Door Jacques Klöters Ik moest vanmorgen denken aan mijn studietijd en wat ik daarin geleerd heb waar ik mijn hele leven wat aan gehad heb. Ik studeerde Nederlandse taal en letteren en ik was minder in grammatica en taalkunde geïnteresseerd dan in literatuur. De studie was buitengewoon populair op dat moment. Als je niet wist wat je wilde worden ging je rechten, politieke en … [Lees meer...] overDe lessen van mijn docenten vergeet ik niet
geschiedenis van de neerlandistiek
Smeuïgheid tussen de regels
Door Marc van Oostendorp Het Instituut voor de Nederlandse Taal INT heeft het afgelopen jaar gevierd dat Matthias de Vries (1820-1892) tweehonderd jaar geleden geboren werd. De Vries is in zekere zin de geestelijk vader van het INT. Hij begon het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) waaromheen uiteindelijk het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) werd gebouwd, … [Lees meer...] overSmeuïgheid tussen de regels
De Taelboom van Lambert ten Kate Hermansz
Door Peter Alexander Kerkhof Ter leering ende vermaeck, hier een kijkje in mijn boekenkast; we bladeren door een achttiende-eeuwse studie van de Europese taalverwantschap met een fascinerende kaartje! … [Lees meer...] overDe Taelboom van Lambert ten Kate Hermansz
Nieuw boek: Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT
Op donderdag 5 november 2020 werd tijdens het symposium 'Op je woorden letten' het nieuwe boek Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT gepresenteerd. Het boek is geschreven door voormalig INL-directeur Piet van Sterkenburg en Frieda Steurs, de huidige directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). In het boek komen Matthias de Vries en zijn taalkundige … [Lees meer...] overNieuw boek: Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT
In memoriam Eddy Grootes (1936-2020)
Door Peter Altena Onlangs overleed Eddy Grootes, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde, na een welbesteed en geleerd leven. De laatste jaren van zijn leven was een stok nooit ver weg – blijkbaar was hij moeilijk ter been – en onwillekeurig moest ik denken aan het gedicht dat Vondel wijdde aan Oldenbarnevelt, het Stockske. Er waren grote … [Lees meer...] overIn memoriam Eddy Grootes (1936-2020)
Pas verschenen: Jan Zwemer en Sjaak Kroon, De wordingsgeschiedenis van ‘Pleidooi voor de Moedertaal, de jeugd en de onderwijzers’.
Een reconstructie op basis van de Zierikzeese brieven van J.H. van den Bosch In 1893 verscheen bij uitgeverij P. Noordhoff in Groningen Pleidooi voor de moedertaal, de jeugd en de onderwijzers van de hand van Jan Hendrik van den Bosch, leraar Nederlands aan de vijfjarige HBS te Zierikzee. De brochure presenteerde een geheel nieuwe benadering van het onderwijs Nederlands. … [Lees meer...] overPas verschenen: Jan Zwemer en Sjaak Kroon, De wordingsgeschiedenis van ‘Pleidooi voor de Moedertaal, de jeugd en de onderwijzers’.
Promoveren in je moerstaal
Door Marita Mathijsen Eelco Verwijs is de eerste neerlandicus die in zijn moerstaal promoveerde, aan de Leidse universiteit. Promoveren in het Latijn was toen nog gebruikelijk. Hij was 27 jaar toen hij zijn briljante uitgave van Jacob van Maerlants Wapene Martijn maakte, de eerste kritische editie van dit werk in Nederland, in 1857 uitgegeven. Later werd … [Lees meer...] overPromoveren in je moerstaal
Gelaat, gebaar en klankexpressie
Neerlandistiek van 100 jaar geleden "Wat zou de wetenschap spoedig een hooge vlucht nemen als wij eris een genie zagen opstaan, dat weer eens alle vakken samen beheerschte met zijn éénig denkhoofd!" Er is maar één persoon in de geschiedenis van de neerlandistiek geweest die zulke zinnen kon schrijven: de Nijmeegse hoogleraar Jac. van Ginneken (1877-1945). … [Lees meer...] overGelaat, gebaar en klankexpressie
als je weet waar ik ben zoek me dan
In memoriam Wim Klooster (1935-2019) Door Guido Leerdam Op 15 september overleed Wim Klooster, emeritus hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam, op 84-jarige leeftijd, na een kort ziekbed. In de verschillende obits zijn kwalificaties te lezen als "beminnelijk", "bedachtzaam" (toen hij tijdens college eens – naar de smaak van het gehoor te – … [Lees meer...] overals je weet waar ik ben zoek me dan
De leermeester
In memoriam Wim Gerritsen Door Frits van Oostrom Het vak dat Wim Gerritsen met hart en ziel beoefende, de studie van de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen, kent een traditie van inmiddels zo’n tweehonderd jaar. Maar dat vak is pas een vakgebied geworden dankzij hem. Voordien staan de grote namen uit ons vak als silo’s in het landschap: (ik noem er maar een … [Lees meer...] overDe leermeester
De oorsprong van vreugde: Om triest van te worden!
