• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Pas verschenen: A Plank I Saved From a Shipwreck

22 maart 2017 door Redactie Neerlandistiek Reageer

De Nederlandse graecus Tiberius Hemsterhuis (1685-1766) is vooral bekend als de naamgever van de Schola Hemsterhusiana, waarvan onder anderen L.C. Valckenaer deel uitmaakte. Anders dan laatstgenoemde en andere discipelen liet hij weinig beschouwend taalkundig werk na. Een uitzondering is de Lectio publica de originibus linguae Graecae, maar ook die collegereeks werd bij Hemsterhuis’ leven niet uitgegeven. Het is aan de negentiende-eeuwse taalkundige Joost Hiddes Halbertsma te danken dat dit stukje gedachtengoed, een eeuw later, gepubliceerd is. Maar wat zag Halbertsma in dit werkje, dat in zijn tijd al op onderdelen achterhaald was? En wat beoogde hij met zijn commentaar hierop, dat niet echt een commentaar is? Hierover handelt het inleidende essay van Alpita de Jong in A Plank I Saved from a Shipwreck, de nieuwe tweetalige heruitgave van Halbertsma’s commentaar. Deze uitgave laat zich goed combineren met de recente, geannoteerde tekstuitgave van Hemsterhuis’ Lectio publica de originibus linguae Graecae (2015, herdruk 2017; zie hieronder).

J.H. Halbertsma, ‘A Plank I Saved from a Shipwreck’. J.H. Halbertsma’s Commentary on Tiberius Hemsterhuis’s Lectio publica de originibus linguae Graecae [1845]. Introduction by Alpita de Jong. Text edition and translation by Bouke Slofstra. (Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publicationen 2017). 9,50 euro (excl. verzendkosten)

Stichting Neerlandistiek VU ISBN 978-90-8880-034-4
Nodus Publikationen ISBN 978-3-89323-539-1
Bestellen via info@jnoordegraaf.nl of via Nodus Publikationen, Postfach 5725, D-48031 Münster

Lectio publica de originibus linguae Graecae

In de reeks Cahiers voor Taalkunde is als nummer 31 verscheen de Lectio publica de originibus linguae Graecae, een in het Latijn gesteld collegedictaat van de vermaarde achttiende-eeuwse hoogleraar Grieks Tiberius Hemsterhuis. Het dictaat verschijnt nu met een Engelse parallelvertaling en een uitvoerig commentaar.

In de Lectio publica (de analogia linguae graecae) schetst Tiberius Hemsterhuis in het midden van de achttiende eeuw de contouren van zijn analogie-leer. Met zijn nuchtere en stelselmatige aanpak heeft Hemsterhuis, samen met enige tijdgenoten, het pad geëffend voor de taalkundige doorbraken van de negentiende eeuw. Maar anders dan de meeste van die tijdgenoten, zoals bijvoorbeeld Condillac, Herder of Harris, schreef Hemsterhuis in een vreemde taal (Latijn) over een vreemde taal (Grieks). Het feit dat zijn Lectio publica (‘openbaar college’) niet eens voor publicatie bedoeld was, maar dankzij een vlijtig pennende student voor het nageslacht bewaard is gebleven, maakt dit werk nog wat obscuurder. Oppervlakkig gezien dan, want de Lectio is met vertaling, inleiding, notencommentaar over bronnen en methoden en diverse indexen toegankelijke lectuur. In het werkende leven van Hemsterhuis blijken onderwijs, taalkunde en tekstkritiek nauw verweven. En je stapt als het ware de collegezaal van (pakweg) 1750 binnen en je proeft de spreekstijl en het accent van professor Hemsterhuis.

Voor neerlandici zijn de opvattingen over taal en taalkunde in het dictaat van Hemsterhuis van belang, omdat het zijn leerlingen waren die in de tweede helft van de achttiende-eeuw de studie van de moedertaal, het Nederlands, krachtig hebben bevorderd, mede door de oprichting van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde in 1766. Een van de volgelingen van de Schola Hemsterhusiana werd zelfs de allereerste hoogleraar Nederlandse taalkunde.

Tiberius Hemsterhuis, Lectio publica de originibus linguae Graecae (ca 1750). With a translation and a commentary by Bouke Slofstra. Second revised printing. (Amsterdam: Stichting Neerlandistiek & Münster: Nodus Publicationen 2017). 19,50 euro (excl. verzendkosten). ISBN 978-3-89323-537-7 (Münster) / ISBN 978-90-8880-030-6 (Amsterdam).

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 18e eeuw, geschiedenis van de taalkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Margriet Westervaarder • gelegen in een nest

gelegen in een nest
van dons en klein venijn
de takjes dagelijks herschikt
zacht mos en doornig groen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d