• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Klankencyclopedie van het Nederlands (13): [i]

28 september 2012 door Marc van Oostendorp 8 Reacties

[i] De [i] maak je door de voorkant van je tong op te tillen – zo hoog dat het puntje bijna het verhemelte vlak achter de tanden raakt. De [i] is daarom een van de drie punten van de klinkerdriehoek – de andere zijn de [a] en de [u]. (In het eerstgenoemde stukje vertel ik nog wat meer over de klinkerdriehoek.)

Als je na een [i] een andere klinker plaatst, voeg je als spreker van het Nederlands een [j] in: p[ij]ano, Ch[ij]os, p[ij]oen. Die [j]-klank lijkt heel sterk op de [i], en is eigenlijk niet veel anders dan een nog nét iets engere vernauwing die ook nog iets korter duurt.

Er is een uitzondering: wanneer er twee [i]’s naast elkaar staan, komt er geen [j] tussen. De kroongetuige daarvoor is het woord Shiiet: dat wordt niet uitgesproken als Sh[ij]iet. Waarom is dat?
De reden is waarschijnlijk dat [j] en [i] teveel op elkaar lijken. Er is in het Nederlands geen enkel woord dat met [ji] begint – terwijl woorden wel met [jɪ] kunnen beginnen (jicht). Zo beginnen er ook geen woorden met wuu (behalve de plaatsnaam Wuustwezel) omdat [w] en [y] ook op elkaar lijken.

Van de [i] bestaan in veel dialecten twee varianten: een korte en een lange. De lange variant ontbreekt bijna geheel in de standaardtaal. We vinden hem alleen in bepaalde leenwoorden in team (dat in de uitspraak van de meeste Nederlandstaligen niet precies rijmt op riem) en voor de [r]: de ie in lier, pier en kier is duidelijk langer dan die in lied, Piet en kiet.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonologie, Klankencyclopedie van het Nederlands

Lees Interacties

Reacties

  1. Cees Krottje zegt

    28 september 2012 om 09:31

    Ik zou hier toch een kanttekening bij willen plaatsen (aangaande de Nederlandse realisatie van /w/ ofwel [ʋ]). Ik denk dat de relatieve afwezigheid van /wy/ (als in meer gebaseerd is op toeval dan op fonetische vergelijkbaarheid – [w] en [u] daarentegen (als in het Engelse 'to woo') zijn hier natuurlijk wel een goed voorbeeld van.

    Beantwoorden
  2. Cees Krottje zegt

    28 september 2012 om 09:33

    Oei! Tekst is verdwenen in m'n vorige stukje – ik had na /wy/ geschreven: (als in 'Irene Wüst')…

    Beantwoorden
  3. Marc van Oostendorp zegt

    28 september 2012 om 10:04

    Maar 'woe' komt natuurlijk juist wel voor (woest, zwoerd, zwoegen, woelen, …)

    Beantwoorden
  4. Cees Krottje zegt

    28 september 2012 om 11:30

    Ja, maar ik doelde dus op het verschil tussen de Nederlandse realisatie van /w/ (een fricatief) en de Engelse realisatie van /w/ (een approximant). Om die reden vond ik de vergelijking met de cluster [ji] in het Nedeerlands niet echt goed opgaan, aangezien de /j/ in het Nederlands ook als approximant gerealiseerd wordt, maar de /w/ meestal niet (althans niet aan het begin van een lettergreep, zoals in "Wuustwezel", tenzij uitgesproken door een Vlaming…)

    Beantwoorden
  5. Marc van Oostendorp zegt

    28 september 2012 om 11:47

    Mijn idee is dat de preciese wijze van articulatie er in deze minder toe doet dan de plaats van articulatie: /ʋ/ (want daar hebben we het natuurlijk over) lijkt meer op de /y/ dan op de /u/ in dezen.

    Beantwoorden
  6. Ingmar Roerdinkholder zegt

    28 september 2012 om 21:43

    C.K.: "Wuustwezel" wordt natuurlijk meestal door Vlamingen (en Brabanders)uitgesproken 😉 Het is echter geen (Standaard-)Nederlandse naam, evenmin als Wüst.

    -Hedendaagse Nederlandstaligen hebben niet minder moeite met de uitspraak van wuu dan van woe. De wu-schuwheid gaat dus wellicht op een ouder taalstadium terug. In veel dialecten komt wu trouwens net zo vaak of vaker voor dan woe.
    In de Scandinavische talen wordt de w voor o/u etc. juist weggelaten: olv = wolf, ull = wol, ord = woord etc. en de bekendste: Odin = Wodan (ons "woede").

    Beantwoorden
  7. Ingmar zegt

    28 september 2012 om 22:25

    Correctie:
    hebben niet MEER moeite met de uitspraak van wuu dan van woe

    Beantwoorden
  8. Ingmar Roerdinkholder zegt

    29 september 2012 om 15:24

    Trouwens, we hebben het nu steeds over de w gehad maar dit artikel gaat over de i.
    Ik heb de indruk dat zowel in het Fries als vooral ook in het Surinaams-Nederlands de j ook als een halfvocaal kan worden uitgesproken: ia ipv ja, iou ipv jou enz. Dus dan is er niet alleen een Surinaamse w, maar ook een Surinaamse j, maar deze laatste is in sterke tegenstelling tot de eerste geheel onbekend.

    Ook interessant is de uitspraak van de j als dj in het Afrikaans van de Kleurlingen: djy djaag al djare op djonge djoffers (jij jaagt al jaren op jonge juffers) en als dj of zj in het Nedersaksisch van bijvoorbeeld de Duitse stad Hamburg (ook in het Missingsch, het Duits-Nedersaksische mengdialect dat het Platt meestal heeft vervangen).

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De Noordsche taal

U, Zustertaal der echt Germaansche spranken,
Uit eenen wel met de onze voortgevloeid,
U vlieten ook mijn Nederlandsche klanken;
Herbloei ook gy, als onze rank herbloeit!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

24 mei 2025

➔ Lees meer
31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1986 Anton Reichling
➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d