelromans weer lees- en genietbaar te maken.

De Duitse tekst is ingedeeld in eenheden van ongelijke lengte die in het Heidelbergse handschrift door lombarden gemarkeerd zijn. Het is niet uitgesloten dat deze indeling de laisse-structuur van de niet bewaard gebleven Franse brontekst weerspiegelt. Ik publiceer de tekst hier in blokken van telkens 10 van die ‘hoofdstukjes’.
Mijn tekstreconstructie gaat vergezeld van vier soorten voetnoten. Om het begrijpend lezen te vergemakkelijken heb ik woordverklaringsnoten toegevoegd. Deze baseren vrijwel steeds op het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW), waar ze meestal letterlijk uit zijn overgenomen. Overal waar twijfel aan de tekstreconstructie mogelijk is of waar deze speculatief wordt, heb ik hertaalnoten toegevoegd. Bij citaten uit de Duitse tekst heb ik voor het gemak systematisch geabstraheerd van de diacritische tekens die het handschrift en de editie-Weddige bevatten. Wanneer de editie-Weddige een van onze reconstructie afwijkende interpretatie biedt, heb ik deze in Weddige-noten vermeld. Weddiges vertalingen zijn, indien niet anders aangegeven, steeds geciteerd uit de voetnoten bij zijn editie (WeNO). Andere gegevens stammen uit zijn emendaties (WeEm) en zijn glossarium (WeGl). Het vierde type noten betreft een aantal eigennamen. Hier wordt bij gelegenheid verwezen naar Weddiges namenlijst (WeRe). Wat dit onderdeel betreft, dank ik dr. Willem Kuiper en zijn Repertorium van Eigennamen in Middelnederlandse Literaire Teksten (REMLT), voor zijn kennis ter zake.
Bij de reconstructie van de Middelnederlandse Ogier is bewust geen gebruik gemaakt van Franse voorbeelden, omdat die te ver af staan van de Middelnederlandse tekst. De hertaling richt zich uitsluitend op de Duitse tekst. De regeltelling loopt parallel met de editie-Weddige. Omdat de legger van de Heidelbergse Ogier een Vlaams handschrift moet zijn geweest, heb ik aan de hertaling een lichte Vlaamse kleur gegeven, bijvoorbeeld ‘ou’-spelling voor ‘oe’ en ‘au’ voor ‘ou’. Een aantal vraagstukken, de reconstructie en de tekst betreffend, zullen parallel met de editie ter sprake worden gebracht. Voor de technische realisatie van het project dank ik van harte dr. Willem Kuiper.

Lijst van gebruikte afkortingen en diakritische tekens.

< hertaald uit (de becommentarieerde plaatsen zijn hier en in de tekst gecursiveerd)
> hertaald naar (in passages waarvan Mnl. tekstfragmenten bewaard zijn)
/ einde van de versregel
| Fragm. begin fragment
Fragm. | einde fragment
Dt. Duits
Fr. Frans
fragm. fragment
HiWe Hilkert Weddige
hs. handschrift
Lex M. Lexer, Mittelhochdeutsches Handwörterbuch
LuFl Ludwig Flugel
Mhd. Middelhoogduits
Mnl. Middelnederlands
MNW Middelnederlandsch Woordenboek
Nl. Nederlands
VD H. van Dijk
ST F.A. Stoett, Middelnederlandsche Spraakkunst. Syntaxis
SUP J. Verdam, Middelnederlandsch Handwoordenboek. Supplement
VL Kl A. van Loey, Middelnederlandse Spraakkunst. II. Klankleer
VL Vl A. van Loey, Middelnederlandse Spraakkunst. I. Vormleer
WeEm Weddige, emendatie
WeIn Weddige, inleiding
WeGl Weddige, glossarium (‘Wortverzeichnis’)
WeNo Weddige, voetnoot
WeRe Weddige, namenregister

Brock, juni 2012

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Ogier van Denemerken, Ogier von Dänemark

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LIBELLEN

Hier is de broedplaats, takken in elkaar gehaakt,
manshoge brandnetel slaapt tussen grijze
verdorde armen, dun dood sparrehout.
Libellen paren een snel ogenblik,
bidden in zwermen, zetten zich,
doorzichtige strikken, korte takken,
op taktoppen.

Bron: Dierenalfabet, postuum verschenen, 1978

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1881 Maria Kronenberg
sterfdag
2018 Dana Constandse
➔ Neerlandicikalender

Media

De literaire letterenshow 2

De literaire letterenshow 2

12 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d