Eugene Goostman is 13 jaar, komt uit Odessa, bezit een cavia, en gaat onze kijk op de mensheid mogelijk op zijn kop zetten. Dat komt dan doordat hij geen mens is, maar een computerprogramma.
Zaterdag wonnen de programmeurs van Eugene namelijk in Londen de zogeheten Turingtest, waarbij een aantal mensen vijf minuten moesten chatten met Eugene en tegelijk met een ander mens, om te raden wie de computer was en wie de mens. Volgens de Britse wiskundige Alan Turing was dat dé ultieme toets om te zien of een computer intelligent gedrag kon vertonen: mensen laten denken dat hij ook een mens was.
Eugene Goostman slaagde er in 33% van zijn beoordelaars te misleiden – een record in de zestig jaar dat de Turingtest nu wordt uitgevoerd, en volgens sommigen een cruciaal getal, zodat we nu kunnen zeggen dat de computer inderdaad op weg is om mensen te imiteren.
Dat zou een heleboel aan ons mensbeeld veranderen. Of in ieder geval aan dat van mij.
De belangrijkste reden daarvoor is dat Goostman als ik het goed begrijp (hier zijn wat dia’s van een van de programmeurs, hier is een informatief artikel van ZDNet) vooral werkt volgens een heel ingewikkeld stelsel van als-dan-regels:
– Als de gebruiker ‘je moeder’ zegt, zeg dan ‘Mijn moeder werkt voor tv’.
– Als de gebruiker een som opgeeft, zeg dan ‘Ben ik soms jouw rekenmachine? Nou, hier dan: ….’
Dodelijke slag
Enzovoort, en zo verder, honderdduizenden van dit soort regels lang. Nu werken eigenlijk alle chatbots die aan de Turingtest hebben meegedaan, op deze manier, maar Eugene Goostman laat zien dat het misschien echt werkt.
Als dat zo is, is dat, zou je kunnen zeggen, een dodelijke slag voor de menselijke creativiteit. Zou alles wat wij zeggen ook alleen maar een letterlijke reactie zijn, onontkoombaar veroorzaakt door de omstandigheden en door wat de ander zegt? Zouden ook wij eigenlijk nooit zomaar iets nieuws en onverwachts kunnen zeggen, iets wat nooit eerder in ons hoofd opkwam? Ik dacht, en denk, altijd dat het niet kon, dat er een vorm van menselijke creativiteit is die niet in als…dan…-instructies is te vangen. Misschien moet ik mijn ideeën wel bijstellen.
Vliegmachines
33% is misschien nog niet zo veel, en het personage van Eugene is goed gekozen. Omdat hij uit Odessa komt, wekt het geen wantrouwen dat zijn Engels niet volmaakt is. En welk menstype ligt er nu dichter in de buurt van de computer dan de dertienjarige nerd? Daarbij komt dat hij als hij langer dan een paar minuten aan de tand gevoeld wordt, wel degelijk door de mand voelt (probeer het hier, al ligt de server dezer dagen plat).
Misschien is dat alles slechts een kwestie van tijd, en kruipt de computer langzaam naar een situatie waarin hij urenlang intelligente conversaties kan leren. Alleen op basis van een verzameling als…dan-regels. Dat betekent dan nog steeds niet per se dat hij net zo denkt als wij: vliegmachines vliegen ook niet op dezelfde manier als vogels.
Maar het wordt dan misschien wel de beste gok over hoe wij dat doen, denken: volgens een groot patroon van vaste stramienen.
Als buitenstaander kan ik wijselijk beter mijn mond houden, maar ik schrijf toch even een reactie.
Al dertig jaar hoor ik dat kunstmatige intelligentie een kwestie van jaren is, maar in de praktijk komt daar weinig van terecht, en ik verwacht het ook niet in de toekomst. Natuurlijk is er vooruitgang geboekt bij expert-systemen en is onderzoek nuttig, maar een Turing-test voor het imiteren van menselijke gesprekken vind ik niet meer dan een misleidende kermisattractie Mijn wereldbeeld verandert niet. Integendeel. door dit soort reductionistische benaderingen dat de menselijke geest zou zijn te vangen in een computer, maakt mij eerder meer bewust hoe bijzonder en complex de mens in al zijn facetten juist is. Een mens is veel meer dan alleen de weergave van en de reflectie op gesproken en geschreven taal. Hoeveel je er ook instopt een computer zal nooit echt weten hoe de vacht van een poes voelt , hoe een nieuwe haring smaakt of wat een kus inhoudt. Ik heb dan ook geen behoefte aan een gesprek met Eugene Goostman.
Toch nog een tweede reactie omdat ik een aardig fragment kon vinden op YouTube. En ik heb in het verleden veel en enthousiast gediscussieerd en gefilosofeerd over de mogelijkheden van de computer en ook over de Turing-test, maar de laatste jaren ben ik van mening dat het oplossen van de Turing-test fundamenteel onzinnig is, hoewel er natuurlijk wel resultaten uit voortvloeien voor allerlei toepassingen, zoals voor taalonderzoek. Maar ik vind het ergens een moderne vorm van alchemie om goud uit lood te smeden, om van een computer een mens te maken.
Dat bracht mij bij de science-fictionfilm Blade Runner uit 1982. Uitstekende cultfilm die draait om gevaarlijke genetisch gemaakte menselijke 'androïds', replicanten. Met behulp van de zogenaamde Voight-Kampff-machine en een vragenlijst kunnen de replicanten ontmaskerd worden omdat ze geen empathie en emoties kennen. Beroemd is de ondervraging van Leon over een turtoise, een schildpad. Hieronder een linkje naar de scene, maar eerst nog een aantal vragen die in de film voorkomen:
– It’s your birthday. Someone gives you a calfskin wallet. How do you react?
– You’ve got a little boy. He shows you his butterfly collection plus the killing jar. What do you do?
– You’re watching television. Suddenly you realize there’s a wasp crawling on your arm.
Uit het fragment:
– You’re in a desert walking along in the sand when all of the sudden you look down, and you see a tortoise, it’s crawling toward you. You reach down, you flip the tortoise over on its back. The tortoise lays on its back, its belly baking in the hot sun, beating its legs trying to turn itself over, but it can’t, not without your help. But you’re not helping. Why is that?
– One more question: You're watching a stage play – a banquet is in progress. The guests are enjoying an appetizer of raw oysters. The entree consists of boiled dog stuffed with rice. The raw oysters are less acceptable to you than a dish of boiled dog.
( Rachael "fails" this question when she shows more empathy for the oysters than the dogs, indicating she's a Replicant by her inappropriate emotional response.)
Blade Runner – Interview Leon
In fictie en film kan natuurlijk alles, en een principieel minpunt aan Eugene Goostman vind ik ook dat hij net als een androïd een aartsleugenaar is.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Blade_Runner