Google Streetview heeft de kunst van het kaartlezen veranderd. Je kijkt niet meer per se van boven naar een tweedimensionele wereld, maar je kunt er middenin gaan staan. Je kunt niet alleen zien dat je halverwege de straat linksaf moet slaan, je kunt ook zien hoe die hoek die je om moet eruit ziet.

Dat opent perspectieven voor het taalonderzoek.

Dat bedachten mijn collega Sjef Barbiers en ik vorig jaar. We schreven een onderzoeksvoorstel voor NWO en vlak voor de kerst hoorden we dat het is toegekend.
In de tijd van papier was een kaart noodzakelijkerwijs plat. Je kon met kleuren wel een derde dimensie suggereren (hoe donkerder, hoe hoger de bergen), maar heel ingewikkelde informatie kon je niet kwijt op zo’n kaart. Google Streetview laat zien dat je ook ingewikkelde dingen op een kaart kunt plaatsen. Zoals winkels. Of grammatica’s.

In een Grammar View van het Nederlandse taalgebied kun je op iedere plaats inzoomen en naslaan hoe men ter plekke praat: wat de uitspraak is, bijvoorbeeld, maar ook hoe de zinsbouw in elkaar zit. Als je de hoek omslaat, zie je dat men vanaf nu geen paord meer zegt, maar peerd.

Wat heb je daaraan? Het is mogelijk een interessante manier om alle informatie over de Nederlandse dialecten te organiseren — en die dialecten vormen een deel van ons culturele erfgoed dat we zo zouden kunnen ontsluiten voor iedereen die het interesseert.

Maar ons eerste doel is wetenschappelijk. De dialecten schuiven in Nederland langzaam in elkaar over. Er zijn weinig of geen absolute taalgrenzen, waar de hele taal in een klap veranderd. We denken dat die subtiele verschillen ons juist iets kunnen leren over hoe taal in elkaar zit, hoe het in de hoofden van sprekers zit. Is er bijvoorbeeld verband tussen de afwezigheid van de doe-vorm (voor ‘jij’) en de aanwezigheid van een verschil in werkwoordsuitgang voor of na het onderwerp (‘jij speelt’-‘speel jij’, ‘wij doe’-‘doene we’), zoals sommige onderzoekers menen? En waar ligt dat dan aan? En wat gebeurt er in regio’s waar grote dialectgebieden op elkaar stoten, zoals het grensgebied tussen het Fries en het Gronings? Stort de grammatica daar in elkaar?

Ik hoop het u snel te kunnen vertellen. Of beter nog: op een kaart te kunnen laten zien.