Woordenboekmakers nemen een woord pas op als het een aantal jaar in min of meer officiële media wordt aangetroffen. Dat is een begrijpelijke vuistregel – je kunt nu eenmaal niet iedere eendagsvlieg in zo’n woordenboek gaan plaatsen, maar er is daardoor in het Nederlands lang van alles onder de radar van de lexicografen gebleven dat nu pas naar boven komt.
Gisterenmiddag werd er een nieuw woord gemeld op meldpunttaal.nl en twee uur later hoorde ik het iemand zeggen op een terras. Dat kan geen toeval zijn:
Ik ga bij mijn vriend ook even bijwijnen Heeft als betekenis: een glaasje wijn drinken en bijpraten.
Meteen even googlen: bijwijnen kom je inderdaad tegen, soms als tikfout (Ook hadden we het geluk dat we een expositie konden bijwijnen van de ‘wildlife fotograaf van het jaar’) of omdat er een spatie vergeten is, maar toch ook een aantal keer in de bedoelde betekenis. Wat me ook van belang lijkt, je vindt het vooral in uitnodigingen:
Heerlijk dat je weer terug komt… gaan we weer gezellig bijwijnen! (mariannesteenstra.waarbenjij.nu)
heeeeeeeeeerlijk die verhalen, jullie genieten weer….. volgende week n keer bijwijnen? (estheranouk.waarbenjij.nu)
Het is een codewoord, een sociaal woord, niet alleen omdat het een sociale gebeurtenis beschrijft, maar zelf als het ware al deel uitmaakt van die sociale gebeurtenis. Maar dat is niet het enige. Je kunt het ook met andere dranken doen, althans met bier en met thee:
Zondagmiddag willen we aankomen in Bologna bij Michiel & Bianca, even bijpraten, bijeten en bijbieren en maandagochtend vroeg op naar het schuitje (gertjanmuis.hyves.nl)
Je moet op de kiddo’s letten als je vrouw aan het bijtheeën is met haar vriendin. Dan is deze vader workout iets voor jou. (Workout voor vaders)
Met vrienden, collega’s of zakenrelaties in een gezellige omgeving bij-borrelen of netwerken. (Café Confetti)
Merkwaardigerwijs kan ik niemand vinden die wil bijkoffieën, terwijl dat toch ook de geëigende betekenis lijkt te kunnen hebben – ik moet er wel bijzeggen dat de hits voor bijtheeën vooral veroorzaakt worden door die advertentie voor workout voor vaders, die een aantal keer op het internet gebruikt wordt, dus misschien doe je bijdrinken liefst met alcoholische dranken. (Bijdrinken komt zelf ook voor, zelfs met de bedoelde betekenis:
Ziet er leuk uit en we moesten toch al weer bijkletsen..bijdrinken, en bijdrinken en bijdrinken (Camperforum).
Wel vind ik koffieën dat voor zover ik kan zien ook de sociale betekenis heeft. Je kunt niet in je eentje koffieën, net zo min als je in je eentje kunt borrelen, wijnen of bieren:
werkze! dankje<3 tot morgen. we smsen nog wel hoelaat we gaan koffieën! (alphen.nu)
Zoals uit de bronvermeldingen blijkt gaat het hier om een zeer informeel taalgebruik op internet: reactiepanelen, reisdagboekjes, tweets. Bijwijnen en koffieën zullen daarom nog wel een tijdje onder Van Dales radar doorvliegen – ik voorspel ze een grote toekomst.
Peter-Arno Coppen zegt
Naar analogie van 'borrelen' (sociale gebeurtenis met borrel) blijk je ook al 'wijnen' te hebben (sociale gebeurtenis met wijn). Op het internet vind ik voorbeelden als 'Gezellig wijnen in de tuin met m'n chickiesss.' Nog veelvuldiger is 'bieren' ('gezellig bieren bij de buurtjes').
Het element 'bij' lijkt mij een daarbij gevoegde bepaling van gesteldheid (resultatieve werkwoordbepaling) met de betekenis 'op de hoogte.' Dat is niet beperkt tot drinken, want ik zie ook gevallen als 'Een weekend lang bijpraten, bijdrinken, bijfeesten en bijlollen is het idee.'
Ik denk dus dat dit twee signalementen zijn: het vormen van werkwoorden uit dranknamen met de betekenis 'participeren in sociale gebeurtenissen waarbij die drank genuttigd wordt,' én het opnemen van de bepaling van gesteldheid 'bij' in een werkwoord dat een sociale activiteit uitdrukt. De betekenis daarvan is dat de activiteit als resultaat heeft dat de deelnemers op de hoogte zijn van de actuele stand van zaken. Maar goed, zo geformuleerd klinkt het lang niet zo gezellig als het meestal is.
Ingmar Roerdinkholder zegt
Lekker buurten met wat te drinken erbij dus…
Het Brabantse woord buurten (uitgesproken als bürte met een korte uu als in fuut) met als betekenis gezellig kletsen en bijpraten met mensen hoor je ook steeds vaker buiten die provincie.
RHCdG zegt
Zou het wellicht ook gevormd zijn naar 'bijtanken'?
Trouwens, voor je naar zo'n afspraak gaat moet je eerst even indrinken.
Andre Engels zegt
'Bijtanken' voel ik er niet in; de nadruk lijkt te liggen op het sociale aspect, niet op het consumptie-aspect. 'Bijwijnen' is naar mijn gevoel dus eerder 'bijpraten met wijn' dan 'bijtanken met wijn'.
Henk zegt
"Bijwijnen" kende ik nog niet, "bijborrelen" in dezelfde betekenis wel. Voor koffiedrinken en bijpraten ken ik wel "bijleuten".
Jasper Enklaar zegt
En na een stevige klus ga je samen nog even 'afpilsen'.