• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Etymologie: wijme

3 december 2015 door Reageer

Door Michiel de Vaan

wijme zn. ‘wilg, wilgeteen’
Misschien al Oudnederlands *wīma(n)- in Wimeuelt(1067) ‘Ghyvelde’ (Frans-Vlaanderen; daarnaast ook Gimeuelt 1067, Ghyvelda 1067, met Romaanse g- uit Germaanse *w-), Wimes (1105 kopie 12e eeuw) ‘Wismes’ (Frans-Vlaanderen). Middelnederlands wimen (mv.) ‘wilgentwijgen, rijshout’ (14e eeuw, Ruusbroec, Vanden gheesteliken tabernakel), wymen (1420–1435), wyme ‘latwerk, rooster’ (1477, Teuthonista), en met korte klinker wimme v. ‘latwerk’ (1460–1480); bn. wimen ‘van wilgenrijs gemaakt’ (14e eeuw). Nieuwned. wime, wijme, wyme ‘wilgeteen; traliewerk’ (1551), wijm (1573), wijmenlant (1569) ‘land begroeid met wilgen of rijshout’. Daarnaast wieme (1567) ‘rookhok, rookkamertje in een schoorsteen’, wieme, wimme (1599, Kiliaan, die dit woord Fries, Gelders en Oostnederlands noemt), wijm (1634, Baardt). De betekenis ‘rookhok’ is ontstaan uit het ‘vlechtwerk’ waaraan het vlees te roken werd gehangen.

In moderne dialecten: Westvlaams wieme ‘wilgetwijg’, wumme ‘scherm van gevlochten twijgen, gebruikt door hoedemakers’, Oostvlaams, Brabants, Belgisch Limburg wijm(e) ‘twijg; vlechtwerk; knotwilg’, Tienen wémke ‘rond netwerk om taarten op te leggen, vlahor’, Haspengouw wijm ‘tuig van latten en stro dat onder een kar hangt’, Ripuarisch wiem ‘rooster, vlechtwerk’, Overijssels wieme, wimme ‘droogruimte op zolder’, Drents wiemel ‘plek aan de zolder, waar men aan een latwerk tussen de balken spek, worst en ham te drogen hing’.
Verwante vormen: Middelnederduits wīme m. ‘lattenwerk om vlees te roken e.d.’, Nhd. wyme (1507), fleischwimme (1581, Keulen), weimen (1606), Mohd. Wiemen m.
De woordenboeken twijfelen tussen een Germaans erfwoord en een Latijns leenwoord. Kroonen (2013: 587) reconstrueert PGm. *wīman- m. ‘twijg, rijshout’, afgeleid van het PIE ww. *weh1-i- ‘draaien, winden’ (Latijn viēre ‘weven’, Litouws výti ‘winden’). Het Germaanse woord zou dan dezelfde PIE stam *weh1i-mn- voortzetten als Latijn vīmen, –inis ‘vlechtwerk; wilgenhout, wilgeteen’. Dat was ook de oplossing van van Wijk 1911. Weliswaar komt het ww. niet in het Germaans voor, maar wel de afleiding *wajju- ‘muur’ (Gotisch waddjus) die op een ‘gevlochten muur’ wijst.
Omdat *wīman- alleen in het Nederlands en Nederduits voorkomt ziet Frings 1932 het voor een Latijns leenwoord in het Westgermaans aan. De vorm biedt daartegen geen enkel bezwaar. Het onzijdige vīmen werd in een deel van het Romaans als *vīme voortgezet (bijv. Middelfrans vins nom.sg. ‘twijg’, Oudprovençaals vim), in een ander deel als *vīmene (Middelfrans visme, visme, Oudspaans vimbre,MoSp. mimbre ‘(wilgen)twijg’). Door het n-suffix kan het woord in het Germaans als n-stam zijn ingelijfd. Aangezien bovendien de betekenis van het Germaanse woord exact dezelfde is als die van het Latijnse, verdient de Latijnse etymologie bij deze stand van zaken (vorm, betekenis, verspreiding) de voorkeur.
Literatuur:
N. van Wijk. 1911. Een oud dialektwoord (wieme, wîme). TNTL 30, 115-117.
Th. Frings. 1932. Germania Romana, p. 182.
W. von Wartburg, Französisches Etymologisches Wörterbuch, deel 14, 459-461.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie, taalkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d