• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De Nederlandse s

12 mei 2016 door Marc van Oostendorp 4 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Dankzij Nederlandse voetbaltrainers is al menige wereldtaal de afgelopen decennia verrijkt. Op dit moment doet Louis van Gaal bijvoorbeeld goede dingen voor het Engels, zoals maar weer eens blijkt uit dit filmpje dat momenteel de rondte doet en waarin een (Engelse) Manchester-fan de meester feilloos weet te imiteren:

De imitator gebruikt geen bijzondere woorden – behalve dat hij de hele tijd nadrukkelijk ja zegt – en zijn grammatica is zo te horen ook niet aangepast. Maar hij is herkenbaar als Van Gaal, en als een Nederlander, door zijn accent.

Een ding dat er daarbij duidelijk uitspringt, is de manier waarop hij de s uitspreekt:

  • Ja, you have sjien that in the first half we have dominated, ja?

Praten wij allen zo, of is dit voorbehouden aan Louis van Gaal? Het is een beetje van allebei. Ik geloof in ieder geval niet dat een Nederlandse imitator snel een sj zal maken:

Een s maak je door de voorkant van je tong op te tillen zodat de uitstromende lucht er even in het nauwkomt en begint rond te tollen. Dat rondtollen geeft de karakteristieke klank.

Alleen: wáár je die voorkant van de tong precies houdt, dat luistert heel nauw. In het Engels, en trouwens ook in veel andere talen, maak je die afsluiting relatief sterk naar voren, vlak achter de tanden. In het Nederlands doe je het een of twee millimeters verder naar achteren; in (Noord-)Hollandse dialecten waarschijnlijk nog iets meer dan in andere variëteiten van onze taal.

De sj-klank (van sjouwen: dat zijn niet twee klanken achter elkaar, al schrijf je twee letters) maak je nog wat verder naar achter met je tong. Je kunt het voelen als je snel achter elkaar sop-sjop-sop-sjop zegt en daarbij op de stand van je tong let.

Het punt is nu: voor ons gevoel gaan we de grens tussen s en sj nog niet over als we onze tong een klein beetje naar achter trekken. Maar voor Engelsen is dat wel het geval; die horen vooral Nederlanders dus regelmatig een sj zeggen, ook als die Nederlanders dat helemaal niet bewust doen.

Daar valt weinig aan te doen: mensen zijn geneigd iedere klank die ze horen meteen in een categorie te duwen: iets is of een s of een sj, er bestaat geen tussenweg. Als de ander zijn tong dus ergens halvewege plaatst, blijf je toch een van de twee klanken horen. En dat is voor veel niet-Nederlandstaligen in het geval van Van Gaal dus vaak een sj.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: accent, Engels, fonetiek

Lees Interacties

Reacties

  1. Jona Lendering zegt

    12 mei 2016 om 09:05

    Zou het een idee zijn een vervolg te maken over hoe Nederlanders een Duitser kunnen identificeren met die /sch/ van Scheveningen? En hoe het verschil is tussen de “autochtone s” en die van Nederlandse Marokkanen? Die sjibbolets zijn gewoon leuk.

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      12 mei 2016 om 10:26

      Ja, dat zijn allebei interessante onderwerpen, ze staan op het lijstje. (Over de Marokkaanse z heb ikonlangs geschreven, maar er valt meer over te zeggen.)

      Beantwoorden
  2. Marcel Plaatsman zegt

    12 mei 2016 om 09:07

    Ik ken toch veel Nederlandstaligen die Amsterdammers en bij uitbreiding andere westerlingen van een “sj” beschuldigen. Toen mij dat (als Noord-Hollander) voor het eerst overkwam was ik inderdaad wat verbaasd, maar inmiddels kan ik het wel plaatsen. Alsof we toch ’n Iberische inslag hebben zo ver noordelijk. De Vlamingen doen er in ieder geval niet aan.

    De Engelse imitator, die echt goed is in wat ‘ie doet, maakt trouwens een onderscheid tussen de Van Gaal-s en de sj. Je hoort hem een aantal keer “shall” achter elkaar gebruiken en dan hoor je duidelijk een -j- op de gekke s volgen. Zo hoor je Nederlanders het inderdaad vaker doen, blijkbaar is een echte /ʃ/ toch te lastig.

    Zelf spreek ik het Duitse “Schule” overigens ook echt anders uit dan “sjoelen”, ik gebruik in het Nederlandse woord geen zuivere /ʃ/. Ook hier doen Vlamingen het meer zoals je zou verwachten. Een dergelijk onderscheid klopt met de bevindingen van Collins & Mees 2003 (pag. 190-191), die de Nederlands-Nederlandse als /ɕ/ weergeven, de Vlaamse als /ʃ/. Zou die slappe s, die (Noordwest-)Nederlanders wel maar Vlamingen niet hebben, een goede realisatie van /ʃ/ tegenhouden – een belemmering die er in het zuiden niet is?

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      12 mei 2016 om 10:27

      Ja. De manier waarop ik met /ʃ/ en /sj/ omga in het Italiaans, is hier thuis ook af en toe een onderwerp van goedmoedige spot.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Buyle • Anders

Het was anders. De wind
was anders van toon.
Ik vroeg de weg: het kind
aarzelde ongewoon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BERICHT HOE WE ZITTEN

Adem zien te halen
is het enige en
kijken of er geen paard aan komt.
 

Bron: Het Zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

23 juni 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1934 Dirk Bakker
sterfdag
1991 Karel Meeuwesse
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d