• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Klankencyclopedie van het Nederlands (23): [j]

12 december 2012 door Marc van Oostendorp 3 Reacties

[j] De [j] wordt op vrijwel precies dezelfde manier uitgesproken als de [i]. Het voornaamste verschil is dat de [j] wat korter is.

De [j] onderhoudt dan ook een bijzondere relatie met die [i]. Wanneer er een klinker onmiddellijk na een [i] komt, voegt zich onwillekeurig een [j] in: piano wordt pi[j]ano (zie verder het lemma over de [i]). Soms wordt de i in dit soort gevallen zo snel uitgesproken dat hij tot een [j] wordt: pjano.


De [j] heeft trouwens bijna dezelfde relatie met de [e], die dan ook veel lijkt op de [i]. Ook na een [e] voegen we een [j] in The[j]a. En voor een [e] komt de [j] ook bijna niet voor, al is er een handvol uitzonderingen (Jezus en allerlei van die naam afgeleide woorden). De [y] doet ook mee, zei het nog wat minder overtuigd: du[j]o (naast du[w]o en behalve jubelen en jujubes zijn er relatief weinig andere woorden die met ju beginnen.

Ook de [y] wordt gemaakt op een manier die dicht bij de [j] ligt. De conclusie is dus: de [j] wordt makkelijk ingevoegd na een klinker waar hij op lijkt, maar hij komt niet graag voor zo’n klinker. Hoe meer de [j] lijkt op de klinker in kwestie, des te sterker is het effect.

Ná een (lange) klinker zien we ook zo-iets. Er zijn woorden die eindigen op [oj] (hooi), [uj] (stoei) en [aj] (kraai), maar geen woorden die eindigen op [ij] (iej) of [ej] (eej) of [yj] (uuj). Er zit iets paradoxaals in: terwijl de [j] in [pijano] wordt ingevoegd, wordt aan het eind van het woord [ij] juist vermeden.

Er is not een andere kant aan de [j]. Zet hem na een [s], een [t] of een [n] en in de spraak van veel Nederlandstaligen versmelten de twee klanken. Je spreekt sjouwen niet uit met eerst een s en dan een j, maar met een klank die in zekere zin de twee combineert (een s met de tong iets verder naar achteren getrokken, een [ʃ]). Zoiets geldt ook voor de n (die wordt de [ɲ] van het Spaanse mañana in bonje). Nu liggen ook de s, t en n dichtbij de j in de mond.

De [j]: een ultrakorte klank, half klinker en half medeklinker die met alle klanken die te dicht in de mond liggen een bijzondere relatie ondergaat.

Ik houd op een aparte pagina bij welke klanken ik inmiddels behandeld heb in de Klankencyclopedie.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonologie, Klankencyclopedie van het Nederlands

Lees Interacties

Reacties

  1. plaatsman zegt

    13 december 2012 om 12:22

    De combinaties "eej" en "euj" komen natuurlijk eigenlijk heel vaak voor, alleen schrijven we dat niet zo: veel Nederlanders spreken zo de "ee" en de "eu" uit.

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    13 december 2012 om 17:57

    Precies. Dat is hetgene waar we (m.m.) vorige week over hebben gediscussieerd op de pagina over de [o]!

    http://nederl.blogspot.nl/2012/12/klankencyclopedie-van-het-nederlands-22.html

    Beantwoorden
  3. plaatsman zegt

    14 december 2012 om 14:14

    Zeker! Ik was er de eerste reaguurder, stel je voor. Die diftongering houdt me nogal bezig zeker.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d