Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

computertaalkunde

Eigennamen in streekromans

door

Dagboek van een amateur-programmeur Nu we hier zo gezellig thuis zitten, en Ewoud Sanders zo vrijgevig is geweest met een paar grote bestanden met pdf's, leek het me aardig om daar nog eens wat verder in te zoeken. Dit wordt hopelijk het begin van een serietje, want ik denk dat ik meteen iets op het spoor ben en het is misschien een aardige manier om jullie mee te laten … [Lees meer...] overEigennamen in streekromans

Computers en betekenis

door

Wat betekent het woord boom? Volgens een bepaalde manier van kijken wordt die betekenis bepaald door alle contexten waarin het woord boom voorkomt. Die manier van kijken blijkt goed werkbaar te maken voor een computer en geeft potentieel een scherp beeld van wat de betekenis eigenlijk is. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overComputers en betekenis

Aandacht als de sleutel om taal te begrijpen

door

Sommige van de belangrijke ontwikkelingen in de taalkunde komen uit de computertaalkunde – de discipline waar men probeert computers aan het praten, luisteren, schrijven en lezen te krijgen. Toen ik studeerde, stond het nog dicht bij wat andere taalkundigen deden, maar inmiddels heeft de technologie een grote, en eigen, vlucht genomen. Er gebeurt, desondanks of daarom, van … [Lees meer...] overAandacht als de sleutel om taal te begrijpen

Ironie. #not

door

Door Marc van Oostendorp De Nederlandse Twittertaal ontwikkelt een verschil tussen de hashtags #niet en #not, ontdekte ik gisteren toevallig. De eerste geeft meestal een krachtige ontkenning aan; de tweede betekent ironie. Het is niet gemakkelijk om ironie te herkennen. Dat komt doordat het een stijlfiguur is die zich als het ware verstopt: de spreker neemt terwijl hij iets … [Lees meer...] overIronie. #not

Afwezige verschillen v/m in literaire schrijfstijl? Een snufje nuance

door

Door Corina Koolen Toen ik de afgelopen week promoveerde, stond mijn onderzoek beschreven in de grote kranten. De Volkskrant, NRC, nrc.next en Het Parool  besteedden er aandacht aan. Dat waren mooie stukken; ik vind het uiteraard belangrijk dat mijn onderzoek benaderbaar is en dat het iets toevoegt aan het publieke debat. Aan de andere kant is er nu één ding dat blijft … [Lees meer...] overAfwezige verschillen v/m in literaire schrijfstijl? Een snufje nuance

Praten met robots dankzij Google

door

Door Lucas Seuren De afgelopen decennia heb ik regelmatig claims gezien dat computers spoedig probleemloos kunnen communiceren met mensen, en dat we het niet eens meer door zullen hebben als we met een AI praten. Maar tot op heden waren dialoogsystemen absoluut niet in staat om de Turingtest te doorstaan; we maken nog altijd eenvoudig onderscheid tussen een menselijke … [Lees meer...] overPraten met robots dankzij Google

De mens is een dier dat samenwerkt

door

Door Marc van Oostendorp Je zit in de auto, het is midden in de nacht, de reis is nog lang en je wil nu tanken. Je vraagt aan de spraakcomputer: "waar is hier in de buurt een benzinestation?" Vervelend is dan als die computer een lijst van 16 bezinestations geeft die 'in de buurt' zijn, hoewel ze deels niet eens aan dezelfde weg liggen (ze liggen wel in een straal van 10 km om … [Lees meer...] overDe mens is een dier dat samenwerkt

Literaire stijl als een computerkunstje

door

(Persbericht Radhoud Universiteit) Is de creatie van een uniek literair oeuvre voorbehouden aan zwoegende schrijvers of kan een computer de klassiekers imiteren? In het project ‘Writers in the Cloud’ schrijven bezoekers van het Erasmusgebouw van de universiteit met behulp van taaltechnologie een tekst in de trant van schrijvers als Couperus, Grunberg of Bervoets. Het project … [Lees meer...] overLiteraire stijl als een computerkunstje

Oplossing voor taalkundig probleem van 100 jaar oud

door

(Persbericht Radboud Universiteit) Wist je dat in iedere taal het meest voorkomende woord ongeveer twee keer zo vaak voorkomt als het op een na meest voorkomende woord? Deze wet genaamd ‘Zipf’s law’ is al ruim een eeuw oud, maar tot nu toe lukte het wetenschappers niet om het verschijnsel precies te verklaren. Taalwetenschapper Sander Lestrade van de Radboud Universiteit … [Lees meer...] overOplossing voor taalkundig probleem van 100 jaar oud

Perplexiteit als venster op de taal

door

Door Marc van Oostendorp Een zin is een meerdimensionaal object. Hij bestaat uit woorden, die op hun beurt minstens twee dimensies hebben: een klankvorm ('spruitje') en een betekenis ('klein groen koolachtig bolletje met een bittere smaak'). En die woorden staan ook nog eens in een bepaalde syntactische relatie tot elkaar. Als je naar een zin, een willekeurige zin, luistert, … [Lees meer...] overPerplexiteit als venster op de taal

Hoe werkt Google Translate?

door

Door Marc van Oostendorp Vorige week kondigde Google Translate een nieuwe, verbeterde versie aan van de vertalingen van (onder andere) het Nederlands naar het Engels en omgekeerd. Hoe is de nieuwe versie verbeterd? En wat kan er nóg beter? Ik vroeg het aan Antal van den Bosch, de directeur van het Meertens Instituut en zelf als hoogleraar Taal- en Spraaktechnologie ook ervaren … [Lees meer...] overHoe werkt Google Translate?

