• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De dichter en de Nederlandse Hitler

25 mei 2017 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp

“In het leven van Bertus Smit”, schrijft Willem Huberts als laatste zin in het nieuwste deeltje van de mede door hem uitgegeven Flanor-reeks, “weerspiegelt zich de twintigste eeuw.” De lezer heeft dan enkele tientallen bladzijden gelezen met zo ongeveer het merkwaardigste leven dat enige Nederlander in de vorige eeuw heeft gevoerd.

Aan het begin van het boekje vat Huberts het zelf als volgt samen:

In 1921 was hij directeur van het in Den Haag gevestigde ‘Holanda Esperanto Oficejo’. In 1929 was hij fascist. In 1931 was hij nationaalsocialist. In 1933 was hij antisemiet. In 1940 werd hij door de Duitse bezetter gearresteerd. In 1942 werd hij door een Duitse nazi-rechter ter dood veroordeeld. In 1943 trachtte hij lid te worden van de Nederlandsche SS, maar hij werd geweigerd. In mei 1945 maakte hij de bevrijding mee als gevangene in een Duits concentratiekamp. In 1947 was hij een Amerikaansgezind democraat en richtte hij de stichting Friends of America op. In 1973 was hij betrokken bij het actiecomité Nieuwmarktbuurt en streed hij tegen de aanleg van de Amsterdamse metro. In de jaren ’70 en ’80 genoot hij landelijke bekendheid als tekenaar van stedenschoon.


Ik schreef niet al te lang geleden trouwens al een keer over een van Smits in het Esperanto geschreven dichtbundels, waarop Huberts toen reageerde. Ik had er mijn verwondering over uitgesproken dat iemand vrij vlak na elkaar een Esperanto-dichter kon zijn en daarna een fascist, maar Huberts wees erop dat daar geen tegenstelling tussen zat.

Na lezing van dit boekje verbaast me die opmerking in zekere zin nog meer, want als Smits’ leven ergens uit bestond, dan was het wel een voortdurende tegenstelling. Vermoedelijk – of: mogelijk, je weet het in dit leven maar nooit –geboren als onechte zoon van een Duitse kardinaal van een adelijke familie bij een Nederlandse verpleegster, begaf hij zich inderdaad in de late jaren twintig en de vroege jaren dertig in de bizarre wereld van het Nederlandse fascisme – al was hij het soort fascist dat vanaf het begin niks lijkt te moeten hebben gehad van het mainstream-nationaal-socialisme van de NSB en in plaats daarvan zijn eigen bewegingen begon, zoals de NSNAP. En al werd hij in 1936 zelfs gearresteerd omdat hij een pamflet tegen het ‘bevriende staatshoofd’ Adolf Hitler probeerde te verkopen.

(Hij moet trouwens een redelijk beroemde nationaal-socialist zijn geweest; in Delpher vond ik bijvoorbeeld het volgende rijmpje uit de Bredasche Courant🙂

En in 1933 publiceerde de SDAP-krant Het volk op de voorpagina een foto van Smit, met als onderschrift:

Het boekje heeft De man van vele namen omdat Smit niet alleen regelmatig van ideologie of beroep (‘coupeur, schoenenverkoper, winkelbediende, propagandist, dichter, politiek activist, geschiedschrijver, handelsreiziger, vertaler, tekenaar en journalist’ somt Huberts op, en zegt dan: ‘de lijst is vast niet compleet’) wisselde, maar ook van naam (‘Bob Smit, Bob van Outvorst, Bob Smit van Outvorst en Adalbert Smit van Outvorst’ – en dat waren dan alleen maar de namen die hij rond de oorlog gebruikte).

Die vele namen lijken mij – psycholoog op de manier waarop Smit ook nog eens soms een gepromoveerd wetenschapper was – een soort sleutel tot dit leven, dat misschien wel voortdurend om identiteit draaide: een onecht kind met een stiefvader die nooit tegen hem sprak lijkt hij voortdurend op zoek te zijn naar wie hij eigenlijk was, en daarbij als een soort reële Zelig op allerlei plaatsen opgedoken te zijn, daarbij het ene idealisme na het andere aannemend, en het ene beroep na het andere, en, naar het uitkwam, adelijke en academische titels. Al die idealismes – van het Esperanto via het fascisme naar strijden tegen de metro op de Amsterdamse nieuwmarkt – moeten hem het gevoel hebben gegeven ergens bij te horen. En ergens bijhoren, daar leek hij voortdurend naar op zoek. 

Willem Huberts. Een man van vele namen. Bertus Smit 1897-1994. Nijmegen: Flanor, 2017. Bestelinformatie bij de uitgever.
Met Nederlandse taal- en letterkunde heeft het, toegegeven, niet veel te maken, maar de boog kan niet altijd gespannen zijn!

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fascisme

Lees Interacties

Reacties

  1. willem huberts zegt

    25 mei 2017 om 08:32

    Vermoedelijk heeft het leven van Bertus Smit u zó meegesleept dat er enkele (kleine) onzorgvuldigheden in uw tekst zijn geslopen. Uw tekst eindigt namelijk nogal abrupt en moet het slotwoord ‘houden’ niet ‘horen’ zijn? De titel van het boekje begint met het bepaald i.p.v. onbepaald lidwoord (toch nog iets Neerlandistisch…) en Smit overleed in 1994, niet in 2014. En tot slot, onder de derde illustratie staat ‘heeft’ dat ‘heet’ moet zijn. En nu maar hopen dat déze lijst wel compleet is. Ach ja, zo blijft hij, ook ver na zijn dood, verwarring zaaien.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d