Een 19e-eeuwse discussie over een kwaadaardig woord Door Pascale Eskes en Anouk Mudde Van een woord als vreugde kun je alleen maar vrolijk worden, toch? De negentiende-eeuwse taalwetenschappers die hebben bijgedragen aan het eerste etymologisch woordenboek van het Nederlands dachten daar heel anders over. De Duitse filoloog Johannes Franck die deze taak ten deel was … [Lees meer...] overDe oorsprong van vreugde: Om triest van te worden!
De oorsprong van het woord gewoon: Om gek van te worden
Een 19e-eeuwse discussie over een zonderling woord Door Pascale Eskes en Anouk Mudde Geen gewoner woord dan het woord gewoon, maar waar komt het eigenlijk vandaan, en wat heeft het te maken met wonen en wennen? Verrassend genoeg zijn deze vragen niet gemakkelijk te beantwoorden. Sterker nog: de opsteller van het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands, … [Lees meer...] overDe oorsprong van het woord gewoon: Om gek van te worden
Etymologische discussies, 19e-eeuwse roddels en een geheime baard
Achter de schermen bij het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands Door Pascale Eskes en Anouk Mudde Historische taalwetenschap en etymologie klinkt als een vrij braaf vakgebied, maar ook in deze discipline kan het een slagveld zijn. Etymologen hebben regelmatig tegengestelde meningen en dit levert vaak onenigheid op. Zo ook in de late negentiende eeuw toen … [Lees meer...] overEtymologische discussies, 19e-eeuwse roddels en een geheime baard
Mau! Het leven van Maartje Draak
Sinds de verschijning van Het Bureau is er waarschijnlijk nooit iemand dood gegaan die model stond voor één van de personages in dat boek zonder dat in de in memoriams naar dat personage werd verwezen. Kennelijk was Voskuil zo scherp dat hij mensen zo wist te beschrijven dat anderen hen herkenden. Ook in Willem Gerritsens boek over de neerlandica én keltologe Maartje Draak, … [Lees meer...] overMau! Het leven van Maartje Draak
Arie de Jager en de crisis in de hedendaagse neerlandistiek
door Peter-Arno Coppen In Neerlandistiek van 25 april 2019 werd verwezen naar een boek getiteld Arie de Jager and the Crisis in Contemporary Dutch Studies, echter zonder verdere bronvermelding. Vermoedelijk is het boek bij een obscure uitgever gepubliceerd, of misschien in eigen beheer. Ik heb het in elk geval nergens kunnen vinden. Ik ben natuurlijk wel zeer geïnteresseerd … [Lees meer...] overArie de Jager en de crisis in de hedendaagse neerlandistiek
10.000
Door Marc van Oostendorp In de tijd dat Albert Heijn met zijn website begon – ja, lieve kindertjes, er is een tijd geweest dat Albert Heijn nog geen website had – kende ik een man die het heel fijn vond dat er zoveel recepten op die site stonden. "Die kun je allemaal printen!" fantaseerde hij. "En dan heb je een kookboek!" Ik weet niet of er mensen zijn die alle … [Lees meer...] over10.000
Hellinga, de adel en de nar
Door Jacques Klöters Laatst moest ik denken aan de beroemde professor Hellinga die er nooit was en die dus ook niet op de foto staat van de wetenschappelijke staf van het Amsterdamse Instituut voor Neerlandistiek in 1968. Professor Stuiveling staat linksvoor, hij was bekend, saai en alom aanwezig. Hellinga was legendarisch, onvoorspelbaar en onzichtbaar. Hij was er nooit want … [Lees meer...] overHellinga, de adel en de nar
Wij schreven op Het Bureau trouw aan Blok Drente zonder h
Door Leendert Brouwer De foto van Dick Blok bij het artikel dat vorige week over hem verscheen in de Volkskrant, heb ik gemaakt. Het was een foto met overdosis flits bij het laatste optreden van Blok tien jaar geleden, toen hem het eerste exemplaar van het boek Nederlandse plaatsnamen werd overhandigd. Geen beste foto die in het in memoriam van de website van het Meertens … [Lees meer...] overWij schreven op Het Bureau trouw aan Blok Drente zonder h
