Door Maartje Lindhout

Over 25 jaar is mijn leeftijd verdubbeld.

Als relatieve jongeling binnen de neerlandistiek gedraag ik me niet compleet ‘jong’ als het gaat om het medium van romans. Ik lees echte boekenboeken. Slechts één keer heb ik een volledig e-book gelezen, op een tablet, en dat was uit nood: het boek was in alle bibliotheken uitgeleend, ik kon het me niet veroorloven om het te kopen en ik was té nieuwsgierig naar de inhoud. Het lezen gaf me geen rust. Het voelde alsof ik scannend moest lezen, iets wat je over het algemeen toch meer gewend bent op een tablet of smartphone.

Want wat lees je zoal op die moderne en steeds meer vertegenwoordigde devices? Vooral WhatsAppberichtjes, Facebook-posts, tweets. En dan heb ik het nog niet eens over wat je allemaal alleen nog maar zíét op zo’n ding: foto’s, icoontjes, indelingen, overzichten, kernwoorden, alles gemaakt ten behoeve van gebruiksgemak en snelheid. Je hoeft de afbeeldingen en woorden niet echt te bestuderen. Vluchtig kijken en herkennen is voldoende. Van de verschillende leesstrategieën neemt het scannen de overhand.

Hoe beïnvloedt dit het lezen in de toekomst? Wel, waarschijnlijk op deze manier: de lezer scant meer dan eens de eerste bladzijden van een boek. Bevalt het hem toch niet, dan sleept hij het naar de digitale prullenbak en begint aan het scannen van een ander. Geen moeite: hij hoeft niet helemaal terug naar de bieb te fietsen.

Heeft dit een effect op het medium van het fysieke dan wel digitale boek? Natuurlijk. Maar hoe? Waarschijnlijk zal een schrijver zijn beste kunsten aan het begin moeten blootgeven. Aandacht trekken en vasthouden. Voor je ’t weet geeft je lezer het op.  Misschien gebeurt het ook wel dat precies ook daarom er steeds kortere boeken verschijnen. Als de meeste lezers het boek toch niet helemaal lezen, dan kun je beter meer korte boeken schrijven dan minder lange boeken.

Wie weet ontstaat er zo een shift naar de belangstelling voor korte verhalen en novelles. Mijn vraag is: zouden die dan ook nog op papier verschijnen?