• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

In memoriam Willem van den Berg (1934-2017)

23 augustus 2017 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Door Peter van Zonneveld

Foto: Familie van den Berg, Rhenen

Gisteren hebben we afscheid moeten nemen van een aimabel mens: Willem van den Berg. Vanaf zijn landhuis, halverwege de helling van de Utrechtse heuvelrug bij Rhenen, volgden we hem, samen met zijn gezin dat hem zo dierbaar was, over de stille weg die naar zijn laatste rustplaats leidde. De paarden in de wei, waar hij aan verknocht was, keken verbaasd naar die stoet van zo’n zestig mensen achter een kist met een vijgentak erop. Het was stralend weer.

Willem van den Berg, emeritus-hoogleraar in de Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, was in 1934 te Rijswijk geboren. Hij was een boerenzoon en daar schaamde hij zich bepaald niet voor. Hij kon paarden beslaan en mennen, en was daarin zelfs gediplomeerd, hetgeen in ons vak niet gebruikelijk is. Hij was ijzersterk. Zijn jongere broer vertelde me gisteren dat hij twee boerenknechts, die hem een keer belaagden, met één zwaai in de sloot wierp.

Na zijn studie in Utrecht promoveerde hij aldaar in 1973 op een proefschrift over de ontwikkeling van de term ‘romantisch’, Nadien zou hij zich vrijwel steeds met de negentiende eeuw bezighouden. Zo leerde ik hem kennen in de Werkgroep Negentiende Eeuw, opgericht in 1976, waarvan hij jarenlang voorzitter en ik secretaris was. We organiseerden lezingen en symposia en gaven samen boeken uit, zoals een bundel artikelen en – met twee anderen – een tweedelige editie van de Camera Obscura.

Hij was dol op zijn vrouw, zijn twee kinderen en later zijn vijf kleinkinderen en zijn zo landelijk gelegen huis. Vaak riep hij uit: ‘Ik ben zó gelukkig, waar heb ik dat aan verdiend?’ In 1984 werd hij – na enige aarzeling van zijn kant – hoogleraar in Amsterdam. De veertien promovendi die hij begeleidde, beschouwde hij ook min of meer als zijn kinderen. Hij kon heel kritisch zijn – soms té, vond ik. Zo bekritiseerde hij tot mijn verbazing bij m’n promotie in Leiden de ondertitel van mijn dissertatie, die ik notabene op zijn eigen verzoek gewijzigd had. Dan kon je niet zeggen: ‘Hé lul, wat krijgen we nou?’ Maar ik dacht het wel.

Meer dan veertig jaar heb ik hem gekend. Hij hield van de fijnzinnige Jacob Geel en ik van de overmoedige Hildebrand. Die twee lagen elkaar niet. Wij konden het echter heel goed met elkaar vinden. Hij was veertien jaar ouder dan ik en heeft veel voor mij betekend. Bij een sporadische aanvaring hield ik hem voor dat ik zijn dissertatie welwillend besproken had (samen met Boudewijn Büch, in 1974) en dat ik zijn talloze publicaties nooit de lof onthouden had die zij verdienden.

Hij was echt een vakman, een literatuurhistoricus van de degelijkste soort, met grote liefde voor zijn metier. Bij zijn afscheid in 1999 verscheen onder meer een bundeling van zijn opstellen met de goed getroffen titel Een bedachtzame beeldenstorm. Samen met Piet Couttenier schreef hij nadien nog Alles is taal geworden, een lijvige geschiedenis van de Nederlandse literatuur tussen 1800 en 1900 (2009). Drie jaar later bezorgde hij, samen met Piet Gerbrandy, een editie van Onderzoek en Phantasie van zijn held Jacob Geel. ‘Dit is mijn laatste kunstje’, riep hij uit. Dat was niet zo. In 2016 kwam er nog een boek over de kleurrijk Haagse uitgever Willem Gabriël Vervloet.

Uit de toespraken van familie, vrienden en leerlingen rees een markant beeld op van een beminnelijk mens, die zichzelf als een zondagskind beschouwde, en met grote tegenzin afscheid nam van deze wereld, waarin hij zijn talenten had kunnen ontplooien en veel goeds met anderen had gedeeld. De aula van begraafplaats ‘Larikshof’ was te klein om allen die hem de laatste eer kwamen bewijzen, te kunnen herbergen. We zullen hem niet vergeten.

  • In memoriam bij de werkgroep De moderne tijd.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: geschiedenis van de neerlandistiek, In Memoriam, letterkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Paul Snoek • Een reus

Een reus kent zichzelf.
Hij zoekt een meisje zoet als een konijn
om weg te goochelen in en uit
de grote hoed van zijn hart.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d