‘Met eene liefde, die nooit kan wegsterven in mijn hart’
Opkomst en ondergang van Neerlandistiek aan de VU Of: Het idee van een universiteit in een tijd van marktdenken Door Ab Flipse Met het recente besluit de opleiding Nederlands niet meer aan te bieden voor nieuwe bachelorstudenten, komt een eind aan een tijdperk aan de VU. De studierichting Nederlands bestond sinds 1918, toen de eerste lector in dit vak werd benoemd. … [Lees meer...] over‘Met eene liefde, die nooit kan wegsterven in mijn hart’
In memoriam D.P. (Dick) Blok, 7 januari 1925- 6 februari 2019
Door Jan Berns In 1965 trad D. P. Blok aan als directeur van het bureau van de Centrale Commissie voor Onderzoek van het Nederlands Volkseigen, afdelingen Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in 1986 nam hij, gebruikmakend van de VUT-regeling, afscheid van het P.J. Meertens-Instituut. Naamsveranderingen zijn een van … [Lees meer...] overIn memoriam D.P. (Dick) Blok, 7 januari 1925- 6 februari 2019
In Memoriam Agnes Sneller (1940-2019)
Door Olga van Marion en Netty van Megen Neerlandica en filosofe dr. A. Agnes Sneller-van Veen was een geliefde docent aan de Opleiding Nederlands in Leiden. Als oud-studenten en collega zijn wij zeer verdrietig dat ze 31 januari jl., na een waardevolle periode van afscheid nemen te midden van haar vier dochters en vele vriendinnen, in het Haagse Nolenshaghe is … [Lees meer...] overIn Memoriam Agnes Sneller (1940-2019)
Eéndimensionaal portret van een minor poet
Door Marc van Oostendorp Elsbeth Etty's biografie van de dichter en neerlandicus Willem Wilmink begint met een ontboezeming van de auteur: "Dit boek is het gevolg van een blind date." Ze legt uit dat ze het boek is gaan schrijven omdat de uitgever Vic van de Reijt haar er tot haar verrassing om vroeg. Ze maakt duidelijk dat ze Wilmink nauwelijks gekend heeft, en dat ze weinig … [Lees meer...] overEéndimensionaal portret van een minor poet
Mijn neerlandistiek
Door Wiel Kusters Na en gedurende een jaar ook tijdens mijn Nijmeegse studietijd (Nederlandse taal- en letterkunde, 1968-1973) werkte ik als leraar Nederlands aan een scholengemeenschap voor havo en vwo in Sittard. Van 1978, mijn debuut als dichter, tot 1989 leefde ik van de pen en deed ik radiowerk (programma’s over literatuur en kunst) in Maastricht en … [Lees meer...] overMijn neerlandistiek
14 november 2018, Gent: Colloquium over Anton van Wilderode
De KANTL organiseert op 14 november het colloquium Anton van Wilderode, leraar in de letteren. Anton van Wilderode, die honderd jaar geleden werd geboren, was lid van de Academie van 1975 tot zijn overlijden in 1998. Met op het programma: Dirk de Geest, Erik Spinoy, Annemarie Estor, Johan van Iseghem en Wim Verbaal. Meer informatie … [Lees meer...] over14 november 2018, Gent: Colloquium over Anton van Wilderode
Pas verschenen: J.M.N. Kapteyn en Leo Polak, en Ludwig Erich Schmitt. Dubbelvoudig verraad en overmoed aan de Rijksuniversiteit Groningen tijdens de Duitse bezetting (1940-1942) door Gerrold van der Stroom
Heftige discussies zijn tot op de dag van vandaag gevoerd over het optreden in 1940/1941 van de rector magnificus van de Groningse Universiteit. Heeft deze hoogleraar germanistiek J.M.N. Kapteyn nu al of niet de Joodse hoogleraar Leo Polak verraden aan de Duitsers? Belangrijke nieuwe gegevens over deze beruchte zaak-Polak hebben echter niet de aandacht gekregen die zij … [Lees meer...] overPas verschenen: J.M.N. Kapteyn en Leo Polak, en Ludwig Erich Schmitt. Dubbelvoudig verraad en overmoed aan de Rijksuniversiteit Groningen tijdens de Duitse bezetting (1940-1942) door Gerrold van der Stroom
