• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dat ge-Miriam in ‘Geachte heer M.’

26 mei 2014 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp
Bron: NRC Handelsblad

‘I’m all yours, Marie Claude’, zegt de schrijver M. ergens aan het begin van de roman Geachte heer M. van Herman Koch tegen zijn interviewster. “Hij weet dat vrouwen het leuk vinden wanneer je hun voornaam uitspreekt,” merkt de verteller dan op. “Niet te vaak, want dan wordt het al snel bezitterig, maar precies goed gedoseerd. Achteloos.”

Ja, die schrijver M. gaat die Marie Claude wel even inpakken, maar dat pakt natuurlijk allemaal verkeerd uit, en zonder dat hij het weet luidt dat interview juist uiteindelijk zijn ondergang in.

Namen zijn heel belangrijk in Geachte heer M., zoals de titel natuurlijk al zegt. Bijvoorbeeld noemen de hoofdpersonen elkaar lustig de hele tijd bij hun naam: “Miriam, wat is er?”, “Zeg het maar, Lodewijk”, “Hallo, mevrouw Posthuma?”

Herman

‘Hou toch eens je kop met je ge-Miriam de hele tijd’, roept een van hen, een buitenstaander die een keer mee mag met het groep, op een bepaald moment zelfs getergd uit.

De belangrijke schrijvers in het boek hebben allemaal geen achternaam, maar zonder dat dit wordt toegelicht alleen een initiaal: M, N., C. Sowieso hebben weinig personen een achternaam in het boek: de achternamen van de ik-verteller, zijn vriendenkring, de vrouw van de schrijver, enzovoort komen we ook nooit te weten. Een leraar om wie veel suspense heerst omdat hij mogelijk vermoord is, heet alleen Landzaat waarover wordt opgemerkt dat het zo’n lelijke naam is. En de twee hoofdpersonen in het boek – de schrijver en zijn belager – heten allebei Herman. 
Vervuilde rivier
Ook gezichten zijn belangrijk. De ik-verteller schimpt in het begin een aantal keer op beschrijvingen van gezichten in romans die volgens hem interessant zijn. Vervolgens wordt vrijwel ieder gezicht in Geachte heer M. in detail beschreven; een van die beschrijvingen, van een oud en pokdalig gezicht, is zelfs een van de fraaiste die er de afgelopen jaar geschreven zijn: “een gezicht als een vervuilde rivier waar de laatste vissen al jaren geleden dood zijn komen bovendrijven”.
Het is allemaal deel van een spelletje met identiteiten – een beetje een sarrend spelletje dat de schrijver tijdens de hele roman speelt met zijn lezer, zoals veel personages in dit boek ook allerlei spelletjes spelen met elkaar. Er wordt de hele tijd gesuggereerd dat er enorme diepe betekenislagen achter die namen zitten, maar wie daar al te diep naar gaat graven, komt geloof ik bedrogen uit. (Je weet maar nooit, maar ik denk dat.) En dat is geloof ik het punt: je kunt wel doen alsof mensen ‘aan de oppervlakte’ voor elkaar onbegrijpelijk zijn, maar dat suggereert dat ze begrijpelijker worden als je beter speurt.

Het lijkt me een teken van de kwaliteit van de vaderlandse kritiek dat die initialen van de schrijvers meteen worden herleid tot Mulisch en Nooteboom, en dat vervolgens ‘onbegrijpelijk’ wordt genoemd dat hij zo tekeer gaat tegen die collega’s. Maar dit terzijde.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 21e eeuw, Herman Koch, letterkunde, namen

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Budé • Parkscènes

Hij begroet de bomen, zwaait naar de eenden
in de vijver, de blinkende kiezels op de bodem.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

28 november 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d