• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Etymologie: zwelgen

26 mei 2016 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Door Michiel de Vaan

zwelgen ww. ‘zich te buiten gaan’

zwelgenOudnederlands farsuuelgit ‘verzwelgt’, farsuelge ‘verzwelge’ (Wachtendonckse Psalmen, 901–1000), Middelnederlands swelgen (swalch, geswolgen) ‘doorslikken, verslinden’ (1240), gesuelgen ‘doorslikken’ (1265–1270), ghesuelch ‘keel’ (1276–1300), verswelghen ‘doorslikken, opslokken’ (1265–1270), Suelghemast toenaam ‘die voedsel verbrast’ (1270).

Vnnl. swelghen ‘gulzig opeten of -drinken; doorslikken’ (1516), variant swilghen (1582); afgeleiden betekenissen ‘brassen, losbandig leven’ (1573), zwelgen in ‘baden in, opgaan in’ (1814). Dialectvarianten zwalgen (WVla.), zwilgen (OVla., WBrab.).

Verwante vormen: Mnd. swelgen, Oudhoogduits swelgan, swalh, -swolgan, Mohd. schwelgen, MoWFri. swolgje, Oudengels swelgan, MoE swallow ‘doorslikken’, Oudijslands svelga (sterk ww.), svelgja (zwak ww.) ‘inslikken, verslindenʼ.

Uit Proto-Germaans *swelgan, *swalg, *swulgana- ‘verslinden’. De verdere Indo-Europese etymologie is onduidelijk. Het Iraanse ww. *hwara- ‘eten, drinken’ (Avestisch xvara-) kan uit *swel- komen en wordt vaak met Germaans *swelgan vergeleken, dat dan uit PIE *swel-gh– zou komen, maar de toevoeging van *-gh– hangt nogal in de lucht, en het Iraanse woord kan ook binnen het Iraans van een werkwoord *hwar- ‘nemen’ zijn afgeleid.

zwelg zn. ‘keel’

Mnl. swelch, zwelge ‘grote slok; keel, open muil’ (1440–1460), Nnl. zwelgh ‘keel’ (1544), ‘slok, teug’ (1609), Westvlaams zwelg ‘slok; keel’. Ook Mnl. swalch ‘waterkolk; open keel’ (1377–1381).

Verwanten vormen: Mnd. swalch, swelch m. ‘open keel, vloedgolf; het zwelgen’, Mhd. swalch ‘kolk, vloed’, swelch ‘zuiper, verslinder’, Nhd. Schwalch ‘opening van een smeltoven’, Oudijslands svelgr m. ‘draaikolk; zwelgerʼ.

Uit PGm. *swalg-i-, de variatie tussen zwelg en zwalg kan uit de aan- en afwezigheid van i-umlaut in dit soort stammen worden verklaard (vgl. stap en step uit *stap-i-). Andere afleidingen van het ww. zijn o.a. Ohd. swelgo ‘slokop’ < *swelg-an-, Oudsaksisch swolg ‘draaikolk’, OIJsl. sylgr ‘slokʼ < *swulg-i-. De betekenissen ‘draaikolk’ en ‘vloedgolf’ zijn overdrachtelijk uit ‘verslindend, slokop’ ontstaan.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d