Ik heb me laten overtuigen door de wetenschap: ik wil geen klassieke hoorcolleges meer geven. Ze zijn verspilde tijd en moeite, je bent als docent alleen maar bezig urenlang alles voor te bereiden en ze maken het de studenten alleen maar moeilijker om de stof te onthouden. In het beste geval zijn ze alleen maar amusant, en hopelijk niet al te schadelijk.
Dat blijkt in ieder geval uit een artikel dat deze maand verscheen in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Dit artikel bevat een omvangrijke zogeheten meta-analyse: 225 eerder verschenen wetenschappelijke publicaties over het effect van onderwijs worden met elkaar vergeleken, zodat er één grote statistiek kan worden gedaan op basis van heel veel gegevens. Het gaat over wis- en natuurwetenschappen, maar ik neem aan dat dit niet veel verschil maakt.
De resultaten laten weinig aan de verbeelding over: studenten die alleen mogen luisteren naar een docent hebben veel meer kans om te zakken voor een tentamen dan studenten die tijdens het college actief meedoen. In een interview in het tijdschrift Wired zegt een van de auteurs dat hun onderzoek voor het onderwijs betekent wat een Amerikaans rapport over roken en gezondheid uit 1964 voor het roken betekende: het definitieve inzicht wat goed is voor de mens en wat niet. En een keerpunt.
Je leert dingen aantoonbaar veel beter, zeggen de onderzoekers, wanneer je actief leert: wanneer je in de klas opdrachten moet maken, of moet discussiëren. Het maakt niet eens zoveel uit welke methode je kiest: wanneer de student maar gedwongen wordt zelf na te denken en met zijn medestudenten samen te werken. Studenten die op deze manier leren halen significant hogere cijfers en slagen (daardoor) ook vaker dan hun arme collega’s die in de studiebankjes hangen. (Het onderzoek gaat over wiskunde, natuurwetenschappen en techniek, maar er zijn weinig redenen om te denken dat het voor andere vakken anders zou liggen.)
Bovendien, zeggen de onderzoekers, hebben studenten uit minderheidsgroeperingen relatief nog meer voordeel bij actief leren dan studenten uit welgestelde, hoogopgeleide milieus. Hoorcolleges geven is in die zin discriminatie: de studenten die door hun sociale achtergrond beter geëquipeerd zijn om zelf dit soort dingen te begrijpen, worden erdoor bevoordeeld.
Mij overtuigt dat, ik kan niet anders zeggen dan dat ik denk dat ik inderdaad naar aanleiding van dit onderzoek mijn praktijk ga veranderen. Dit collegejaar heb ik nog een college gegeven waarvoor in eerdere jaren slechts tussen de vijf en de tien studenten kwamen opdagen, maar nu ineens dertig. Ik was daar niet goed op voorbereid en heb toen een heleboel interactie laten varen, omdat ik niet wist hoe ik het met een hele klas moest organiseren. De studenten klaagden na afloop dat ze het college te makkelijk vonden (dat was nog nooit gebeurd). Tegelijkertijd hebben ze denk ik minder geleerd dan voorheen.
Zo doe ik het niet meer, ik ga nooit meer een college geven zonder de studenten erbij te betrekken. Hoe ik dat doe als ik ineens voor een zaal met vijfhonderd studenten sta, zullen we dan wel weer zien, maar ik heb het bericht begrepen. HOORCOLLEGES BRENGEN U EN ANDEREN ERNSTIGE SCHADE TOE.
Ik snap het punt niet helemaal. Dat hoorcolleges interactief moeten zijn weten we al, en er zijn genoeg manieren om dat voor grote groepen te zien (niet dat je daar als taalkundige ooit mee te maken krijgt). Het vereist alleen een andere aanpak. Misschien Interpreteer ik de ironie verkeerd?
Hoorcolleges zijn min of meer per definitie niet interactief, althans niet in de vereiste manier (dat iedere aanwezige echt wordt uitgedaagd). En ik ben niet ironisch, ik heb me echt voorgenomen voortaan meer te letten op die interactiviteit.
Hoorcolleges niet goed? Onzin! Gecombineerd met werkcolleges gaat het prima. Een voorwaarde is echter dat je als docent op gepassioneerde wijze een goed verhaal vertelt, zodat studenten zich betrokken voelen. Veel van onze eerstejaars aan de UvA (60-70 stuks) vinden onze hoorcolleges historische Nederlandse letterkunde boeiend en kijken er zelfs naar uit, horen wij vaak. Ze raken erdoor geïnteresseerd in ons vak. Als het kan, blijf ik hoorcolleges geven; ik geniet er zelf ook van….
Het gaat hier natuurlijk altijd om statistiek, die niet impliceert dat er geen uitzonderingen beide kanten op zijn – hoorcolleges waar studenten wat leren, actief onderwijs waar ze niets leren. En het staat ieder vrij om dit soort bevindingen wel of niet ter harte te nemen. Ik doe het in ieder geval wel.
Tijdens BKO-voorbereidingscursus kreeg ik wel wat interessante filmpjes voorgeschoteld om dat wel te bereiken. Maar goed, misschien is het dan ook een semantische kwestie, is het nog hoorcollege als je heel interactief bezig bent?
Ik ben het Marjolein eens, om de redenen die ze aangeeft. Geheel en al afschaffen is geen goed idee omdat hoorcolleges kunnen inspireren en wel degelijk kunnen uitdagen. Bovendien zijn ze uitstekend geschikt om het grote verhaal in te vertellen, de vergezichten te schilderen en de rode draad te presenteren die allerlei moeilijke artikelen die je studenten in het werkcollege laat uitpuzzelen bij elkaar brengt. Het is, kortgezegd, maar wat je ermee doet. Een cursus die alleen vaart op hoorcolleges, daarentegen, is een slecht idee en daar kun je dit onderzoek uitstekend voor aanvoeren. Een cursus die alleen hoorcolleges biedt die door de docent interactief worden gemaakt (lees; de docent stelt geregeld een vraag aan het publiek) verandert daar niets wezenlijks aan.
Het opmerken waard is ook nog de constatering in het onderzoek dat de effecten het grootst zijn in klassen kleiner dan 50 studenten. Omgekeerd betekent dat ook dat hoorcolleges effectiever zijn (of minder ineffectief) bij grotere groepen.
Ik vind de reacties eigenlijk niet getuigen van veel inzicht in wetenschappelijk onderzoek. Er zijn 225 onderzoeken gecombineerd, waar bepaalde inzichten uit voorkomen. Bepaalde reageerders ontkrachten dit echter door te zeggen dat hun eigen hoorcolleges wel succesvol zijn. Zo werkt dat natuurlijk niet.
Zoals Marc boven ook al zegt: natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar je moet dit soort onderzoek wel degelijk serieus nemen, en openstaan voor kritische evaluatie van onderwijsvormen. En in de praktijk komen er inderdaad veel cursussen voor, waarbij alleen hoorcolleges worden gegeven. De kennisoverdracht zou daar dus zeker efficienter kunnen.