• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een denkpiste

11 januari 2013 door 2 Reacties

‘Ook Nederlander De Zeeuw piste in Anderlecht’.

Dat was de krantenkop die ik van een facebookvriend doorgespeeld kreeg, met de opmerking ‘Wàt deed die Nederlander precies in Anderlecht?’ Glimlachje, om de dubbelzinnigheid van die titel. Want ‘piste’, dat kan natuurlijk zowel een zelfstandig naamwoord zijn als de verleden tijd van het werkwoord ‘pissen’. Foei toch. Grijns. Denkt waarschijnlijk elke Vlaming die deze titel onder ogen krijgt.

De doorsnee-Nederlander zal waarschijnlijk eerder de wenkbrauwen fronsen, net omdat die evidente Vlaamse dubbelzinnigheid hem ontgaat. Waarom piste die De Zeeuw nou in Anderlecht? Want ‘piste’ (of beter ‘denkpiste’), in de betekenis van ‘optie’ of ‘denkspoor’, dat is typisch Vlaams, of Belgisch Nederlands zo u wil.

En het leuke is dat men zich daar in het zuidelijke deel van ons taalgebied niet eens van bewust is. Dat merk je aan de volgende zaken:
– op Taaladvies.net, de taaladviesdienst van de Taalunie en dus de belangrijkste referentie voor veel twijfelende Vlamingen (en Nederlanders uiteraard) als ze er niet zeker van zijn of een bepaald woord wel tot de algemene standaardtaal hoort, is het niet te vinden. Dat bewijst uiteraard niets, alleen dat de vraag of dit woord wel tot de standaardtaal hoort, waarschijnlijk nog niet (of hooguit zelden) gesteld is. Ook taaltelefoon.be, de taaladviesdienst van de Vlaamse overheid en dus bij uitstek Vlaams, meldt het niet.
– op VRTtaal.net, de taaladviesdienst van (en voor) de VRT (de Vlaamse openbare omroep), staat het woord wel, met een sterretje. Dat betekent dat het op zijn minst in bepaalde betekenissen niet mag worden gebruikt, en die betekenissen zijn in dit geval ‘spoor, voorstel, plan, mogelijkheid’. De circus-, atletiek-, baanwielren- en skipiste zijn uiteraard wel in orde. Dat het woord hier is opgenomen, betekent dat de taaladviseur gemerkt heeft dat het in die betekenis weleens wordt gebruikt, en dat het dus nodig is erop te wijzen dat het geen ‘algemeen Nederlands’, en dus niet goed is. De VRT wil immers, volgens het eigen Taalcharter, het goede voorbeeld geven. Opvallend in dat charter is de volgende zin ‘De VRT wil de norm voor de Belgische variant van de Nederlandse standaardtaal zijn en blijven. Hij hanteert daarom een aantrekkelijke, duidelijke en correcte standaardtaal die rekening houdt met en afgestemd is op de kijkers en de luisteraars.’ De taaladviseur van de VRT beschouwt dit woord dus niet eens als Belgisch Nederlands.
– Als je het woord even googelt, merk je meteen dat het desondanks heel geregeld opduikt, meestal als ‘denkpiste’, soms gewoon als ‘piste’. De Vlaamse pers heeft weliswaar geen taaladviseur die hen op tijd en stond diets maakt wat nu wel en niet tot de standaardtaal behoort, maar ze hebben er alle belang bij om geen fouten te maken, en ze kunnen uiteraard vrtTaal.net consulteren. Er zijn lezers genoeg die bij de minste fout in hun pen, of beter gezegd klavier kruipen om de redacties aan te wrijven hoe slordig ze weer zijn geweest. Als dit woord wordt gebruikt, zijn er zelden of nooit opmerkingen.

En dan is er EU-voorzitter Herman Van Rompuy. Een Nederlandstalige Belg. Geen journalist, geen VRT-medewerker, wel iemand die wel eens een speech of een haiku schrijft en zich dus heel bewust is van het belang van verzorgd taalgebruik. En wat lezen we in Elsevier enkele maanden geleden? ‘Europa koopt verder tijd met ‘denkpistes’‘. De aanhalingstekens worden verder in het artikel geëxpliciteerd: ‘Met het exploreren van, wat hij op z’n Vlaams denkpistes noemde, liggen de meeste opties van het Europese crisismanagement nog open.’ En zo maakten onze noorderburen ook kennis met de Vlaamse ‘denkpiste’.

De toekomst van dit woord, dat wordt natuurlijk afwachten. Alle tekenen wijzen er volgens mij momenteel wel op dat het 1) een blijvertje is en 2) algemeen geaccepteerd en gebruikt wordt in het Belgische Nederlands. Mocht het vroeg of laat opduiken bij Taaladvies.net, dan verwacht ik dat het de melding ‘standaardtaal in België’ meekrijgt.

En dan kunnen de Nederlanders ook spontaan glimlachen om een leuke dubbelzinnige Vlaamse krantenkop.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: columns Miet Ooms, piste, taaladvies, taalkunde, Vlaams

Lees Interacties

Reacties

  1. Gaston Dorren zegt

    13 januari 2013 om 21:20

    Wieler-, circus- en atletiekpistes zijn rond (of amfitheatervormig), skipistes gaan steil naar beneden. De metafoor 'denkpiste' voeg ik dan ook maar liever niet aan mijn vocabulaire toe: of de gedachten nou in een kringetje draaien of bergafwaarts gaan, geen van beide beelden is erg aantrekkelijk.

    Beantwoorden
  2. Piste Pirkko zegt

    13 januari 2013 om 23:22

    Prachtige pistepost! Ik raaskalde net tegen een vriend over het mooie 'piste' dat ik ooit eens op de Vlaamse TV zag, en zocht toen even naar wat taalkundige onderbouwing. Pistes worden in Vlaanderen vooral veel onderzocht, zie https://www.google.nl/search?q=piste+onderzocht. Dat de Vlaamse TV zich hier nu van distantieert maakt mij niets uit; ik zal slechts nog verwoeder pogen dit prachtige woord hier in Nederland bekend te doen raken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Het Spaansch en ’t Fransch

Maar weg met u, ô spraak van bastertklanken,
Waarin hyeen en valsche schakals janken;
Verloochnares van afkomst en geslacht,
Gevormd voor spot die met de waarheid lacht

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

IN DROOM

In een bladstille droom
hoorde ik kreunen op de weg.
Mijn vader sprong op
uit zijn stoel bij het raam –
wij waakten die nacht –,
snelde de tuin door, ik ook.

Het licht van de maan
omrandde met scherpe glanzen
boomstronken, een wagenschot,
de struiken, ieder blad.
Ik zelf lag daar in het donker
in de regen languit op het pad.

Bron: Tirade, november-december 1959

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1891 Jef Leenen
sterfdag
1940 Jacob Hiegentlich
1947 Jacobus Heinsius
2022 Thijs Pollmann
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d