Wanneer was dat ook al weer? 2005? Het elektronische papier was net uitgevonden. Ik behoorde tot een select groepje dat een digitaal leesapparaat mocht gebruiken en daar een mening over geven. Die mening kwam terecht in een rapportje dat – de onverbiddelijke werking van de tijd – inmiddels samen met het apparaatje in een onvindbare la is verdwenen. Of in de prullenbak.

‘Moeten we dit nog bewaren?’
‘Zit de netvoeding er nog bij?’
‘Nee, het is alleen een ding, geen draadjes.’
‘Weg ermee.’

Omdat Nol Verhagen, mijn vriendelijke en competente baas gedurende vele jaren, vandaag afscheid neemt, vermoed ik zomaar dat de geprinte versie van dat rapport bij het oud papier is beland.

Wie nog een van die eerste digitale boeken heeft, kan zelf controleren of mijn beweringen waar zijn: het scherm was niet geschikt voor consumptie van langere teksten, het ‘bladeren’ ging moeizaam en je kon er verder weinig mee. Het was een weinig fraai apparaat met een ietwat Oostduitse vormgeving. Goedkoop plastic en vreselijke typografie. In de vele reclames die ervoor werden gemaakt in kranten en tijdschriften zag je altijd een verbaasde Alice opkijken naar een dikke poes op een boomtak.
Ik vond het niet veel. Mijn collega’s dachten daar heel anders over. Iedereen was dolenthousiast. Dit was de toekomst.

Op zich is het niet erg als mensen in hun enthousiasme dingen zeggen die achteraf geen hout snijden. Een lelijke dikke jongen zingt een mooie aria op de tv en iedereen zit te snikken. Wereldnieuws. Er is een ster geboren. Achteraf blijkt een contract bij zelfs het kleinste operahuis ter wereld er toch niet in te zitten. De zanger maakt nog steeds cd’s die door een gestaag afnemend publiek worden gekocht.

Ook in bibliotheken vind je vijanden van het boek. Boeken kosten ruimte en ruimte is geld. Als we alles nu maar digitaliseren kunnen de boeken weg. Maar er is hoop voor het boek. Waar het allemaal toe leidt stond gisteren in de krant: uit onderzoek blijkt dat digitaal onderwijs meer inspanning vergt en minder oplevert. De studenten moeten veel harder werken en halen toch lagere cijfers. De uitval is beduidend groter.

Ik zou daar als universiteit dan toch nog even over nadenken. In ieder geval tot de cijfers bekend worden van de Steve Jobsscholen waar – zo sprak de pessimist – kinderen door weer andere goedwillende visionairs worden opgevoed tot functioneel analfabeet.