Als kind was ik gefascineerd door geheimtalen. In de Eppo en de Donald Duck stonden boodschappen zoals:

Fdktj hr unnq sduqdcdmdm ne kdfdm.

Die boodschap zou je dan leiden naar een grote schat wanneer je hem kon ontcijferen. De ontcijfering was altijd veel te simpel. Het begint er al mee dat je aan deze tekst meteen kunt zien dat hij versleuteld is omdat het onwaarschijnlijk is dat sduqdcdmdm met zijn ene klinker een woord is in enige taal.

Ik ging dus op zoek naar de ideale geheimtaal, één waarvan je niet meteen kon zien dat hij een geheimtaal was. En eigenlijk ben ik daar nog steeds mee bezig.

De geheimtalen uit de Eppo volgden meestal het principe: je neemt de letter, en schuift een of meer plaatsen op in het alfabet. In plaats van a schrijf je b, in plaats van b schrijf je c, enzovoort. Een probleem daarmee is dat klinkers en medeklinkers dus door elkaar staan. Een eerste verbetering krijg je als je klinkers en medeklinkers los van elkaar ziet: je vervangt iedere klinker door een andere klinker, en iedere medeklinker door een andere medeklinker. Dat ziet er al meteen een stuk beter uit:

Fekoj er tiiq satqacamam id kafam.

Dit zou eventueel al een bestaande taal kunnen zijn, maar eigenlijk zou het nog beter zijn als het er Nederlands uitziet. Daarvoor moeten een aantal problemen worden opgelost. Een daarvan is dat we de een op een relatie tussen klank en letter moeten loslaten. De ii staat in de oorspronkelijke tekst voor een lange klinker, en een lange i schrijven we in gesloten lettergrepen als ie. Laten we dan meteen de q uit het alfabet gooien:

Fekoj er tiep satpacamam id kafam.

Wat betreft deze eenvoudige mededeling zijn we dan in ieder geval een heel eind gevorderd; dat komt doordat de woorden in het origineel een betrekkelijk eenvoudige lettergreepstructuur hebben. Anders wordt het al wanneer we een woord als Dapperstraat willen versleutelen:

Cunnaprspuus

Dat lijkt weer nergens op, met dat prsp. Medeklinkers kunnen wel in groepjes bij elkaar staan, maar dan kan iedere medeklinker alleen op zijn eigen plaats staan. In krap en plak kun je de de r door een l vervangen en omgekeerd (en allebei eventueel door een n) maar veel andere keuzes zijn er eigenlijk niet.

De oplossing is dan dus om de verzameling medeklinkers verder op te delen in groepjes die exclusief door elkaar vervangen kunnen worden. {l, r, n} is dus zo’n groepje, {p, t, k, f, g} is vermoedelijk een ander groepje. Ik denk dat je hetzelfde voor klinkers moet doen (je kunt bijvoorbeeld de a in arm niet ongestraft vervangen door een ij), maar het is mij nooit gelukt om de ideale indeling te ontwerpen.

Bovendien: als een woord met drie medeklinkers begint, is de eerste altijd verplicht een s. Je kunt die klank niet vervangen door iets anders in straat en toch een plausibel woord behouden. Dat betekent dat de {s} in ieder geval een groepje op zichzelf blijft. En ik ben bang dat dit voor alle klanken gaat gelden, zodat iedere zin na afdoende versleuteling precies hetzelfde klinkt als ervoor.