Op zaterdag 13 oktober werd in het Zuid-Afrikahuis in Amsterdam de Elisabeth Eybers-kamer officieel geopend. Ook werd er een website gelanceerd waarop de catalogus van Eybers’ persoonlijke boekenverzameling, die in de Eybers-kamer wordt bewaard, geraadpleegd kan worden.

Elisabeth Eybers (Klerksdorp, ZA, 26 februari 1915-Amsterdam, 1 december 2007) was in haar eigen land al een bekende dichteres, toen ze zich in 1961 in Nederland vestigde. Toen zij in 1936 debuteerde, was de Afrikaanstalige literatuur nog maar een paar dekaden oud en haar boek, Belydenis in die skemering, was de eerste dichtbundel geschreven door een vrouw, die in deze taal verscheen. In 1943 zou zij ook de eerste vrouw zijn aan wie de prestigieuze Hertzog-prijs werd toegekend, de belangrijkste literaire prijs voor Afrikaanstalige literatuur.

Vanaf haar verhuizing naar Nederland in 1961 zouden haar dichtbundels steeds tegelijkertijd in een Afrikaanse en een Nederlandse uitgave verschijnen. Hoewel ze altijd in het Afrikaans bleef schrijven, werd ze ook in Nederland als een belangrijke dichteres beschouwd. Ze won onder meer de Herman Gorter-prijs (1975), de Constantijn Huygens-prijs (1978) en de P.C. Hooft-prijs (1991). Zij publiceerde ca. 700 gedichten in 21 bundels. De uitgave van haar Versamelde gedigte werd verschillende keren aangevuld en herdrukt.

Hoewel Eybers in haar poëzie vaak uitging van haar persoonlijke ervaring als vrouw, als moeder en later ook als immigrant, wist zij een breed publiek aan te spreken. In latere jaren werden ziekte en ouderdom belangrijke thema’s. Kenmerkend voor haar gedichten zijn het strakke en trefzekere gebruik van rijm en metrum, de intieme observaties, de verwonderde blik en een grondtoon van milde ironie. Eybers’ werk wordt vaak vergeleken met dat van Wislawa Szymborska, de Poolse dichteres wiens werk op Eybers’ nachtkastje lag toen zij overleed. Na haar verhuizing naar Nederland in 1961 ontwikkelde Eybers een tussentaal, waarbij zij het Afrikaanse idioom verrijkte met woorden en beelden uit haar Nederlandse leefwereld.

Elisabeth Eybers was een toegewijde lezer, vooral van poëzie en van woordenboeken. Zij bezat veel boeken, maar tijdens verhuizingen en aan het eind van haar leven heeft zij veel boeken afgestoten, terwijl haar erfgenamen ook boeken uit haar bibliotheek voor eigen gebruik hebben gekozen. Een collectie van ongeveer 2000 boeken is echter bewaard gebleven en deze is nu, zo veel mogelijk in de oorspronkelijke opstelling, ondergebracht in de zogenaamde Eybers-kamer in het Zuid-Afrika Huis. In deze kamer bevinden zich ook verschillende memorabilia uit Eybers’ woning aan de Stadionkade, zoals haar jas en hoed, haar tikmachine en de stoel waarin ze graag zat te lezen.

De verzameling boeken in de Eybers-kamer is beschreven in een omvangrijke catalogus. Bij het doornemen van de boeken kwamen de onderzoekers allerlei interessante vondsten tegen, zoals persoonlijke opdrachten van bevriende schrijvers, aanzetten tot nieuwe gedichten en aantekeningen bij gelezen passages. Dit materiaal is van groot belang voor letterkundigen. Omdat een deel van dit materiaal een privékarakter heeft, is er echter voor gekozen om naast de uitgebreide catalogus een tweede, verkorte catalogus samen te stellen. Deze beknopte catalogus is vanaf 13 oktober 2012 online beschikbaar op de website van het Zuid-Afrika Huis (www.zuidafrikahuis.nl). De uitgebreide catalogus kan in het Zuid-Afrikahuis worden ingezien. Eybers’ bibliotheek is toegankelijk voor onderzoekers.

Zuid-Afrikahuis

Keizersgracht 141
1015 CK Amsterdam
Tel.: 020-6249318
Fax.: 020-6382596
E-Mail: info@zuidafrikahuis.nl
Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 10.00 – 16.00 uur