• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een taalspelletje uit de 15e eeuw

26 januari 2015 door Bas Jongenelen 12 Reacties

Door Bas Jongenelen
Het komt niet vaak voor dat er een nieuw Middeleeuws literatuurtje ontdekt wordt, maar soms duikt er ineens een gedicht, liedje of verhaal(fragment) uit vroeger tijden op. Tijdens zijn onderzoek naar de Franse kroniek BAV, Reg. lat. 752 (in de Vaticaanse bibliotheek) kwam historicus Hanno Wijsman een Middelnederlands gedichtje tegen.  Zie foto.

De tekst is als volgt:

    half zot half vroult
    wel leven doult
    daet my guedinc
    daet vingue hic gould
    half zot half vroult
    wel leven doult

    Willecoq

Auteur Willecoq is zeer waarschijnlijk Guillaume Willecoq, een clerc in de artillerie van Antoon de Grote Bastaard van Bourgondië, in de jaren 1470. Hij schreef Frans, maar uit het gedichtje blijkt dat hij het Nederlands ook machtig was. Hij was blijkbaar niet gewend om Nederlands te schrijven, vandaar dat hij een Franse spelling hanteert – of zijn Franse spelling was opzet om daarmee een taalpuzzeltje te maken. Neem het woord ‘vroult’. Dat is duidelijk geen Middelnederlands woord, althans, niet op deze manier geschreven. Spreek het daarentegen op zijn Frans uit en je hoort ‘vroed’. ‘Vroed’ betekent ‘wijs’.

Daarmee begint de betekenis van het gedichtje zich te openbaren: ‘half zot half wijs.’ Kijk, nu komen we ergens. Als ‘vroult’ ‘vroed’ is, dan is ‘doult’ ‘doet’ en ‘gould’ ‘goed’. Het woord ‘guedinc’ is een beetje raadselachtig, maar door wat met de klemtoon te spelen, zou het best wel eens de verfranste ‘gading’ kunnen betekenen. En hoe zit het met ‘vingue hic’? Dat is West-Vlaams: ‘vinke ik’, oftewel ‘vinnekik’, oftewel ‘vind ik’.

Vertaald staat er dan min of meer:

    Half zot, half wijs,
    Laat je op de juiste manier leven.
    Dat is van mijn gading,
    Dat is zoals ik het goed vind.
    Half zot, half wijs,
    Laat je op de juiste manier leven.

Guillaume Willecoq wint er niet de Nobelprijs voor de literatuur mee, maar zijn 15e-eeuwse taalspelletje (half Vlaams, half Frans) is ook nu nog leuk om mee te puzzelen.
(Met dank aan Hanno Wijsman en zijn Facebook-vrienden.)

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 15e eeuw, middeleeuwen, Middelnederlands, taalkunde, taalspel

Lees Interacties

Reacties

  1. Taalprof zegt

    26 januari 2015 om 09:13

    Ik las 'guedinc' aanvankelijk als 'goed dunkt,' dus 'dat mij goeddunkt'

    Beantwoorden
  2. Taalprof zegt

    26 januari 2015 om 09:13

    Zou best kunnen ( ca. me plaise of zoiets )

    Beantwoorden
  3. André zegt

    26 januari 2015 om 10:25

    Ik dacht aan 'gedenk', met een betekenis als 'dat denk ik, dat is mijn mening'.

    Beantwoorden
  4. Bas Jongenelen zegt

    26 januari 2015 om 10:51

    Het gedichtje is opgedoken in het kader van een catalogiseringsproject van de Franse handschriften in het Vaticaan, georganiseerd en uitgevoerd door het Institut de recherche et d'histoire des textes : http://www.efrome.it/…/catalogage-des-manuscrits…

    Beantwoorden
  5. Bas Jongenelen zegt

    26 januari 2015 om 10:53

    De oplossing voor guedinc als gading is zeker niet zeker. Goeddunkt zou ook mogelijk kunnen zijn en misschien gedenk ook wel (hoewel ik die laatste de minst sterke vind). Gelukkig liggen de betekenissen van gading, goeddunken en mening geven in dit geval niet ver uit elkaar, dus de algemene betekenis van het gedicht zal er niet door wijzigen.

    Beantwoorden
  6. Willem Kuiper zegt

    26 januari 2015 om 11:02

    De regel: "Daet my guedinc" zou kunnen teruggaan op: Dat's mi goet dinc, wat zoveel kan betekenen als: Dat is in mijn voordeel.

    Beantwoorden
  7. Bas Jongenelen zegt

    26 januari 2015 om 11:17

    Dat is ook een mogelijkheid (die gelukkig het gedicht niet ineens een andere draai geeft).

    Beantwoorden
  8. Michiel de Vaan zegt

    27 januari 2015 om 08:45

    Ik denk dat we niet mogen twijfelen aan de interpretatie van 'guedinc' als 'ghedink', dus 'gedenk'. Vergelijk voor de constructie uit de Reinaert 'Grimbert, nu hebbic gheseit, al dat mi mach ghedinken nu'.
    De spelling gue- kan geen ga- weergeven, en goe- is onwaarschijnlijk omdat hij verder konsekwent -oul- schrijft voor de oe-klank.

    Beantwoorden
  9. Bas Jongenelen zegt

    27 januari 2015 om 10:09

    Waarom kan gue niet de weergave zijn van ga? Spreek ga op z'n Frans uit en het klinkt als gue.

    Beantwoorden
  10. Taalprof zegt

    27 januari 2015 om 13:14

    Ik zie trouwens dat 'Half zot, half vroed, wel leven doet' als spreekwoord vermeld staat in het WNT (met een vindplaats uit 1580, onder het lemma VROED).

    Beantwoorden
  11. Michiel de Vaan zegt

    27 januari 2015 om 14:12

    Niet in het Frans dat ik ken. Bovendien: "dat mij gading" zou geen werkwoord bevatten.

    Beantwoorden
  12. Bas Jongenelen zegt

    27 januari 2015 om 15:03

    Dan is er nu een vroegere vindplaats.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jonathan Griffioen • Abnormale kinderen

Ja, Rutger Kopland is blauw.
M. Vasalis is blauwer,
veel blauwer, rode grond met blauwe
bergen. Kopland is grijzer, ik zag nooit
grijzer blauw.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d