Herken de herkomst aan de taal: goed idee?

door

Door Sterre Leufkens Hoe weet je waar iemand vandaan komt? Zie je dat aan zijn kleding? Aan zijn haarkleur? Of is bepaald gedrag bepalend? Dat lijkt toch allemaal vrij oppervlakkig. Een van de beste manieren om iemands herkomst te bepalen lijkt toch zijn taal te zijn. Op basis van dat principe proberen immigratiediensten in binnen- en buitenland al jarenlang om te bepalen of … [Lees meer...] overHerken de herkomst aan de taal: goed idee?

Teleurstellingswetenschap

door

Door Marc van Oostendorp Het is onzeker dat er behalve de mens ergens in het universum nog een wezen is dat teleurstelling kan ervaren. Het is vergeleken met bijvoorbeeld boosheid of vrolijkheid een ingewikkelde emotie. Je moet iets verwacht hebben en dan moet het gebeurd zijn en je gevoel over die gebeurtenis moet negatiever zijn dan van te voren. Wie wil er geen … [Lees meer...] overTeleurstellingswetenschap

Water en taal

door

Door Marc van Oostendorp Een taal is geen stroompje, maar een grote, brede rivier. Traag stroomt ze permanent in de richting van de zee. Als je iets dichter bij kijkt, zie je golfjes die in de richting van de oever gaan. En nóg dichterbij, onder de microscoop, bewegen de moleculen alle kanten op. Zo is het ook met de taal. In de loop van de eeuwen gaat ze een bepaalde … [Lees meer...] overWater en taal

Bewijs maar eens dat een robot geen god is

door

Door Marc van Oostendorp Ergens in Amerika staan twee speakertjes nu al dagen onafgebroken met elkaar te kibbelen. En dat is enigszins beangstigend. Op dit moment zeggen de twee, die geheel terecht Vladimir en Estragon genoemd worden, bijvoorbeeld tegen elkaar: V: A while ago, you said you were a human girl. E: Yes, I am a human girl. V: Why do you think you … [Lees meer...] overBewijs maar eens dat een robot geen god is

Computer vindt tussentaal

door

Door Marc van Oostendorp Een van de problemen voor vertaalcomputers was tot nu toe altijd dat er zoveel talen zijn. Je kunt jaren besteden aan een computer die goede vertalingen maakt van het Frans in het Engels, en dan vele jaren voor een computer die Russisch in het Engels vertaalt, maar dan heb je het Frans en het Russisch nog niet aan elkaar gekoppeld. Dat probleem lijkt … [Lees meer...] overComputer vindt tussentaal

Google Translate wordt onbegrijpelijker (en beter)

door

Door Marc van Oostendorp Het is al een tijdje geleden dat Google Translate in het nieuws was, maar deze week kwam Google weer met een fascinerend bericht. Een paar jaar geleden hoorde je regelmatig over deze online-vertaalmachine: steeds weer werden nieuwe talen toegevoegd aan het systeem, en je kreeg ook het gevoel dat vertalingen inderdaad steeds beter werden. Maar … [Lees meer...] overGoogle Translate wordt onbegrijpelijker (en beter)

Kun je een computer een (relevant) artikel / boek laten schrijven?

door

Onverwachte taalvragen aan de Wetenschapsagenda (21) Door Marc van Oostendorp Sommige vragen aan de Nationale Wetenschapsagenda storten de rijpere onderzoeker in een  de nostalgie. Kennelijk worden mensen nog steeds warm van kwesties als de volgende: Kun je een computer een (relevant) artikel / boek laten schrijven? Zijn er algoritmes denkbaar waarbij je computers … [Lees meer...] overKun je een computer een (relevant) artikel / boek laten schrijven?

Facebook wordt taalvaardiger, maar verre van taalvaardig

door

Door Lucas Seuren De wens om computers menselijke taal te leren is al vele decennia oud, maar tot op heden zijn ze daar slechts zeer beperkt toe in staat. Facebook kondigde onlangs een nieuwe engine aan die tekst van gebruikers beter moet gaan begrijpen: DeepText. Deze engine zou met bijna menselijke precisie tekst moeten kunnen begrijpen. Een erg stoutmoedige claim, en gelet … [Lees meer...] overFacebook wordt taalvaardiger, maar verre van taalvaardig

Is de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?

door

Onverwachte taalvragen aan de wetenschapsagenda (16) Door Marc van Oostendorp Zestien taalvragen hebben een geheel eigen koepel gekregen in de Nationale Wetenschapsagenda: de vragen over de vraag of we computers beter met taal kunnen laten omgaan, de zogenoemde taaltechnologie. Zestien vragen van de elfduizend die oorspronkelijk door de Nederlandse bevolking zijn … [Lees meer...] overIs de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?