• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De Romaans-Germaanse grens

20 februari 2014 door Marc van Oostendorp 6 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Dwars door Europa kronkelt een fascinerende grens: de Germaans-Romaanse, die de Germaanse talen in het noorden en het oosten zoals het Nederlands, het Fries en het Duits scheidt van de Romaanse in het zuiden en het westen, zoals het Frans en het Italiaans.

In ons knusse hoekje van Europa denken we graag aan een specifiek stukje van die grens, namelijk de kilometers die door België lopen. Maar hij loopt daarna nog meer dan duizend kilometer door naar het zuiden om ergens in Zuid-Tirol in Italië te eindigen met de grens tussen de Beierse dialecten en de Italiaanse.

Gisterenavond zat ik in een restaurant met een collega van die andere kant van de taalgrens: een Duitstalige Italiaanse. Al gauw begonnen we gezellig te fantaseren over onderzoek.

Sommige korte stukjes van die lange grens zijn al redelijk tot goed bestudeerd, maar de grens als geheel is nooit goed in kaart gebracht. Wat zou het mooi zijn om nu eens iemand dat restaurant kwam binnenlopen om ons een paar miljoen euro te overhandigen om het hele gebied te overzien.

Neem nu de verscherping van de b tot p aan het eind van het woord — de reden waarom we in het Nederlands ik he[p] zeggen en hij ha[t] en in het Duits ich ha[p] en das Ra[t]. (Ik schreef er eerder deze week al over.) Het Frans en het Italiaans doen dit niet; behalve dat er, naar verluidt, een aantal dorpjes zijn in Wallonië, in het oosten van Frankrijk én in het noorden van Italië, waar ze het wel doen. Terwijl er omgekeerd wel is beweerd dat sommige Vlaamse dorpen ten zuiden van Brussel en sommige Duitstalige dorpen ten zuiden van de Alpen het niet zo nauw zouden nemen met die verscherping.
Het ligt voor de hand te denken dat dit iets te maken heeft met de onderlinge beïnvloeding van de talen in gebieden waar mensen al heel lang tweetalig zijn. Tegelijkertijd is het moeilijk om je voor te stellen hoe dat dan precies zou werken, zo’n onderlinge beïnvloeding van talen. Vonden Walen het ineens een goed idee om ook hun b’s als p’s uit te spreken en besloten ze dat in hun eigen taal ook doen? Raakten Duitstaligen in Italië plotseling ontmoedigd toen ze hun buren keurig de d hoorden zeggen, en beseften ze dat ze dat ook best konden doen? Hoe werden mensen zich überhaupt van zo’n systematische afwijking bewust? En waarom lieten ze het dan bij verscherping en pasten ze niet meteen hun hele taal aan?
Dialectologen zijn van nature geneigd om zich op kleine gebieden te richten. Dit onderzoek vereist ineens een grootsere aanpak. Samenwerking met collega’s in Italië, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland! Tientallen jonge onderzoekers op pad om te zien hoe de talen zich over en weer hebben aangepast!
Dwars door ons continent slingert al duizenden jaren een belangrijke grens en mensen passen zich aan beide kanten van die grens al die tijd aan elkaar aan en stoten elkaar af. Hoe werkt dat? Bij de crema catalana besloten wij dat we de persoon die inmiddels al uren buiten het restaurant met zijn miljoenen euro stond te treuzelen niet meer nodig hadden. We zouden dit ook zonder hem gaan uitzoeken!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dialecten, dialectologie, taalgrens, taalkunde, verscherping

Lees Interacties

Reacties

  1. Mark D. zegt

    20 februari 2014 om 09:08

    Mooi mooi. Een transect-studie zoals biologen die doen zou een leuke manier zijn om hiernaar te kijken. Het idee is dat je een vooraf bepaald traject aflegt en om de X kilometer systematisch data verzamelt, in dit geval aan beide kanten van de grens. We hebben wel eens gespeeld met het idee om zoiets in West-Afrika te doen om de taalkundige diversiteit te "sampelen", maar ook voor deze grens zou het erg interessant zijn. Bovendien is een groot deel mooi wandelgebied! 😉

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    20 februari 2014 om 18:36

    Ja, dat klinkt goed, zo'n transsect-studie. Het is niet alleen mooi wandelgebied, er wordt ook nog eens langs die hele grens overal goed gegeten!

    Beantwoorden
  3. Luc zegt

    21 februari 2014 om 15:17

    Keltisch substraat?

    Beantwoorden
  4. Evie Coussé zegt

    21 februari 2014 om 17:02

    Als dat megaonderzoeksproject niets wordt dan kan je nog overwegen om de hele taalgrens af te wandelen met een cameraploeg in het kielzog in het teken van de volksverheffing… 🙂

    Beantwoorden
  5. Gaston Dorren zegt

    21 februari 2014 om 23:27

    Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    Beantwoorden
  6. Gaston Dorren zegt

    21 februari 2014 om 23:31

    Je mag ook nog naar Roemenië, waar al eeuwen Duitstalige minderheden (nu snel slinkend, dus schiet op) te midden van de Roemeenstalige meerderheid bestaan. Al is de keuken daar waarschijnlijk nét wat minder.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Christine D’haen • Vijfde grafgedicht voor Kira van Kasteel

Al wat de moestuin gunt, de groenten van het jaar;
het boerenhof, de boter, room en schuimige melk;
de herfstelijke boomgaard peer- en appelzwaar;
’t fijn kruid uit wei en tuin, uit ’t bos de kantharel

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BEDELDEUN

“’k Heb kalk in m’n hoofd,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t rammelen,
maak je ’t goed?

Heb je niet een paar kousen,
niet een lapje of een hoed,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t goed?”

(Bedeldeun)

Bron: Barbarber, januari 1961

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

3 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1871 Kornelis ter Laan
1912 Félicien de Tollenaere
➔ Neerlandicikalender

Media

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Plein Publiek: Nadia de Vries

Plein Publiek: Nadia de Vries

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

2 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d