• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

langzaam / traag

27 september 2017 door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

Verwarwoordenboek Vervolg (40)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

langzaam / traag 

Er is een subtiel verschil in betekenis.

langzaam       met geringe snelheid

Langzaam kwam de trein in beweging.

traag               met (te) geringe snelheid

Internet werkt zo traag op deze computer. Ik ben echt toe aan een nieuwe.

Taal zit zo mooi in elkaar. Taal geeft ons zelfs woorden waarmee we mét de betekenis ook een licht gevoel van irritatie tot uiting kan brengen. En dat gebeurt dan vaak ook nog terloops, zonder dat het accent al te zeer valt op die irritatie. Traag is zo’n woord. Traag roept op dat iets te langzaam gaat. Vergelijk het met snel en haastig. Als je vindt dat iets te snel gebeurt, gebruik je eerder haastig. Immers Haastige spoed is zelden goed.

Natuurlijk kan langzaam ook irritatie uitdrukken. Bijvoorbeeld in: Dat ging zo langzaam! Maar dan zijn er vaak andere hulpmiddelen nodig om die irritatie tot uitdrukking te brengen. In dit geval de toevoeging van het woordje ‘zo’ en de uitroep-intonatie. En natuurlijk kan traag ook gebruikt worden zonder irritatie. Bijvoorbeeld in Het is juist goed om in een traag tempo te werken. Maar doorgaans geeft traag het signaal dat iets sneller had gemoeten, en is langzaam meer neutraal. Daarom is het Haast u langzaam en niet Haast u traag. En daarom zeggen wij Langzaam aan, dan breekt het lijntje niet. Hier zou het negatief oordelende traag iets heel vreemds doen, want het gaat juist om een positief advies.

En die ambtelijke molens dan, malen die langzaam of traag. Interessant, de ambtenaar zal een voorkeur hebben voor langzaam (dat straalt degelijkheid uit), maar de burger zegt liever traag. Toch komt de uitdrukking met langzaam veel vaker voor. Dus zo waterdicht is het onderscheid niet. Overigens is er nog een verklaring. Immers, ook langzaam kan irritatie bevatten met het oordeel dat het veel sneller had gekund. Maar toch lijkt het zo dat traag in elk geval de irritatie-betekenis heeft, terwijl die bij langzaam alleen maar tot de mogelijkheden behoort.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Ton van der Wouden zegt

    27 september 2017 om 12:22

    Er zijn nog wel meer verschillen. In België is “traag” gebruikelijker dan in Nederland. Dat wordt min of meer bevestigd door de (lemma-)frequenties in het Corpus gesproken Nederlands:
    Langzaam: Nederland 375 België108
    Traag: Nederland 67 België 122
    (waarbij het Nederlandse deel van het corpus ongeveer twee keer zo groot is als het Belgische).
    Voor mijn gevoel is “traag” in Nederland bovendien aanzienlijk formeler dan “langzaam”. Ik herinner me dat ik een keer met mijn dochter naar Sesamstraat keek en dat er een (Belgisch) item over antonieme adjectieven was. De relevante tekst was ongeveer “soms ga ik snel, soms ga ik traag”. Nauurlijk zullen metrum en rijmmogelijkheden (wat rijmt er nu op “langzaam”?) een rol gespeeld hebben, maar ik vond “traag” geen woord voor een vijfjarige.

    Beantwoorden
  2. Wouter van der Land zegt

    27 september 2017 om 12:52

    Misschien nog ter aanvulling het verschil in klank.’Langzaam’ is een relatieve nieuwkomer in de taal, die traag dus deels heeft verdrongen. De reden hiervoor gok ik is dat je langzaam veel makkelijker langzaam kunt uitspreken dan traag. Het is dus iconisch. Dat traag nog wel heeft overleefd komt wellicht door het tr-cluster dat moeizaamheid zou kunnen verbeelden. Marsman gebruikt zijn ‘brede rivieren traag’ met zo’n effect. Het gaat niet van harte.

    Beantwoorden
  3. Gerard van der Leeuw zegt

    29 september 2017 om 10:49

    Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan…………

    Beantwoorden
  4. Ted Friethoff zegt

    29 september 2017 om 11:58

    U schrijft hierboven: “Taal geeft ons zelfs woorden waarmee we mét de betekenis ook een licht gevoel van irritatie tot uiting kan brengen.” “Kan” in deze zin moet natuurlijk “kunnen” zijn.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De taal

Die Taal sluit meer, meer ziel, meer wijsheid in,
Dan Platoos school, dan heel Atheen bevatten;
Houdt Waarheid, ja, en echten hemelzin,
En ’t inbegrip der ons verleende schatten.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1777 Nicolaas Anslijn
1910 Jo Daan
1941 Ton van der Geest
sterfdag
2013 Marijke Spies
➔ Neerlandicikalender

Media

Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

9 mei 2025 Door Arnoud Kuijpers Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d